Όταν πέρυσι η έρευνα της Triennial Central Bank για το συνάλλαγμα και τη δραστηριότητα στην αγορά παραγώγων δημοσιεύτηκε από την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, το ενδιαφέρον συγκεντρώθηκε κυρίως γύρω από το γεγονός ότι ο μέσος ημερήσιος τζίρος αυξήθηκε κατά 20%, έως τα 4.000 δισ. δολ., λόγω βασικά της αύξησης κατά 48% που παρουσίασαν οι συναλλαγές όψεως.

Η άλλη αξιοσημείωτη τάση ήταν ο αυξανόμενος ρόλος αυτών που η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών περιγράφει ως «άλλα χρηματοοικονομικά ιδρύματα». Η κατηγορία αυτή, η οποία, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει τράπεζες που δεν δημοσιεύουν λογιστικές καταστάσεις, hedge funds, συνταξιοδοτικά ταμεία, αμοιβαία κεφάλαια, ασφαλιστικές εταιρίες και κεντρικές τράπεζες, συνεισέφερε το 85% της αύξησης.

Αυτό, ωστόσο, που πέρασε «στα ψιλά» ήταν ότι για πρώτη φορά οι συναλλαγές στο τμήμα των πελατών ξεπέρασαν τον όγκο των διατραπεζικών συναλλαγών. Οι τράπεζες σημείωσαν από τον συνολικό τζίρο τα 1.548 δισ. δολ., ενώ τα «άλλα χρηματοοικονομικά ιδρύματα» σημείωσαν τα 1.900 δισ. δολ. (τα υπόλοιπα 533 δισ. δολ. αφορούν σε συναλλαγές που πραγματοποιήθηκαν από μη χρηματοοικονομικούς πελάτες).

Οδηγώντας την ανάπτυξη

Είναι ξεκάθαρο ότι οι ηλεκτρονικές συναλλαγές και ειδικότερα οι αλγοριθμικές συναλλαγές βοηθούν να αυξηθούν οι όγκοι των πελατών. Ένα σημαντικό σημείο καμπής για τις αλγοριθμικές συναλλαγές συναλλάγματος ήταν το 2004, όταν η εταιρία EBS ξεκίνησε τη λειτουργία του EBS Spot Ai, καθιστώντας δυνατή την αλγοριθμική συναλλαγή στις spot αγορές συναλλάγματος με τη χρήση real time τιμών. Το 2005, η υπηρεσία αυτή επεκτάθηκε και στους μεγάλους πελάτες των τραπεζών επιτρέποντας στα hedge funds και σε μεγάλους traders να αποκτήσουν πρόσβαση στη ρευστότητα των αγορών στις οποίες δραστηριοποιούνται μόνο τράπεζες.

Το ηλεκτρονικό trading στο συνάλλαγμα όχι μόνο μειώνει το κόστος και αυξάνει τη ρευστότητα -αυξάνοντας έτσι παράλληλα και τον τζίρο- αλλά ενθαρρύνει και τη συμμετοχή ευρύτερου μίγματος πελατών. Έτσι, αρχής γενομένης από τις καινοτομίες που εισήγαγε η BIS, η εμφάνιση των high frequency traders έφερε τις αλγοριθμικές συναλλαγές στην αγορά συναλλάγματος. Αν στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί και η ταχεία εξάπλωση των μηχανών ηλεκτρονικών συναλλαγών, εξηγείται η γρήγορη αύξηση της συμμετοχής μικρών επενδυτών στις online συναλλαγές.

Μια άλλη εξέλιξη, η συνεχιζόμενη τάση για μεγαλύτερη συγκέντρωση της δραστηριότητας της αγοράς συναλλάγματος στα χέρια των παγκόσμιων τραπεζών, μετατρέπει και τις ίδιες τις τράπεζες σε πελάτες.

Η εγγυημένη ρευστότητα που προσφέρουν οι μεγάλοι παγκόσμιοι παίκτες σημαίνει ότι οι μικρότερες τράπεζες δεν έχουν πλέον τη δυνατότητα να ανταγωνιστούν στο market making της αγοράς συναλλάγματος. Ως αποτέλεσμα, αν και τέτοιες τράπεζες μπορούν ακόμη να είναι market makers στο εγχώριο συνάλλαγμα, έχουν γίνει οι ίδιες πελάτες των μεγαλύτερων τραπεζών σε ό,τι αφορά τα σημαντικά νομίσματα.

Άλλες μετακινήσεις

Ωστόσο, ο κ. Jim Chrystal, συνιδρυτής της Traiana, πιστεύει ότι τα αποτελέσματα της έρευνας της BIS αποκαλύπτουν και άλλες τάσεις στην αγορά συναλλάγματος. Ο κ. Chrystal αποδίδει την αύξηση των όγκων στις συναλλαγές τράπεζας - πελατών στον διαχωρισμό αυτού που παραδοσιακά αποκαλείται sell side τραπεζικές δραστηριότητες από εκείνο που καλείται buy side. Ο ίδιος πιστεύει ότι είναι πιθανό πως αυτή η μετακύλιση σχετίζεται με την αυξανόμενη πίεση εκ μέρους των ρυθμιστών προς τις τράπεζες ώστε να διασφαλιστεί ο περιορισμός της ανάληψης κινδύνου.

Οι αλλαγές του Volcker

Οι ΗΠΑ πρόσφατα έθεσαν σε ισχύ την πράξη Volcker, με την οποία οι τράπεζες πρέπει να συμμορφωθούν έως τον Ιούλιο του 2014. Η δέσμη αυτή κανόνων ρητά απαγορεύει στις τράπεζες να εμπλακούν σε συναλλαγές για ίδιον όφελος (proprietary trading) και σημαίνει ότι αυτές θα πρέπει είτε να κλείσουν τις αντίστοιχες υπηρεσίες είτε να τις εντάξουν στα τμήματα asset management, μετατρέποντάς τες σε «πελάτες» της τράπεζας.

«Οι τράπεζες ξαναγίνονται τράπεζες και εξυπηρετούν τους πελάτες. Για τον λόγο αυτόν, από όλο το σύμπλεγμα τράπεζας - πελάτη είναι η πτυχή του πελάτη που κάνει τώρα τους μεγαλύτερους όγκους σε ό,τι αφορά το συνάλλαγμα», λέει ο κ. Chrystal.

Ωστόσο, ο ίδιος πιστεύει ότι η φαινομενική άνοδος στους όγκους συναλλάγματος οφείλεται εν μέρει στη γρήγορη ανάπτυξη του retail trading. «Οι πλατφόρμες trading συναλλάγματος διακινούν καθημερινά τεράστιους όγκους. Βάσει εκτιμήσεων, το retail trading ευθύνεται για το 15% - 20% του τζίρου αυτού στην αγορά συναλλάγματος», λέει.

Οι Ιάπωνες μικροεπενδυτές είναι οι πιο δραστήριοι. Εκτιμήσεις της αγοράς αναφέρουν ότι από αυτούς προέρχεται το 30% του όγκου που κάνει καθημερινά το γεν στη spot αγορά.

Ενώ η ανάπτυξη των αλγοριθμικών και των ηλεκτρονικών συναλλαγών αναμένεται να συνεχιστεί, ενδυναμωμένη από τον αυξημένο ανταγωνισμό και τα χαμηλότερα κόστη, το ίδιο εκτιμάται ότι θα κάνει και η κάμψη στη διατραπεζική αγορά. Όσο περισσότεροι πρώην prop traders μετακινούνται στον κόσμο των hedge funds, η παρουσία των πελατών πιθανότατα θα συνεχίσει να αυξάνεται.