Η σχέση του τραπεζικού κλάδου με τα κινητά τηλέφωνα ήταν ανέκαθεν ταραγμένη. Στα πρώτα χρόνια, μετά την αυγή της νέας χιλιετίας, δίνονταν αρκετές υποσχέσεις σχετικά με το ποιους δρόμους θα άνοιγε στις τραπεζικές υπηρεσίες η τεχνολογία των ασύρματων δικτύων και για το πώς θα εξυπηρετούσε κάθε είδους πελάτη.

Οι high end πελάτες με σχεδόν καθόλου χρόνο για χάσιμο θα μπορούσαν να εκτελούν σημαντικές συναλλαγές, ενώ βρίσκονταν στο λεωφορείο ή έξω με φίλους, προέβλεπαν οι ειδικοί της αγοράς. Οι καθημερινοί καταναλωτές θα μπορούσαν να πληρώνουν οτιδήποτε μέσω του κινητού τους τηλεφώνου: στρέφοντας το τηλέφωνο προς τον αυτόματο πωλητή αυτός θα τους επέστρεφε ένα κουτάκι αναψυκτικό. Ακόμη δε και τα εκατομμύρια των καταναλωτών του δυτικού κόσμου που δεν έχουν επαφή με τράπεζες θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν απλώς SMS για να μεταφέρουν χρήματα.

Αν και στα χρόνια που ακολούθησαν όλες αυτές οι υπηρεσίες έγιναν εφικτές, για να μην πούμε ευρέως διαδεδομένες, οι τράπεζες ακόμη προσπαθούν να συμβιβάσουν την άνεση του κινητού τηλεφώνου με τους περιορισμούς που έχει το interface του χρήστη.

Και μετά ήρθε το iPhone, το επαναστατικό "έξυπνο τηλέφωνο" της Apple. Σε χτυπητή αντίθεση με τις παραδοσιακές συσκευές, η λειτουργία του iPhone μοιάζει πολύ με αυτήν ενός μίνι φορητού υπολογιστή, επιτρέποντας στους χρήστες να "κατεβάσουν" εφαρμογές από το Διαδίκτυο. Αλλά αυτές οι εφαρμογές δεν αποτελούν ιδιοκτησία της Apple. Τις έχουν επινοήσει και τις έχουν υλοποιήσει εκατομμύρια επιχειρήσεις και μεμονωμένοι επιχειρηματίες, οι οποίοι μπορεί να πουλήσουν την εφαρμογή μέσω του ηλεκτρονικού καταστήματος της Apple έναντι λίγων δολαρίων ή να τη διαθέσουν δωρεάν αν αυτό κρίνουν ότι εξυπηρετεί καλύτερα το επιχειρηματικό τους μοντέλο: από λίστες εστιατορίων στο Facebook, έως ταξιδιωτικές πληροφορίες, το iPhone διαθέτει εκατοντάδες χιλιάδες εφαρμογές που παρέχουν πληροφορία επί οποιουδήποτε πεδίου ο μέσος ή ο "όχι και τόσο μέσος" καταναλωτής θα μπορούσε να χρειάζεται ή να θέλει.

Λόγω του εύχρηστου interface και του αυξανόμενου πλήθους εφαρμογών που μπορεί ο καθένας να "κατεβάσει", το iphone θα μπορούσε να επιδράσει σημαντικά στο mobile banking και συνολικότερα στη λιανική τραπεζική, λένε παρατηρητές της αγοράς. Ωστόσο, υπάρχουν και ορισμένες προκλήσεις.

Κρίσιμος συνδυασμός

Ειδικά για τις ΗΠΑ, το τηλέφωνο της Apple έχει καταστεί η βασική κινητήριος δύναμη για την ανάπτυξη υπηρεσιών mobile banking. "Ο συνδυασμός των δυνατοτήτων του τηλεφώνου και της απόφασης της Apple να επιτρέψει σε εξωτερικούς πόλους την ανάρτηση εφαρμογών έφερε μεγάλη αλλαγή στην αγορά της Βόρειας Ευρώπης", λέει ο κ. Jim Bruene, εκδότης και ιδρυτής του αμερικανικού "The Online Banking Report" που μελετά τις διάφορες διαδικτυακές τραπεζικές υπηρεσίες. "Για την τραπεζική η επίδρασή του είναι τόσο μεγάλη όση ήταν εκείνη του browser στα μέσα της δεκαετίας του '90".

Στο μεγαλύτερο μέρος του ο σχεδιασμός των εφαρμογών του iPhone banking είναι παρόμοιος με αυτόν που βρίσκει κανείς σε έναν κανονικό τραπεζικό browser, λέει ο κ. Bruene. Αλλά το κλειδί για το iPhone και αυτό που κάνει τη συγκεκριμένη συσκευή να ξεχωρίζει ως πιθανός καταλύτης αλλαγών για ολόκληρο το mobile banking είναι οι λίγες υπηρεσίες του που επιτρέπουν στους χρήστες να κάνουν πράγματα τα οποία δεν μπορούν να κάνουν online. Για παράδειγμα, ο κ. Bruene επισημαίνει την υπηρεσία USAA@mobile που επιτρέπει στους χρήστες να σκανάρουν επιταγές, χρησιμοποιώντας το iPhone τους και στη συνέχεια να τις καταθέτουν μέσω της υπηρεσίας email του τηλεφώνου. "Αυτές είναι υπηρεσίες που κάνουν τους καταναλωτές να σκεφτούν ότι πρέπει να έχουν mobile banking", λέει ο κ. Bruene.

Για τον κ. Red Gillen, αναλυτή της αμερικανικής ερευνητικής εταιρίας Celent, η ενδιαφέρουσα πλευρά της χρήσης του iPhone για τις τράπεζες δεν είναι η χρησιμοποιούμενη τεχνολογία, αλλά οι δυνατότητες που παρέχει στο μάρκετινγκ. Τέτοια ήταν η κίνηση της Bank of America - μιας εκ των πρώτων τραπεζών που κυκλοφόρησε εφαρμογή για iPhone. "Οι χρήστες πηγαίνουν στο κατάστημα εφαρμογών, κατεβάζουν μια εφαρμογή της Bank of America και επιτρέπουν στο brand της τράπεζας να έχει παρουσία στην τηλεφωνική τους συσκευή. Αξίζει να αναφέρουμε ότι υπάρχει οπωσδήποτε το στοιχείο του cool που δεν υπάρχει σε έναν συμβατικό browser κινητής τηλεφωνίας", λέει ο κ. Gillen.

Η BofA κυκλοφόρησε την εφαρμογή της για το iPhone τον Ιανουάριο του 2008, προσφέροντας στους χρήστες τη δυνατότητα να ελέγξουν το υπόλοιπό τους, να πληρώσουν και να λάβουν λογαριασμούς, να μεταφέρουν κεφάλαια ανάμεσα σε λογαριασμούς και να εντοπίσουν ATMs χρησιμοποιώντας το παγκόσμιο σύστημα εντοπισμού του τηλεφώνου. Αφότου έγινε διαθέσιμη στο κατάστημα εφαρμογών της Apple, κατέστη σύντομα μία από τις δημοφιλέστερες εφαρμογές χρηματοοικονομικού περιεχομένου. Στη συνέχεια έγινε διαθέσιμη σε δύο ακόμη smartphones: Το Android της Google (Οκτώβριος 2008) και το Blackberry (Ιανουάριος 2009). "Προηγουμένως, ο μεγάλος περιορισμός σε ό,τι αφορά την τραπεζική ήταν ότι δεν υπήρχε η δυνατότητα να κάνει κανείς κάτι τέτοιο οπουδήποτε και οποτεδήποτε. Τώρα με τα smartphones αυτή η δυνατότητα προσφέρεται στο κοινό, πάντα" λέει η κ. Dorothy Yates, στέλεχος στην ηλεκτρονική πλατφόρμα της BofA.

Το κλειδί στην ανάπτυξη επιτυχημένων τραπεζικών εφαρμογών δεν είναι να προσφέρουμε στον κόσμο εξωτικά πυροτεχνήματα ή τεχνολογία αιχμής, αλλά να καταστήσουμε πάντα διαθέσιμες τις βασικές τραπεζικές υπηρεσίες, λέει η κ. Yates. "Εφαρμογές οι οποίες είναι γρήγορες και βολικές θα οδηγήσουν τη μετάβαση στη νέα συνήθεια", προσθέτει.

Δίκοπο μαχαίρι

Σύμφωνα με την κ. Yates, τα οφέλη της τράπεζας από τη συγκεκριμένη εφαρμογή περιελάμβαναν και αρκετή καλή δημοσιότητα: "Είμαστε η μεγαλύτερη τράπεζα λιανικής στις ΗΠΑ και η εφαρμογή μας στο iPhone είναι μία από τις περισσότερο πολυκατεβασμένες εφαρμογές της αγοράς. Αυτό είναι κάτι που μας κάνει να ξεχωρίζουμε". Αλλά τα οφέλη από το iPhοne είναι δίκοπο μαχαίρι: Η αγορά των εφαρμογών άνοιξε τον ανταγωνισμό και σε άλλες εταιρίες που δεν είναι τράπεζες, όπως οι payment providers τύπου Pay Pal, ή όπως οι διάφορες εταιρίες που προσφέρουν χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και τους λεγόμενους συνοπτικούς λογαριασμούς (aggregate accounts).

H MoBank, για παράδειγμα, που κυκλοφόρησε στη Μ. Βρετανία τον Απρίλιο του 2009 προσφέροντας στους χρήστες μια υπηρεσία συγκέντρωσης υπολοίπων και μια υπηρεσία πληρωμών που βασίζεται σε τετραψήφιο κωδικό. "Έχουμε την ευκαιρία να πλασάρουμε τον εαυτό μας ως κάτι διαφορετικό", λέει ο κ. Steven Townend, CEO και συνιδρυτής της MoBank. Ένα πλεονέκτημα που έχουμε είναι ότι πρόκειται για τη βασική μας υπηρεσία. Για τις τράπεζες είναι ένα ακόμη παράρτημα όσων ούτως ή άλλως κάνουν και τείνει να στριμωχθεί στις γενικές υπηρεσίες τους λιανικής χωρίς να δίνουν πρόσθετη αξία", λέει. Ο κ. Townend εκτιμά επίσης ότι το mobile banking και παρόμοιες πρωτοβουλίες δεν είναι ψηλά στις προτεραιότητες των τραπεζών.

"Η εφαρμογή της MoBank διατέθηκε στο ηλεκτρονικό κατάστημα της Apple και κατεβάστηκε περισσότερες από 20.000 φορές στην πρώτη εβδομάδα", λέει ο κ. Townend. Το πρόβλημα που έχει η MoBank και οι άλλες εταιρίες που αναπτύσσουν τραπεζικές εφαρμογές είναι ότι πρέπει να μετατρέψουν αυτούς που απλώς κατέβασαν την εφαρμογή τους σε ενεργούς χρήστες - γεγονός που θα είναι ακόμη δυσκολότερο αν, για να χρησιμοποιηθεί μια εφαρμογή, υπάρχει χρέωση (η MoBank χρεώνει τους χρήστες 76 σεντς για κάθε συναλλαγή).

Υπάρχει ακόμη κίνδυνος υπερβολής σχετικά με το πόσο διαδεδομένα είναι τα iPhones ειδικά στην Ευρώπη. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τη βρετανική UK Mobile Marketing Association επί της διείσδυσης του mobile banking στη Μ. Βρετανία, στη Γαλλία και στη Γερμανία, χρήση εφαρμογών με τις οποίες είχε κάποιος τη δυνατότητα να κατεβάσει έκανε το 1% - 3% του συνόλου των χρηστών κινητής τηλεφωνίας, αν και το ποσοστό πρόκειται να διπλασιαστεί το 2011.

Επιπλέον, είναι γεγονός πως υπάρχουν και άλλες συσκευές όπως το Smart Phone της Nokia που τυγχάνουν ευρύτερης χρήσης, αλλά το iPhone -όπως συμβαίνει με όλα όσα σχετίζονται με την Apple- τείνει να προσελκύει μεγαλύτερη δημοσιότητα, οπότε όλες οι εφαρμογές διοχετεύονται στην αγορά μέσω αυτού του καναλιού.

Η γερμανική εταιρία κατασκευής λογισμικού Sevenval παρείχε υπηρεσίες mobile banking σε αρκετά γερμανικά χρηματοοικονομικά ιδρύματα, ενώ από το 2007 η Sevenval και η Deutsche Postbank κυκλοφόρησαν μια διαδικτυακή τραπεζική υπηρεσία για χρήστες του iPhone. O κ. Sascha Langfus, διευθυντής πωλήσεων στη Sevenval, αναγνωρίζει επίσης τις δυνατότητες της αγοράς. "Από πλευράς δημοσιότητας αυτό ήταν πολύ καλό, καθώς ήταν η πρώτη τράπεζα που κυκλοφόρησε τέτοιου είδους υπηρεσία και αυτό της εξασφάλισε μεγάλη κάλυψη εκ μέρους του Τύπου. Τής έδωσε επίσης ένα image καινοτομίας, που πιθανότατα προηγουμένως οι πελάτες της τράπεζας δεν αναγνώριζαν σε αυτή".

Λειτουργικά εμπόδια

Δεν σχετίζονται όλα με το μάρκετινγκ. ωστόσο και ορισμένες τεχνικές προκλήσεις παραμένουν, λέει ο κ. Langfus. Για παράδειγμα, η εφαρμογή της Postbank έχει να υποστηρίξει περισσότερες από 3.000 διαφορετικές συσκευές. Άλλοι παρατηρητές της αγοράς, όπως ο κ. Gillen της Celent, εκτιμούν ότι ορισμένες τράπεζες έχουν κάνει λειτουργικά λάθη: Αρκετές αμερικανικές τράπεζες ανέπτυξαν τις υπηρεσίες τους του mobile banking και εφαρμογών iPhone μέσω του internet banking. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε προβλήματα, λέει. "Θα έπρεπε να έχουν αναπτυχθεί ταυτόχρονα με τα συστήματα βασικής τραπεζικής και τα συστήματα του backoffice, καθώς είναι η real time πληροφόρηση που καθιστά το mobile banking τόσο ελκυστικό".

Αυτό θα είναι ένα σημαντικό βήμα για τις τράπεζες: Να αναπτύξουν το όποιο σύστημα mobile banking όχι μόνο με καταθετικά συστήματα αλλά και με περισσότερο βοηθητικά όπως είναι το compliance, οι κάρτες, οι εγγραφές και τα συστήματα διαχείρισης. Κάνοντας αυτό το βήμα οι τράπεζες ίσως καταφέρουν να αναπτύξουν εφαρμογές από αυτές που θα κάνουν το κοινό να τις χρησιμοποιεί συχνά και όχι άπαξ ή ακόμη και να πληρώνει γι' αυτές. Μέχρι να γίνει αυτό, οι τράπεζες μπορεί να βλέπουν τους πελάτες τους διστακτικούς έναντι των δυνατοτήτων του iPhone.