Τι είναι;

Η πιο πρόσφατη προτεινόμενη αναθεώρηση της συνθήκης της Βασιλείας σκοπό έχει το χτίσιμο ισχυρότερων θυλάκων προστασίας εντός του χρηματοοικονομικού συστήματος. Οι προτάσεις αυτές, στις οποίες αποδόθηκε ο τίτλος Βασιλεία ΙΙΙ, καλύπτουν τα κεφάλαια, τη ρευστότητα και τις προβλέψεις και αναμένεται να αυξήσουν τις άμυνες και να περιορίσουν την προ-κυκλική μόχλευση εντός του συστήματος. Όλα πιθανόν να τεθούν σε ισχύ έως το τέλος του 2012.

Ποιος το οραματίστηκε;

Η Επιτροπή Της Βασιλείας - μια ομάδα ρυθμιστικών οργάνων του τραπεζικού κλάδου, υπό τις οδηγίες του G20. Οι βασικές προβλέψεις αφορούν:

• Στην αύξηση της ποιότητας, της συνέπειας και της διαφάνειας των κεφαλαιακών απαιτήσεων. Με τους νέους κανόνες τα κεφάλαια Tier I θα περιέχουν έναν αυστηρότερο ορισμό των κοινών μετοχών και κάποια από τα υπάρχοντα Tier I κεφάλαια θα θεωρηθούν ακατάλληλα.
• Στην εισαγωγή ενός παγκόσμιου ελάχιστου κοινού επιπέδου ρευστότητας για τις τράπεζες με διεθνή δραστηριότητα, το οποίο θα περιέχει απαιτήσεις για κεφαλαιακή κάλυψη 30 ημερών, η οποία με τη σειρά της θα στηρίζεται σε περισσότερο μακροπρόθεσμη ρευστότητα.
• Στην εισαγωγή συνεπώς ενός ποσοστού μόχλευσης, αλλά και μηχανισμών παρακολούθησης για όλες τις διεθνώς ενεργές τράπεζες.
• Στην ενίσχυση των κεφαλαιακών απαιτήσεων για την έκθεση σε πιστωτικό κίνδυνο που προκύπτει από τα παράγωγα, τα repos και τις χρηματιστηριακές δραστηριότητες.
• Στην εισαγωγή μέτρων που θα ενθαρρύνουν το χτίσιμο κεφαλαιακών πυλώνων ασφαλείας στις καλές περιόδους, επί των οποίων θα μπορεί το σύστημα να στηριχτεί σε περιόδους έντασης. Επίσης, την προώθηση περισσότερων προβλέψεων που θα στηρίζονται στις προσδοκώμενες ζημίες, που αποδίδουν τις πραγματικές ζημίες με μεγαλύτερη διαφάνεια και εμφανίζονται λιγότερο προ-κυκλικές σε σχέση με το μοντέλο κατασκευής προβλέψεων που ισχύει σήμερα.

Τι υπάρχει στα ψιλά γράμματα;

Δεν υπάρχουν και τόσο πολλά στα ψιλά γράμματα, ενώ δεν έχει γίνει ακόμη πλήρως κατανοητό ότι αρκετά από όσα σχεδιάζονται και αφορούν στις προβλέψεις θα έχουν δραματικές επιδράσεις. Για παράδειγμα, όταν γίνεται η επεξεργασία του επιπέδου μόχλευσης, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις προβλέπουν ότι ο διακανονισμός του repo και τα συμβόλαια των παραγώγων δεν θα αναγνωρίζονται. Ακόμη, η Βασιλεία ΙΙΙ ενδεχομένως θα περιλαμβάνει sold θέσεις παραγώγων και άλλα στοιχεία στην πλασματική τους αξία - κάτι που θα διογκώσει τους ισολογισμούς των τραπεζών.

Ποια είναι η γνώμη του κλάδου;

Οι τραπεζίτες γνωρίζουν ότι πατούν επί ασταθούς εδάφους όταν κριτικάρουν τη Βασιλεία, αλλά οι περισσότεροι εξ αυτών διερωτώνται με μεγάλη ανησυχία σε τι αντιστοιχούν οι διάφορες προβλέψεις. «Τα θέματα στα οποία εστιάζει η Βασιλεία ΙΙΙ είναι οπωσδήποτε αυτά που πρέπει, αλλά το σχέδιο, το περιεχόμενο και κυρίως η μορφοποίηση προκαλούν ανησυχίες στον κλάδο», λέει ο κ. Andrew Cross, γενικός διευθυντής στην Credit Suisse στο τμήμα Shared Services, ο οποίος έχει την ευθύνη του υπολογισμού ολόκληρου του πιστωτικού, του εθνικού και του αγοραίου κινδύνου, όπως επίσης και του κινδύνου που σχετίζεται με τα κερδοσκοπικά κεφάλαια για ολόκληρο τον κόσμο.

Το πρόβλημα είναι ότι κάθε ομάδα εργασίας έχει υιοθετήσει για το πεδίο ευθύνης της μια προσέγγιση μηδενικής ανοχής του κινδύνου. Για παράδειγμα, στην περίπτωση των κεφαλαίων Tier I, η Βασιλεία ΙΙΙ θα απαιτήσει τόσο υψηλότερης ποιότητας όσο και περισσότερα κεφάλαια. «Ενώ η προσέγγιση είναι κατανοητή, ο κίνδυνος είναι οι προτάσεις αυτές να μην προσαρμοστούν ή να μην επανακαθοριστούν», λέει ο κ. Cross.

Πόσο θα κοστίσει;

Όλα θα στραφούν γύρω από το πόσα κεφάλαια και πόσο μακροπρόθεσμο χρέος θα πρέπει να συγκεντρώσουν και να διακρατήσουν οι τράπεζες και από την επίπτωση που αυτό θα έχει στην απόδοση ιδίων κεφαλαίων των ιδρυμάτων. Αυτό δεν θα είναι γνωστό έως ότου οι τελικοί επανακαθορισμοί ολοκληρωθούν - κάτι που θα γίνει μετά την περίοδο διαβούλευσης.

Τι λένε οι ρυθμιστικές αρχές;

Οι ρυθμιστικές αρχές είναι απίθανο να ενδώσουν στα παράπονα των τραπεζιτών. Σε ένα στρογγυλό τραπέζι στις Βρυξέλλες τον περασμένο Οκτώβριο, ο κ. Stefan Walter, γενικός γραμματέας της Επιτροπής της Βασιλείας επί της τραπεζικής εποπτείας, ανέφερε: «Θα υπάρξει αντίδραση από τον κλάδο, ο οποίος θα πει ότι οι κεφαλαιακές απαιτήσεις είναι πολύ υψηλές. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η βολή που θα ρίξουμε να μη φτάσει όσο μακριά χρειάζεται ώστε να πετύχει τον στόχο».

Ο νόμος των αθέλητων συνεπειών

Αν οι κανόνες είναι τόσο αυστηροί, οι τράπεζες θα έχουν αντικίνητρο να αναλάβουν κίνδυνο και δεν θα διοχετεύουν πίστωση στις εταιρίες ή σε ιδιώτες. Αν οι προτάσεις για τη μόχλευση εφαρμόζονταν όπως έχουν, οι τράπεζες θα βρίσκονταν υπό πίεση να μειώσουν τον ισολογισμό τους και θα έψαχναν για τον ευκολότερο τρόπο να το κάνουν. Ένας πρώτος στόχος θα μπορούσε κάλλιστα να είναι η χρηματοδότηση - με δραστική περικοπή του δανεισμού repo και μετοχών. Αυτές μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες δραστηριότητες, αλλά σχετίζονται με δισεκατομμύρια δολάρια. Μια κάμψη τους θα μπορούσε να επιφέρει προβλήματα ρευστότητας.

Μπορούμε να κάνουμε χωρίς την αναθεώρηση;

Πάντως, κάτι πρέπει να υπάρχει. Μένει να φανεί αν η Βασιλεία ΙΙΙ θα κάνει καλύτερη δουλειά από τους προκατόχους της.