Τα 6 σημεία για το… restart των ελληνικών τραπεζών

Αναμφίβολα, το 2017 είναι μια χρονιά-κλειδί για το πέρασμα της ελληνικής οικονομίας από την ύφεση στην ανάπτυξη. Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα θα πρέπει να έχει έναν ηγετικό ρόλο σε αυτό, έτσι ώστε η Ελλάδα να μπορέσει να βγει από την ύφεση το συντομότερο δυνατόν και ταυτόχρονα να καταφέρει οικονομική ανάπτυξη στα επόμενα χρόνια.

Η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και η επίτευξη βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης απαιτούν ένα υγιές και λειτουργικό τραπεζικό σύστημα. Πουθενά στον κόσμο δεν μπορεί να βρεθεί βιώσιμη ανάπτυξη, αν το χρηματοοικονομικό σύστημα δεν λειτουργήσει όπως πρέπει -με τον κύριο ρόλο του να είναι η παροχή ρευστότητας από αυτούς που έχουν πλεονάσματα (επενδυτές και καταθέτες) στην πραγματική οικονομία που εμφανίζει έλλειψη κεφαλαίων (επιχειρήσεις και νοικοκυριά), μέσω της πιστωτικής επέκτασης.

Από την άλλη, είναι πολύ δύσκολο να σχεδιάσεις μια αποτελεσματική στρατηγική προκειμένου να καταφέρεις γρήγορη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας μέσω χρηματοδότησης από τα ιδρύματα, δεδομένων των capital controls. Οπότε ποια είναι τα απαραίτητα προαπαιτούμενα, ώστε οι ελληνικές τράπεζες να μπορούν να παίξουν κεντρικό και διαμεσολαβητικό ρόλο στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας;

Εξετάζοντας την υγεία του ελληνικού τραπεζικού κλάδου, γίνεται σαφές ότι η έλλειψη χαμηλού κόστους ρευστότητας καθώς και αυξημένων πιστωτικών κινδύνων, που είναι εγγενείς στο δανειακό χαρτοφυλάκιο, είναι οι κύριοι παράγοντες που δεν επιτρέπουν στο χρηματοοικονομικό σύστημα να «λειτουργήσει» και να χρηματοδοτήσει επαρκώς τις ανάγκες της πραγματικής οικονομίας.

Αντίθετα, η κεφαλαιακή επάρκεια των ιδρυμάτων παραμένει σε υψηλά επίπεδα και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι θα χρειαστεί άμεσα νέα ανακεφαλαιοποίηση.

Αναμφισβήτητα τα «δυσμενή αλλά απαραίτητα» capital controls κάνουν κακό στην πραγματική οικονομία. Συνεπώς, θα πρέπει να αρθούν το συντομότερο δυνατόν. Αλλά προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, κάποιες προϋποθέσεις πρέπει να εκπληρωθούν.

1. Οι αξιολογήσεις των προγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής πρέπει να είναι επιτυχείς, χωρίς να προκαλείται περαιτέρω καθυστέρηση. Είναι επίσης απαραίτητο να εφαρμοστούν όλες οι εναπομείνασες δομικές μεταρρυθμίσεις που περιγράφονται στο τρέχον μνημόνιο, καθώς και πολιτικές προσανατολισμένες στην ανάπτυξη που σκοπεύουν στην έξοδο από την ύφεση της ελληνικής οικονομίας και στην ολοκλήρωση της δημοσιονομικής προσαρμογής.

2. Το χρέος θα πρέπει να αναδιαρθρωθεί, ακόμη και βραχυπρόθεσμα σε πρώτο στάδιο, μετά την ολοκλήρωση της τρέχουσας αξιολόγησης. Αυτό προκειμένου τα επίπεδα χρέους να καταστούν πραγματικά βιώσιμα και με πιστοποίηση από μια έκθεση βιωσιμότητας από το ΔΝΤ και με την έγκριση από την ΕΚΤ. Αυτό θα σημάνει αυτόματα την ενσωμάτωση των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ.

3. Η εμπιστοσύνη των Ελλήνων πολιτών στο πολιτικό και οικονομικό σύστημα θα πρέπει να αποκατασταθεί άμεσα. Όσο η κοινωνική και οικονομική αβεβαιότητα επιμένει και οι Έλληνες πολίτες δεν εμπιστεύονται την προτεινόμενη οικονομική στρατηγική, όποια προσπάθεια τόνωσης της ελληνικής οικονομίας δεν θα έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα.

4. Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των Ελλήνων καταθετών στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα κρίνεται απαραίτητη. Αυτό θα πρέπει να αντανακλάται και στην επιστροφή-αύξηση των καταθέσεων. Μπορεί να μην υπάρξει πλήρης άρση των capital controls, αν περίπου τα δύο τρίτα των καταθέσεων δεν εισέλθουν ξανά στο σύστημα. [Σημειώνεται ότι] περίπου 20 δισ. ευρώ αποσύρθηκαν από το τραπεζικό σύστημα από τον Δεκέμβριο του 2014 και λίγο πριν την επιβολή των περιορισμών στις αναλήψεις. Μόνο με τον τρόπο αυτό θα είναι οι τράπεζες ικανές να μειώσουν τη χρήση της ρευστότητας ανάγκης από την ΕΚΤ.

5. Όσο η Ελλάδα παραμένει εντός του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής, η υπάρχουσα ευρωπαϊκή οδηγία επί των εγγυήσεων καταθέσεων έως 100.000 ευρώ θα πρέπει να εφαρμόζεται επακριβώς και χωρίς εξαιρέσεις, καθώς αυτό συνεισφέρει στη δημιουργία εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα.

6. Οι τράπεζες θα πρέπει να εστιάσουν στο βασικό θέμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που τέθηκαν από την Τράπεζα της Ελλάδος. Οι στόχοι αυτοί θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην άμεση μείωση των NPL στο επόμενο διάστημα. Επιπρόσθετα, οι τράπεζες θα πρέπει να προχωρήσουν με μια ευρεία αναδιάρθρωση μη εξυπηρετούμενων υποθηκών και κόκκινων δανείων μικρών επιχειρήσεων μέσω μείωσης των επιτοκίων, αύξησης της περιόδου χάριτος και επέκταση των όρων αποπληρωμής.

Οι προαναφερθείσες έξι δράσεις είναι οι αναγκαίες προϋποθέσεις για την ανακούφιση της ελληνικής οικονομίας από τα capital controls. Ωστόσο, με δεδομένο ότι η πλήρης υιοθέτηση και εφαρμογή τους απαιτεί ένα υπολογίσιμο χρονικό διάστημα, κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί εντός του πρώτου εξαμήνου του 2017.

(*) Ο κ. Ν. Γεωργικόπουλος είναι επισκέπτης ερευνητής καθηγητής στο τμήμα Information, Operations and Management Sciences στο Stern School of Business του New York University. O κ. M. Pinedo είναι καθηγητής Julius Schlesinger στο ίδιο τμήμα.