Η Κύπρος στον δρόμο της... τραπεζικής ανάκαμψης

Ο τραπεζικός κλάδος της Κύπρου επανέρχεται σε κάποιου είδους κανονικότητα μετά την τραπεζική κρίση του 2013, αλλά έχει ακόμη δρόμο να διανύσει, προτού επιστρέψει σε καθεστώς πλήρους υγείας.

Σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα Κύπρου, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στην Κύπρο αντιστοιχούν στο 47,8% των συνολικών δανείων στη χώρα, ένα ποσοστό που δεν έχει αλλάξει από το 2013. Σύμφωνα με τη European Banking Authority, η Κύπρος έχει τον χειρότερο λόγο μη εξυπηρετούμενων δανείων σε όλη την ΕΕ. Αναφορικά με την οικονομική ανάκαμψη της Κύπρου, η Κομισιόν προέβλεψε ότι το ΑΕΠ θα κινηθεί υψηλότερα κατά 1,2% το 2015, κατά 1,4% το 2016 και κατά 2% το 2017. Εξάλλου, πολιτικά, υπάρχει ανανεωμένη αισιοδοξία για την επανένωση της Κύπρου.

Ο John Hourican, CEO της Τράπεζας Κύπρου, είπε στο 3ο Τραπεζικό Συνέδριο στη Λευκωσία τον Νοέμβριο, ότι ο τραπεζικός κλάδος πέρασε από χειρουργείο κατά τη διάρκεια της κρίσης. «Αν κοιτάξετε το ίδρυμά μας, μειώσαμε τον ισολογισμό κατά 9 δισ. ευρώ, κυρίως εκτός συνόρων, και βγήκαμε από ένα σωρό άλλα πράγματα, στα οποία δεν θα έπρεπε να είχαμε αναμιχθεί εξ αρχής».

Η Τράπεζα Κύπρου άρχισε την ανάκαμψη με την είσοδο νέων μετόχων, περιλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Συνεργασίας και Ανάπτυξης, οι οποίοι έβαλαν 1 δισ. ευρώ σε μετοχικό κεφάλαιο. Νέος πρόεδρος ορίστηκε ο Josef Akermann και νέος CEO ο κ. Hourican, υψηλόβαθμο στέλεχος της Royal Bank of Scotland.

«Κάποια από τα ιδρύματα εδώ είναι σε φάση ίασης, αλλά δεν είμαστε κοντά στο τέλος», λέει ο κ. Hourican. «Η ανησυχία που έχω είναι ότι στην Κύπρο όλοι θεωρούν πως η κρίση υποχωρεί, ενώ αυτή η κρίση συνεχίζεται. Το ύψος του χρέους, η έλλειψη ανάπτυξης, η υψηλή ανεργία, το ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων και οι εργασιακές πρακτικές στη χώρα -είμαστε σε πόλεμο με αυτά και πρέπει οπωσδήποτε να συνεχίσουμε να το κάνουμε, με την ίδια ένταση που το κάναμε τα δύο τελευταία χρόνια».

Η Κεντρική Συνεργατική Τράπεζα, η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα στην Κύπρο, είναι πλέον σημαντικά μικρότερη από ό,τι ήταν παλαιότερα. Ο Νικόλας Χατζηγιάννης, ο CEO της τράπεζας, είπε στο συνέδριο πως απαιτούνται περισσότερες αλλαγές. «Πρέπει να φτιάξουμε ένα νέο απλό εγχώριο τραπεζικό μοντέλο λιανικής», είπε. Οπότε, επιστρέφουμε στα βασικά, που σημαίνει ένα πελατοκεντρικό μοντέλο, με μακρόχρονη παρουσία. Η εταιρική κοινωνική ευθύνη είναι σημαντική καθώς κρατά τους πελάτες κοντά. Χρειάζεται ακόμη να προσελκύσουμε νέους ανθρώπους, τη νέα γενιά, που έχει μάθει να κάνει τις τραπεζικές της εργασίες με πιο μοντέρνο τρόπο».

Όπως είπε, οι λιανικές τράπεζες στην Κύπρο πρέπει να είναι καλά κεφαλαιοποιημένες, να επιστρέφουν αξιοπρεπή απόδοση κεφαλαίων στους μετόχους, να έχουν διεπιστημονικά καταρτισμένη και εξειδικευμένη διοίκηση, και να αλλάξουν τη νοοτροπία τους από προϊοντοκεντρική σε πελατοκεντρική. Ακόμα, να αγκαλιάσουν τις νέες τεχνολογίες, να απλουστεύσουν τις δομές και να καινοτομούν διαρκώς.

«Είναι ανάγκη να υιοθετήσουμε τις βέλτιστες πρακτικές από άλλα ευρωπαϊκά χρηματοοικονομικά ιδρύματα και να τις προσαρμόσουμε στο μέγεθος της Κύπρου, είπε. «Είναι αυτό επιτεύξιμο; Ναι, αλλά θα είναι μία αργή και ταραχώδης πορεία».

Ο Bert Pijls, CEO της Ελληνικής Τράπεζας, ανέφερε στο συνέδριο ότι η Κύπρος έχει πολλές τράπεζες και ότι πρέπει να υπάρξουν συγχωνεύσεις. «Οι βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Κύπρος είναι ότι έχει πολλές τράπεζες, τα πραγματικά επιτόκια επί των νέων δανείων είναι χαμηλά, υπάρχουν πολλά μη εξυπηρετούμενα δάνεια και οι δείκτες ρευστότητας για τις καταθέσεις είναι πολύ υψηλοί. Οι κυπριακές τράπεζες έχουν να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις, αν θέλουν να καταφέρουν βιώσιμη ανάπτυξη». Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελληνική Τράπεζα είναι η τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας, ενώ ο κ. Pijls ανέλαβε τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου τον Ιανουάριο του 2015.

«Ο πληθυσμός για κάθε τοπικό κατάστημα είναι μόλις λίγο πάνω από 1.000 κατοίκους- ο χαμηλότερος στην Ευρώπη. (...) Χρειαζόμαστε πράγματι τόσα πιστωτικά ιδρύματα σε μια αγορά μόλις 800.000 κατοίκων;», αναρωτήθηκε.

Μια αγορά με υπερβολικά πολλές τράπεζες εξάλλου, αυξάνει υπερβολικά τον ανταγωνισμό και χαλαρώνει τις συνθήκες δανειοδότησης -μια βασική αιτία για το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων. «Σχεδόν το 50% των δανείων είναι μη εξυπηρετούμενα και αντιστοιχούν στο 137% του ΑΕΠ», είπε ο κ. Pijls. «Αυτό είναι τεράστιο πρόβλημα για τη χώρα. Είναι πρόβλημα όλων, αν και καταλήγει να φαίνεται στους τραπεζικούς ισολογισμούς. Η ΕΚΤ απαιτεί οι τράπεζες που βρίσκονται στο ευρω-σύστημα να διακρατούν μόλις 1% από τις καταθέσεις τους σε λογαριασμούς με την Εθνική Κεντρική Τράπεζα. Αλλά η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου έχει θέσει έκτακτους πρόσθετους αυστηρούς κανόνες ρευστότητας της τάξης του 20% για καταθέσεις σε ευρώ και του 70% για καταθέσεις σε όλες τις άλλες ισοτιμίες», είπε. Αυτές οι απαιτήσεις απαγορεύουν τη χρήση καταθέσεων για δανεισμό και θα πρέπει να σταματήσουν.

Ο Χάρης Χαμπάκης είναι Ανώτερος Γενικός Διευθυντής στη Eurobank Κύπρου, την τέταρτη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας. Όπως είπε, η βιωσιμότητα των υπαρχόντων τραπεζικών μοντέλων είναι υπό απειλή. «Μια θεραπεία σοκ χρειάζεται για να φέρει την αλλαγή», πρόσθεσε. «Αν οι τράπεζες πρόκειται να έχουν μέλλον, πρέπει να προσαρμοστούν στο περιβάλλον, να αφήσουν πίσω το παρελθόν και να μετατραπούν σε μοντέρνα ιδρύματα που προσφέρουν αναβαθμισμένες τραπεζικές υπηρεσίες και μη χρηματοοικονομικές λύσεις, ώστε να απαντήσουν με ευρεία γκάμα στις απαιτήσεις των πελατών».

Ο Γιώργος Γεωργίου, διευθύνων σύμβουλος της Alpha Bank Κύπρου, ανέφερε στο συνέδριο ότι ένα σημαντικό βήμα για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα της Κύπρου επιτεύχθηκε με την επιτυχή ολοκλήρωση της άσκησης που πραγματοποίησε η ΕΚΤ στο τέλος του 2014. «Οι τράπεζες είναι ανακεφαλαιοποιημένες και εστιάζουν στις δραστηριότητές τους με συνετή, βασισμένη στον κίνδυνο, προσέγγιση στον δανεισμό και στο επενδύειν», είπε ο κ. Γεωργίου. «Αλλά η αναδιάρθρωση και το ξεκαθάρισμα των ισολογισμών δεν είναι κάτι εύκολο, όσο οι συνθήκες της αγοράς παραμένουν απαιτητικές», τόνισε.