Χρηματοδότηση… χωρίς τράπεζες: Γίνεται!

Η απομόχλευση των τραπεζών στην Ευρώπη δημιουργεί ευκαιρίες για τους θεσμικούς και για ιδιώτες επενδυτές. Συγκεκριμένα, έχουν τη δυνατότητα έτσι να μπουν στην αγορά άμεσου δανεισμού προς διάφορους κλάδους.

Από τότε που οι τράπεζες της ευρωζώνης άρχισαν να δέχονται πιέσεις σε σχέση με τη χρηματοδότησή τους το 2010, υπήρξε μια όλο και μεγαλύτερη προσδοκία ότι η Ευρώπη, όπου το 80% της εταιρικής πίστης παραδοσιακά προέρχεται από τράπεζες, θα άρχιζε να συγκλίνει με τις ΗΠΑ, όπου το ίδιο ποσοστό εταιρικής χρηματοδότησης προέρχεται από ιδιωτικά κεφάλαια. Τα επίπεδα ρεκόρ των καλών εταιρικών ομολόγων και των ομολόγων υψηλής απόδοσης εντός του 2012 άφησαν την εντύπωση ότι αυτή η τάση είναι σε εξέλιξη. Ακόμη και όταν οι τράπεζες ολοκλήρωσαν την απομόχλευσή τους, αντιμετώπισαν προκλήσεις λόγω των νέων ρυθμιστικών συνθηκών που οδηγούν μια περαιτέρω μετακύλιση στο μοντέλο «δημιουργώ και διανέμω δάνεια» (originate and distribute model).

«Η μεγαλύτερή μας βεβαιότητα για τα επόμενα χρόνια είναι ότι η πραγματική οικονομία τελικά θα χρηματοδοτηθεί περισσότερο από διαχειριστές κεφαλαίων παρά από τράπεζες. Κι αυτό γιατί η Βασιλεία ΙΙΙ για τις τράπεζες, η Solvency II για τις ασφαλιστικές και οι κινήσεις που γίνονται σε εθνικό επίπεδο, όπως οι μεταρρυθμίσεις Μοσκοβισί στη Γαλλία, αν και δεν είναι συντονισμένες, συμβαίνουν όλες μαζί», λέει ο Alain Bokobza, επικεφαλής asset allocation για το τμήμα Επιχειρηματικής και Επενδυτικής Τραπεζικής της Societe Generale. O κ. Bokobza έχει εργαστεί και ως asset manager επί οκτώ έτη πριν έρθει στην τράπεζα.

Νέες περιοχές

Αν και οι κλαδικές μεταρρυθμίσεις έκαναν την τοποθέτηση πιστωτικού κεφαλαίου πιο ακριβή υπόθεση, οι ασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις ευνοούν τις συμμετοχές επί πιστώσεων έναντι των μετοχών ή του private equity.  Έως σήμερα, οι Ευρωπαίοι ασφαλιστές κρατούν ένα πολύ μικρότερο ποσοστό του ενεργητικού τους σε δάνεια και ιδιωτικό χρέος από ό,τι οι ανταγωνιστές τους στις ΗΠΑ ή στην Ιαπωνία. Αντίθετα, το αυξανόμενο ποσοστό του ενεργητικού σταθερού εισοδήματος κυριαρχείται από εθνικό χρέος και από καλής ποιότητας εταιρικά ομόλογα. Σε ένα περιβάλλον πολύ χαμηλών ευρωπαϊκών επιτοκίων και πίεσης στα κρατικά οικονομικά, αυτές οι συμμετοχές δεν είναι ικανές να φέρουν τις αποδόσεις που απαιτούνται ώστε να αντιμετωπιστούν οι υποχρεώσεις των ταμείων και όσες απορρέουν από την πολιτική των ασφαλειών ζωής.

Κόντρα σε αυτό το σκηνικό, ο κ. Bokobza και η ομάδα του εντόπισαν πέντε περιοχές στην ευρωπαϊκή αγορά δανείων προς τις οποίες οι θεσμικοί επενδυτές θα μπορούσαν να κινηθούν. Αυτοί οι τομείς είναι δάνεια trade finance με εγγύηση του κρατικού οργανισμού  εξαγωγικών πιστώσεων, εμπορικός και κρατικός δανεισμός, απευθείας δανεισμός προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και δάνεια με project loans για ενέργεια και μεταφορές. Ο ίδιος πιστεύει ότι υπάρχουν περίπου 100 δισ. ευρώ νέου ενεργητικού διαθέσιμα σε κάθε μία από αυτές τις κατηγορίες χωριστά.

Βρίσκοντας τη σωστή εφαρμογή

Η αγορά δανείων δεν είναι ομοιογενής. Οι θεσμικοί επενδυτές εμφανίζονται να εκτιμούν διαφορετικούς τύπους δανείων έχοντας διαφορετικούς σκοπούς σε κάθε χαρτοφυλάκιό τους. Οι υποδομές και ο δανεισμός με project finance είναι συνήθως μακράς διαρκείας - αυτό είναι ακόμη περισσότερο ελκυστικό υπό το φως όσων προσφέρει η δέσμη ρυθμιστικών κανόνων Solvency II, η οποία θα δώσει στις ασφαλιστικές κεφαλαιακή ανακούφιση ώστε να ανταποκριθούν σε μακράς διαρκείας υποχρεώσεις, όπως οι ασφάλειες ζωής.

«Η αγορά θα πρέπει να προσαρμοστεί στα χαρακτηριστικά τα οποία αρέσουν σε εμάς τους θεσμικούς επενδυτές. Προτιμάμε τα σταθερά επιτόκια, ενώ οι τράπεζες τα κυμαινόμενα. Επίσης, δεν μας αρέσουν οι πρόωρες αποπληρωμές, οπότε θα επιθυμούσαμε να διαπραγματευτούμε με τον εκδότη πιθανές ποινές - ειδικά στα πιο μακροπρόθεσμα deals» , λέει ο Wim Vermeir, επικεφαλής investment officer στη διεθνή ασφαλιστική Ageas με έδρα τις Βρυξέλλες.

Τα δάνεια υποδομών μπορούν επίσης να είναι ελκυστικά ως φυσική αντιστάθμιση κινδύνου για υποχρεώσεις που ανεβαίνουν με τον πληθωρισμό. Η άνοδος των επενδύσεων από θεσμικούς επενδυτές που σχετίζονται με τις υποχρεώσεις, η οποία παρατηρήθηκε κατά την περασμένη δεκαετία, εστίασε στους μακροπρόθεσμους διακανονισμούς επί πληθωριστικών swaps, αλλά η μετακίνηση σε κεντρική εκκαθάριση θα αυξήσει σημαντικά το κόστος αυτών των συναλλαγών. Οι κεντρικοί αντισυμβαλλόμενοι δέχονται πιο περιορισμένη δεξαμενή collateral για εκκαθαρισμένα swaps και οι τράπεζες αντιμετωπίζουν υψηλές χρεώσεις για μη εκκαθαρισμένα swaps.

Αύξηση των αποδόσεων

Αντίθετα με τον δανεισμό στις υποδομές, το trade finance, τα εταιρικά δάνεια και τα δάνεια real estate έχουν την τάση να είναι πολύ συντομότερης διάρκειας, συνήθως τρία έως επτά έτη, και πιθανότατα θα είναι κυμαινόμενου και όχι σταθερού επιτοκίου. Αυτό θα πει πως παίζουν έναν διαφορετικό ρόλο για τους θεσμικούς επενδυτές.

Ο δανεισμός σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένου του trade finance, είναι η περιοχή που σχετίζεται περισσότερο με τις τράπεζες και, στο πιο πρώιμο στάδιο ανάπτυξης, με θεσμικούς επενδυτές. Ενώ οι εκδότες τίτλων υποδομών και το εμπορικό real estate μπορεί ήδη να έχουν μεγάλη πείρα στις επενδυτικές σχέσεις και στο πώς δομείται ένα deal, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στηρίζονται περισσότερο στην τραπεζική μέσω ανάπτυξης σχέσεων.

«Τα δάνεια στις υποδομές μπορεί να είναι περισσότερο διεθνοποιημένα, αλλά ο δανεισμός προς ΜμΕ είναι περισσότερο πιθανό να μείνει εγχώρια αγορά. Δεν είναι αγορά με μεγάλη δυνατότητα ρευστοποίησης, αλλά απλή και με καλή βάση - αυτό το εκτιμούν οι θεσμικοί επενδυτές. Ακόμη και αν το 10% του τρέχοντος δανεισμού προς ΜμΕ από τις ευρωπαϊκές τράπεζες άλλαζε προς το μοντέλο “originate to distribute”, αυτό θα ήταν ίσο με όσο περίπου το μέγεθος της ευρωπαϊκής αγοράς υψηλής απόδοσης ομολόγων το 2012», λέει ο κ. Loo, επικεφαλής του τμήματος financial institution advisory στην επενδυτική τραπεζική της Societe Generale.

Ένας σημαντικός αριθμός από managers έχει ξεκινήσει συγκέντρωση χρημάτων με σκοπό τον απευθείας δανεισμό των ΜμΕ, αν και η εύρεση επενδυτών ήταν επώδυνη για τους πιο νέους managers.

Νέες σχέσεις

Η Prefequity, η οποία συνιδρύθηκε από έναν πρώην private equity επενδυτή, τον Theo Dickens, έχει ξεκινήσει να συγκεντρώνει κεφάλαιο 125 εκατ. λιρών ώστε να επενδύσει σε χρέος περίπου έως το ποσό των 10 εκατ. λιρών ανά εταιρία.

 «Η ευκαιρία δεν έχει να κάνει μόνο με τον όγκο της απαιτούμενης χρηματοδότησης, αλλά και με τους όρους - οι τράπεζες συνήθως προσφέρουν μία με δύο φορές τα κέρδη για έναν χρόνο, εμείς είμαστε διατεθειμένοι να φτάσουμε έως τις τρεις ή τις τέσσερις φορές τα κέρδη με πενταετή διάρκεια», λέει ο κ. Dickens.

Οι τράπεζες έχουν σημαντικό ρόλο να παίξουν ακόμη και αν επιλέξουν να εκχωρήσουν μέρος τους δανεισμού τους για να ελαφρύνουν τους ισολογισμούς τους. Ο γαλλικός γίγαντας AXA φαίνεται να δείχνει τον δρόμο, έχοντας υπογράψει συμφωνίες για τη συγχρηματοδότηση μεσαίων επιχειρήσεων από κοινού με τις τράπεζες Societe Generale και Credit Agricole καθώς και με τη γερμανική Commerzbank.

Με δεδομένο το κρατικό ενδιαφέρον για τις ΜμΕ, πρέπει να αναμένεται ότι οι πολιτικοί θα διευκολύνουν την είσοδο μη τραπεζικών δανειστών σε αυτήν την αγορά. Ωστόσο, η εξέλιξη δεν θα είναι ταχεία.