* Δείτε στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό" τους πίνακες με τις λίστες του περιοδικού "The Banker" με τις κορυφαίες τράπεζες.  

Η καταιγίδα πέρασε, αλλά το ξεκαθάρισμα συνεχίζεται και οι... καιρικές συνθήκες δείχνουν ότι θα μείνουν αναστατωμένες για κάποιο χρονικό διάστημα. Η διαδικασία της ανά τον κόσμο απομόχλευσης των τραπεζών φαίνεται καθαρά στα στοιχεία της φετινής λίστας με τις 1.000 κορυφαίες τράπεζες που κατήρτισε το περιοδικό "The Banker".  Δεν είναι τυχαίο ότι το συνολικό ενεργητικό των 10 κορυφαίων ιδρυμάτων υποχώρησε κατά περίπου 1 τρισ. δολάρια έως τα 95,532 τρισ. δολ.

Αυτό όμως είναι ίσως μέρος της υγιούς διαδικασίας εξαγνισμού.

Η κερδοφορία ανέκαμψε σημαντικά στις επιδόσεις της φετινής χρονιάς και σχεδόν τετραπλασιάστηκε ξεπερνώντας συνολικά τα 400 δισ. δολ. σε σύγκριση με μόλις 115 δισ. δολ. στην περυσινή λίστα.

Ωστόσο, η απόδοση κεφαλαίου δεν αυξήθηκε με τον ίδιο ρυθμό και έφτασε στο 8,2% φέτος από 2,69% πέρυσι, παραμένοντας σταθερά κάτω από το ρεκόρ του 20% που καταγράφηκε το 2007. Αυτός ο βραδύτερος ρυθμός αντανακλά τη διαρκή διαδικασία επανακεφαλαιοποίησης οδηγώντας το συνολικό Tier I υψηλότερα κατά 15% έναντι του περυσινού έτους, στα 4,915 τρισ. δολ. Αν και αυτό μπορεί να οδηγήσει στην «αραίωση» της απόδοσης κεφαλαίου, αποτελεί και σημάδι της ενδυνάμωσης της κεφαλαιακής επάρκειας ειδικά στον δυτικό χρηματοοικονομικό κλάδο.

Ο συνολικός λόγος κεφαλαίου προς ενεργητικό για τις 1.000 κορυφαίες τράπεζες έφτασε το 5,1% φέτος, υψηλότερα από το 4,4% πέρυσι, ενώ η επανακεφαλαιοποίηση των 25 κορυφαίων τραπεζών είναι ακόμη πιο εντυπωσιακή. Πέρυσι, ο μέσος όρος υπολογίστηκε χρησιμοποιώντας τους ορισμούς της Διεθνούς Τράπεζας Διακανονισμών (Bank for International Settlements) στο 12,87% για τις 25 πρώτες τράπεζες. Φέτος, το ίδιο μέγεθος είναι αυξημένο στο 15,47%, καθώς οι επικεφαλής τράπεζες ανταποκρίνονται στην περισσότερο μεταβλητή παγκόσμια οικονομία και στην πίεση των ρυθμιστικών αρχών για μεγαλύτερο και καλύτερης ποιότητας κεφαλαιακό «μαξιλάρι».

Πέραν του ότι οι τράπεζες συγκεντρώνουν περισσότερα κεφάλαια, λοιπόν, ο λόγος με βάση τα κριτήρια της BIS μεγάλωσε ακόμα και εξαιτίας των μειούμενων στοιχείων ενεργητικού - για τις κορυφαίες 25 ήταν κατά 800 δισ. δολ. χαμηλότερα.

Άγρια Δύση

Όπως αποδεικνύεται, οι διακηρύξεις για τον "θάνατο του δυτικού τραπεζικού κλάδου" ήταν υπερβολικές. Αν και για αρκετά από τα θύματα της κρίσης συνεχίζεται η οικονομική αιμορραγία, δεν είναι λίγες οι τράπεζες στις ΗΠΑ και στη δυτική Ευρώπη που ανέκαμψαν σημειώνοντας και σημαντικές αυξήσεις στην κερδοφορία τους. Πέρα από τη Wells Fargo, η οποία κατέγραψε το εκπληκτικό ποσό των 65,4 δισ. δολ., οι Credit Suisse και Deutsche Bank επέστρεψαν στην κερδοφορία.

Δύο ακόμη τράπεζες που εισήλθαν στο Top 10, οι Barclays και BNP Paribas, είναι από τους μεγαλύτερους κερδισμένους σε όρους κερδοφορίας, ενώ ακόμα και τα ιδρύματα που χάνουν χρήματα, όπως η Citigroup, η Royal Bank of Scotland και η UBS, έχουν περιορίσει σημαντικά τις απώλειές τους.

Στην πραγματικότητα, το Top 25, που εμφάνισε ζημίες άνευ προηγουμένου 32,4 δισ. δολ. στις περυσινές αξιολογήσεις, επέστρεψε φέτος με θετική συνεισφορά 19,1 δισ. δολ. Περισσότερο ενισχυτικό μάλιστα της ανάκαμψης είναι το ότι αυτό δεν συμβαίνει λόγω σημαντικής αλλαγής στη σύνθεση του Τop 25 - αφού μόλις δύο αμερικανικές τράπεζες αντάλλαξαν θέσεις και οι περισσότερες άλλες ούτε που κινήθηκαν.

Σημείο αναφοράς η κεφαλαιακή επάρκεια

Τα προηγούμενα έτη το "The Banker" δημοσίευε τη λίστα με τις 25 μεγαλύτερες μεταβολές στην κατάταξη, ανάλογα με τον αριθμό των θέσεων που κέρδιζε το κάθε ίδρυμα. Φέτος, ωστόσο, οι 25 μεγαλύτερες μεταβολές αποφασίστηκε να αφορούν στα κεφάλαια Tier I προκειμένου να παρασταθεί το κατά πόσον η ευρωστία κάθε ιδρύματος έχει βελτιωθεί σε απόλυτους αντί για σχετικούς όρους.

Φέτος, έκπληξη αποτελεί η πορτογαλική Banif Sgps που βρέθηκε στην 3η θέση με αύξηση κεφαλαίων Tier I στο 214,69% - κάτι το οποίο την ανέβασε κατά 373 θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη. Και οι ΗΠΑ έχουν δύο εκπροσώπους τους στη λίστα με το Top 25 της Tier I κινητικότητας: την Privatebancorp και τη First Financial Bancorp, οι οποίες μεγέθυναν τα Tier I κεφάλαιά τους κατά 98,9% και 83,58% αντίστοιχα.

Παρά τις πληγές της χώρας, και η Ελλάδα διαθέτει δύο τράπεζες που εμφανίζονται σε καλή θέση, το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο (στην 20ή θέση) και την Τράπεζα Αττικής (στην 25η θέση), που αυξάνουν τα κεφάλαια Tier I κατά 104,9% και 81,48% αντίστοιχα.

Χορηγήσεις και καταθέσεις

Ο μέσος δείκτης δανείων προς καταθέσεις για ολόκληρο τον κόσμο υποχώρησε στο 87,35% από σχεδόν 100% πέρυσι, καθώς η απομόχλευση του τραπεζικού κλάδου συνεχίζεται. Μία σημαντική επίπτωση της κρίσης στις τράπεζες είναι ότι αυτές έριξαν ξανά το βάρος τους στις καταθέσεις ως τη βασική πηγή της χρηματοδότησής τους, ενώ οι μελλοντικές αλλαγές στο ρυθμιστικό πλαίσιο και η φορολογική πολιτική μπορεί να ωθήσουν αυτήν την τάση και ακόμα μακρύτερα.

Από όλες τις περιοχές, η ανατολική Ευρώπη παραμένει η περισσότερο μοχλευμένη, με λόγο χορηγήσεων προς καταθέσεις στο 114,58%, ενώ και η δυτική Ευρώπη εξακολουθεί να είναι ψηλά με λόγο στο 98,38%. Για όλες τις άλλες περιοχές ο λόγος είναι χαμηλότερος του 80%, με την Ασία να υποχωρεί από το περυσινό 85,04% στο φετινό 77,61%. Ακόμη μεγαλύτερη ήταν η πτώση της Λατινικής Αμερικής, της οποίας ο λόγος υποχώρησε από το 105,71% στο 73,24%, ενώ παρόμοια ήταν η εικόνα της Μέσης Ανατολής με υποχώρηση στο 79,49% από 100,29%, αν και η Αφρική κινήθηκε αυξητικά στο 71,45% από το 68,37%.

Μη εξυπηρετούμενα δάνεια

Τα σημάδια της γενικής ανάκαμψης των τραπεζών περιλαμβάνουν και τα στοιχεία σύμφωνα με τα οποία οι τράπεζες δεν καταγράφουν απώλειες στην ίδια κλίμακα όπως πέρυσι, καθώς και το ότι οι χαμηλότεροι κεφαλαιακοί δείκτες της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών είναι υψηλότεροι από ό,τι το 2009. Τα χειρότερα ποσοστά σε ό,τι αφορά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, ωστόσο, δείχνουν ότι υπάρχει ακόμη… πόνος που έρχεται.

Πέρυσι, ακόμη και οι υψηλότεροι λόγοι μη εξυπηρετούμενων δανείων δεν ξεπέρασαν το 23%. Ωστόσο, φέτος υπάρχουν έξι τράπεζες με ποσοστό μεγαλύτερο του 20%. Αν και στη λίστα με τις 25 τράπεζες που εμφανίζουν τους χαμηλότερους λόγους μη εξυπηρετούμενων δανείων φιγουράρουν εννέα κινεζικές τράπεζες, η επέκταση του κλάδου στην Κίνα καθιστά απίθανο να διατηρηθεί σε αυτά τα επίπεδα η ποιότητα ενεργητικού.

Με την πίεση των ρυθμιστικών αρχών να απομακρύνουν ή έστω να περιορίσουν τις δραστηριότητες proprietary trading αλλά και με τις πιθανές κεφαλαιακές χρεώσεις για ανεπαρκή διαχείριση κινδύνου, όλα τα πιστωτικά ιδρύματα πλην των κορυφαίων είναι πιθανόν να αφιερώσουν πλέον περισσότερους πόρους στις απλές τραπεζικές καταθέσεις.

Η εποχή όπου μικρότερες τράπεζες προσπαθούν να ενισχύσουν τις αποδόσεις τους με μικρής κλίμακας συναλλακτικές δραστηριότητες, των οποίων τους κινδύνους αδυνατούν να διαχειριστούν, μοιάζει να έχει τελειώσει - τουλάχιστον για όσο διαρκεί η… θεσμική μνήμη.

Οπότε τι κάνει ο τραπεζικός κόσμος όταν δεν μπορεί να στηριχτεί σε μια καλπάζουσα αγορά; Οι τράπεζες των αναδυόμενων χωρών έχουν την τάση να εφαρμόζουν περισσότερο παραδοσιακό επιχειρηματικό μοντέλο, το οποίο βασίζεται στον δανεισμό λιανικής παρά στην έκθεση σε χρηματαγορές. Τα κέρδη αυτών των ιδρυμάτων εξακολούθησαν να αυξάνονται, με την Κίνα να κινείται υψηλότερα κατά σχεδόν 20% στα 102 δισ. δολ., την Ασία (εξαιρουμένης της Ιαπωνίας) να κινείται ανοδικά κατά 10% έως τα 160 δισ. δολ., τη Βραζιλία να διπλασιάζει τα κέρδη της έως τα 28,7 δισ. δολ. και τη Λατινική Αμερική ως σύνολο να διπλασιάζει επίσης τα κέρδη της έως τα 35 δισ. δολ.

Η κινεζική ιστορία

Τουλάχιστον στα χαρτιά, οι κινεζικές τράπεζες εμφανίζονται υγιείς. Από τις 115 νέες εισόδους στη λίστα των 1.000 τραπεζών οι 37 προέρχονται από την Κίνα. Πέντε εξ αυτών βρίσκονται στη λίστα λόγω βελτίωσης της διαφάνειας των στοιχείων τους, καθώς ήταν η πρώτη φορά που αποκάλυψαν δεδομένα για τους ισολογισμούς τους. Όμως, οι άλλες 32 έχουν απλώς βελτιώσει τη θέση τους στη λίστα, με τις σημαντικότερες από αυτές να αποτελούν πιστώσεις αγροτικών ενώσεων που συγχωνεύτηκαν και μετατράπηκαν σε πλήρως «ετοιμοπόλεμες» εμπορικές τράπεζες.

Για τις 84 κινεζικές τράπεζες που υπάρχουν σήμερα στη λίστα ο μέσος όρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι μόλις στο 1,54%.

Οι πρώτοι

Σε όρους Tier I: Bank of America

Βόρεια Αμερική: Bank of America
Δυτική Ευρώπη: Royal Bank of Scotland
Ασία: ICBC
Ιαπωνία: Mitsubishi Financial Group
Λατινική Αμερική: Itau Unibanco
Μέση Ανατολή: National Commercial Bank
Αφρική: Standard Bank
Κεντρική και ανατολική Ευρώπη: Sberbank

Σε όρους συνολικού ενεργητικού: BNP Paribas

Βόρεια Αμερική: Bank of America
Δυτική Ευρώπη: BNP Paribas
Ασία: ICBC
Ιαπωνία: Mitsubishi Financial Group
Λατινική Αμερική: Banco do Brasil
Μέση Ανατολή: Bank Leumi
Αφρική: Standard Bank
Κεντρική και ανατολική Ευρώπη: Sberbank

Σε όρους απόδοσης κεφαλαίου: First Financial Bancorp

Βόρεια Αμερική: First Financial Bancorp
Δυτική Ευρώπη: TC Ziraat Bankasi
Ασία: Taizhou Bank
Ιαπωνία: Miyazaki Bank
Λατινική Αμερική: Banco Macro
Μέση Ανατολή: Rakbank
Αφρική: Banco Africano de Investmentos
Κεντρική και ανατολική Ευρώπη: Gazprombank


Η ελληνική παρουσία

Τα ελληνικά ιδρύματα κατετάγησαν με βάση τα κεφάλαια Tier I ως εξής: Εθνική στη θέση 100, αμετάβλητη κατάταξη σε σχέση με την προηγούμενη λίστα, Alpha Bank στη 115η θέση (από 112η προηγουμένως), Τράπεζα Πειραιώς στην 164η από 170η, Marfin Popular Bank στην 209η από 240η θέση, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο στην 330η θέση από 530η, Τραπεζα Κυπρου στην 222η από 282η θέση, ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ στην 338η από 431η και ProBank στην θέση 758 έναντι της 850ης θέσης που είχε καταλάβει στην προηγούμενη κατηγοριοποίηση.

Η ελληνική παρουσία στις επιμέρους λίστες του "The Banker" περιλαμβάνει τρία ιδρύματα: Το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, την Τράπεζα Αττικής και την ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ. Το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο βρίσκεται στην 20ή θέση της λίστας με τα ταχύτερα κινούμενα ιδρύματα σε όρους αύξησης της κεφαλαιακής τους επάρκειας (Tier I 1.854%), ενώ η Τράπεζα Αττικής βρίσκεται στην 25η θέση της ίδιας λίστας (818%). Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ μετέχει στη λίστα με τις τελευταίες 25 τράπεζες σε όρους κεφαλαιακών δεικτών που θέτει η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS). Συγκεκριμένα κατατάσσεται στην 23η θέση με δείκτη BIS στο 9,17.

* Δείτε στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό" τους πίνακες με τις λίστες του περιοδικού "The Banker" με τις κορυφαίες τράπεζες.