Aν η Ελλάδα είχε σήμερα ένα καλύτερο, μικρότερο και αποτελεσματικότερο κράτος δεν θα αντιμετώπιζε κανενός είδους πρόβλημα με το δημοσιονομικό κενό και δεν θα ετίθετο θέμα λήψης νέων μέτρων λιτότητας.
Όμως, δεν έχει. Τουλάχιστον ακόμη.
Παρακολουθώντας χθες ομιλία του Δημήτρη Βαγιανού, καθηγητή οικονομικών στο London School of Economics σε εκδήλωση που συνδιοργάνωσε το ΚΕΠΕ με τη Multinational Finance Society, ήταν εύκολο να διαπιστώσεις γιατί συμβαίνει αυτό.
Ο καθηγητής Βαγιανός επικεντρώθηκε στο θέμα των πανεπιστημίων και των συντάξεων για να αναδείξει την αναποτελεσματικότητα των κρατικών δαπανών. Η Ελλάδα δαπανούσε περισσότερα από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση πριν από την οικονομική κρίση.
Το 1,5% του ΑΕΠ το 2005 έναντι 1,3% που ήταν ο μέσος όρος στην Ε.Ε. Παρ' όλα αυτά κανένα ελληνικό πανεπιστήμιο δεν συγκαταλεγόταν στα 300 καλύτερα του κόσμου, σε αντίθεση με εκείνα άλλων χωρών που δαπανούσαν λιγότερα.
Ούτε είχαν να επιδείξουν τα ανώτατα ιδρύματα το ίδιο έργο με δημοσιεύσεις και αναφορές σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Κι αυτό γιατί οι πόροι που διέθετε το κράτος δεν ήταν συνάρτηση της απόδοσης των πανεπιστημίων με βάση συγκεκριμένους δείκτες. Και φυσικά τα ιδρύματα δεν έχουν την ίδια αυτονομία που είχαν άλλα στο εξωτερικό.
Ανάλογη κατάσταση επικρατούσε στον τομέα των συντάξεων. Η Ελλάδα δαπανούσε το 12% του ΑΕΠ σε συντάξεις το 2007, μέγεθος που ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο στην Ε.Ε. μετά την Ιταλία. Κι όμως το ποσοστό της φτώχειας στην Ελλάδα για ηλικιωμένους άνω των 65 ετών ήταν μεγαλύτερο από ό,τι σε άλλες χώρες.
Ο λόγος ήταν απλός.
Οι συνταξιούχοι ορισμένων κλάδων που επιχορηγούνταν από τον προϋπολογισμό ευνοούνταν εις βάρος άλλων. Η κατασπατάληση του δημοσίου χρήματος και η αναποτελεσματικότητα σε όλο το μεγαλείο της.
Η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος ήταν επώδυνη αλλά απέβλεπε να το καταστήσει βιώσιμο σε βάθος χρόνου με το βραχυπρόθεσμο κενό να καλύπτεται από τις μειώσεις των συντάξεων, πρόσθεσε ο κ. Βαγιανός.
Όμως, πίσω απ' όλα αυτά κρύβονται συμφέροντα και νοοτροπίες που πάνε πίσω στην ίδρυση του νεοελληνικού κράτους.
Πιστεύετε ότι μπορεί να αλλάξουν αυτές οι βαθιά ριζωμένες νοοτροπίες, ρωτήσαμε τον καθηγητή του LSE. Kάποτε θα πρέπει να γίνει κι αυτό, απάντησε.
Σωστά. Μόνο που μακροπρόθεσμα θα είμαστε όλοι νεκροί σύμφωνα με τον Κέινς. Το μοντέλο του κρατισμού στην Ελλάδα δεν θα πεθάνει εύκολα.
Αν ποτέ πεθάνει...