«Η ημέρα της τελικής κρίσης για την ευρωζώνη… αναβλήθηκε», είναι ο τίτλος του τελευταίου άρθρου του Νουριέλ Ρουμπινί, όπου ο γνωστός οικονομολόγος αναγνωρίζει ότι η κατάσταση έχει βελτιωθεί πολύ από το καλοκαίρι, προειδοποιώντας όμως ότι τα ουσιώδη προβλήματα δεν έχουν αντιμετωπιστεί.

«Οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει η ευρωζώνη μειώθηκαν από το καλοκαίρι, όταν η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη έδειχνε άμεση και το κόστος δανεισμού για την Ιταλία και την Ισπανία είχε αγγίξει νέα και μη διατηρήσιμα επίπεδα. Ενώ, όμως, οι χρηματοοικονομικές συνθήκες βελτιώνονται, οι οικονομικές στην περιφέρεια της ευρωζώνης παραμένουν επίφοβες» αναφέρει ο Ν. Ρουμπινί.

Παραθέτει τους παράγοντες που οδήγησαν στη βελτίωση του κλίματος: Οι αγορές ομολόγων από την ΕΚΤ «αποδεικνύονται εξαιρετικά αποτελεσματικές», η εισαγωγή του ESM επίσης βοήθησε, όπως και το γεγονός ότι «οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναγνώρισαν πως η νομισματική ένωση από μόνη της είναι ασταθής και ατελής και πως απαιτείται βαθύτερη τραπεζική, δημοσιονομική, οικονομική και πολιτική ενοποίηση».

«Η πιο σημαντική διαφοροποίηση, όμως, είναι ότι άλλαξε η στάση της Γερμανίας γενικότερα ως προς την ευρωζώνη, και ειδικότερα ως προς την Ελλάδα. Οι Γερμανοί αξιωματούχοι αναγνωρίζουν τώρα ότι τα προβλήματα δεν αφορούν μόνο την περιφέρεια αλλά και τον πυρήνα. Σταμάτησαν να κάνουν δημόσιες δηλώσεις για ενδεχόμενη έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ και στήριξαν ένα τρίτο πακέτο για τη χώρα. Όσο η Ισπανία και η Ιταλία παραμένουν ευάλωτες, τότε το ενδεχόμενο έκρηξης στην Ελλάδα μπορεί να πυροδοτήσει μετάδοση πριν από τις εκλογές στη Γερμανία τον επόμενο χρόνο», εξηγεί.

Σπεύδει, όμως, να συμπληρώσει: «Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχουν ενδείξεις ανάκαμψης στην περιφέρεια της ευρωζώνης. Το ΑΕΠ εξακολουθεί να συρρικνώνεται λόγω της συνεχιζόμενης δημοσιονομικής λιτότητας, του ισχυρού ευρώ, της σοβαρής πιστωτικής στενότητας και της καταπονημένης επιχειρηματικής και καταναλωτικής εμπιστοσύνης». Επισημαίνει μάλιστα ότι «η ύφεση στην περιφέρεια μεταδίδεται τώρα στον πυρήνα».

Ο Νουριέλ Ρουμπινί παραθέτει τρία ουσιώδη θέματα, που μένουν ανεπίλυτα.

1. Πρώτον, το θέμα της ελλιπούς ανταγωνιστικότητας, που δημιούργησε τα μεγάλα ελλείμματα στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών, μένει εν πολλοίς αναπάντητο, καθώς υπάρχουν «αντίξοες δημογραφικές τάσεις, αδύναμη παραγωγικότητα, βραδεία εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και αδύναμες προοπτικές ανάπτυξης». Παραδέχεται ότι υπήρξε κάποια πρόοδος με τη μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Επισημαίνει, όμως, ότι βραχυπρόθεσμα η ανάπτυξη στην ευρωζώνη είναι ασύμμετρη.
2. Δεύτερον, «ενώ οι προτάσεις για τραπεζική, δημοσιονομική και πολιτική ένωση έχουν τεθεί, οι Γερμανοί κάνουν πίσω». Ο Ν. Ρουμπινί αποδίδει τη διστακτικότητα του Βερολίνου στον φόβο του πολιτικού κόστους. «Η Γερμανία δεν αναγνωρίζει ότι οι επιτυχημένες νομισματικές ενώσεις, όπως οι ΗΠΑ, έχουν πλήρη τραπεζική ενοποίηση με σημαντικά στοιχεία επιμερισμού του κινδύνου και δημοσιονομική ενοποίηση με σημαντικές μεταφορές κεφαλαίων από τις πλούσιες στις πιο φτωχές πολιτείες».
3. Ο τρίτος παράγοντας είναι πως «δεν διεξάγεται καμία συζήτηση για το πώς θα δοθεί ώθηση στην ανάπτυξη βραχυπρόθεσμα». «Οι Ευρωπαίοι μπορούν να σφίξουν το ζωνάρι, αλλά πρέπει να δουν φως στο τέλος του τούνελ», εξηγεί και συμπληρώνει: «Εάν βαθύνει η ύφεση, ο κοινωνικός και πολιτικός αντίκτυπος ενάντια στη λιτότητα θα είναι καταλυτικός… Μπορεί να οδηγήσει σε πτώσεις κυβερνήσεων και να αποσταθεροποιήσει τον λόγο χρέος/ΑΕΠ και να γίνουν τελικά μη διαχειρίσιμα τα χρέη, παρά τις μεγάλες προσπάθειες».