Ένα ηθικά χρεοκοπημένο χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο απλώς προσπαθεί να πουλήσει στον πελάτη ό,τι προσφέρει περισσότερο κέρδος όχι στον ίδιο, αλλά στην εταιρεία, αποκάλυψε η επιστολή που δημοσίευσε στη New York Times ο Greg Smith μεγαλοστέλεχος της Goldman Sachs που παραιτήθηκε από αυτήν.

Ο Smith διετέλεσε στέλεχος σε funds της εταιρείας τα οποία είχαν πελάτες με ενεργητικό 1 τρισ. δολαρίων. Περιγράφει πώς ανατράπηκε πλήρως η κουλτούρα της αμερικανικής εταιρείας και πρώτος στόχος είναι να πουλήσει στον πελάτη ό,τι εξασφαλίζει μεγαλύτερο κέρδος στην ίδια. "Σήμερα, αν βγάζεις αρκετά χρήματα για την εταιρεία (και δεν είσαι σχιζοφρενής δολοφόνος) θα προαχθείς σε μια θέση επιρροής", αναφέρει.

Η επιστολή έχει προκαλέσει σάλο σε βαθμό που ακόμα και ανταγωνιστές της Goldman Sachs έσπευσαν να την... υπερασπιστούν.

Ο επικεφαλής της JP Morgan, Jamie Dimon, για παράδειγμα, με email προς τα στελέχη της τράπεζάς του καλεί άπαντες να μην εκμεταλλευτούν τα... υποτιθέμενα θέματα που αντιμετωπίζει η Goldman Sachs.

Εν τω μεταξύ, οι καταγγελίες οδήγησαν στη μείωση της χρηματιστηριακής αξίας της Goldman Sachs κατά 2,15 δισ. ευρώ. Η μετοχή κατέγραψε κάθετη πτώση 3,4%. Πρόκειται για την τρίτη χειρότερη βουτιά που έκανε μέσα σε μία συνεδρίαση η μετοχή της Goldman Sachs στην 81χρονη ιστορία της ως εισηγμένης τράπεζας.

Η επιστολή του Greg Smith

Σήμερα είναι η τελευταία μου μέρα στην Goldman Sachs. Μετά από σχεδόν 12 χρόνια στην εταιρεία -αρχικά ως εκπαιδευόμενος φοιτητής του Stanford, μετά στη Νέα Υόρκη για 10 χρόνια και τώρα στο Λονδίνο-, πιστεύω ότι έχω δουλέψει εδώ αρκετό καιρό για να καταλάβω την εξέλιξη της κουλτούρας της, των ανθρώπων της και της ταυτότητάς της. Και μπορώ να πω με ειλικρίνεια ότι το περιβάλλον είναι τώρα περισσότερο τοξικό και καταστροφικό από ποτέ άλλοτε.

Για να το θέσω όσο πιο απλά γίνεται, με τον τρόπο με τον οποίο η εταιρεία λειτουργεί και σκέφτεται για το πώς θα βγάλει χρήματα, τα συμφέροντα του πελάτη συνεχίζουν να μπαίνουν στην άκρη. Η Goldman Sachs είναι μία από τις μεγαλύτερες και πιο σημαντικές επενδυτικές τράπεζες και είναι υπερβολικά συνδεδεμένη με το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα για να συνεχίσει να δρα με αυτόν τον τρόπο. Η εταιρεία έχει λοξοδρομήσει τόσο πολύ από τότε που ξεκίνησα να δουλεύω σε αυτήν που δεν μπορώ πλέον να πω με ειλικρίνεια πως ταυτίζομαι με ό,τι πρεσβεύει.

Μπορεί να φαίνεται περίεργο σε ορισμένους σκεπτικούς αναγνώστες, αλλά η κουλτούρα ήταν πάντοτε ζωτικό σημείο της επιτυχίας της. Βασιζόταν στην ομαδική εργασία, στην ακεραιότητα, στην ταπεινότητα και στο να κάνουμε πάντα αυτό που ήταν καλό για τον πελάτη. Η κουλτούρα ήταν η μυστική συνταγή που έκανε αυτό το μέρος σπουδαίο και μας επέτρεπε να κερδίζουμε την εμπιστοσύνη των πελατών μας για 143 χρόνια. Δεν ήταν μόνο για το κέρδος. Αυτό από μόνο του δεν μπορεί να κρατήσει μια εταιρεία για πολύ. Μου είναι πραγματικά πολύ στενάχωρο που σήμερα δεν μπορώ αναγνωρίσω κανένα ίχνος της κουλτούρας που με έκανε να αγαπώ να δουλεύω γι' αυτήν την εταιρεία για τόσο πολλά χρόνια. Δεν έχω πια ούτε την περηφάνια ούτε την πίστη.

Αλλά δεν ήταν πάντα έτσι τα πράγματα. Για πάνω από μία δεκαετία στρατολογούσα και καθοδηγούσα υποψηφίους μέσα από εξαντλητικές συνεντεύξεις. Είχα επιλεγεί ως ένας από τους 10 ανθρώπους (από μια εταιρεία με περισσότερους από 30.000 υπαλλήλους) που εμφανίζονται στα βίντεο που μεταδίδονται σε όλα τα πανεπιστημιακά κάμπους που έχουμε επισκεφτεί. Το 2006 διηύθυνα το καλοκαιρινό πρόγραμμα εκπαίδευσης στις πωλήσεις και στις συναλλαγές στη Νέα Υόρκη για 80 φοιτητές, οι οποίοι επιβίωσαν από τη διαδικασία επιλογής από τους χιλιάδες που είχαν κάνει αίτηση.

Κατάλαβα ότι είχε έρθει η ώρα να φύγω όταν συνειδητοποίησα ότι δεν μπορούσα πλέον να κοιτάω τους φοιτητές στα μάτια και να τους λέω σε τι φοβερό μέρος για δουλειά είχαν έρθει.

Όταν τα βιβλία ιστορίας γράψουν για την Goldman Sachs θα περιγράφουν πως ο εν ενεργεία CEO, Lloyd C. Blankfein, και ο πρόεδρος, Gary D. Cohn, έχασαν τον έλεγχο της κουλτούρας της εταιρείας. Ειλικρινά πιστεύω ότι αυτή η εξασθένηση στο ήθος της αντανακλά την πιο επικίνδυνη απειλή για την επιβίωσή της μακροπρόθεσμα.

Κατά τη διάρκεια της καριέρας μου είχα το προνόμιο να διατελέσω σύμβουλος σε δύο από τα μεγαλύτερα hedge funds του πλανήτη, σε πέντε από τους μεγαλύτερους διαχειριστές ενεργητικού και σε τρία από τα μεγαλύτερα κρατικά επενδυτικά ταμεία (SWF) στη Μέση Ανατολή και στην Ασία. Οι πελάτες μου έχουν συνολικό ενεργητικό πάνω από 1 τρισ. δολάρια. Πάντα ήμουν πολύ περήφανος να τους συμβουλεύω να κάνουν αυτό που πίστευα ότι ήταν καλύτερο για εκείνους, ακόμα και αν αυτό σήμαινε λιγότερα χρήματα για την εταιρεία. Αυτή η άποψη γίνεται ολοένα και λιγότερο δημοφιλής στην Goldman Sachs. Άλλο ένα σημάδι ότι είχε έρθει η ώρα να φύγω.

Πώς φτάσαμε ως εδώ: Η εταιρεία άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τις ηγετικές ικανότητες. Οι ηγετικές ικανότητες αφορούσαν τις ιδέες, το να θέτεις το παράδειγμα και να κάνεις το σωστό. Σήμερα, αν βγάζεις αρκετά χρήματα για την εταιρεία (και δεν είσαι σχιζοφρενής δολοφόνος), θα προαχθείς σε μια θέση επιρροής.

Ποιοι είναι τρεις γρήγοροι τρόποι για να γίνεις ηγέτης:

α) Να λειτουργείς σύμφωνα με τους βασικούς άξονες της εταιρείας, που με βάση το λεξικό της Goldman είναι να πείθεις τους πελάτες σου να επενδύουν σε μετοχές ή σε άλλα προϊόντα που προσπαθούμε να ξεφορτωθούμε, γιατί δεν βλέπουμε να έχουν ιδιαίτερα κέρδη

β) "Να Κυνηγάς Ελέφαντες". Στα Αγγλικά: να πείθεις τους πελάτες σου -από τους οποίους κάποιοι είναι υποψιασμένοι και κάποιοι δεν είναι- να συναλλάσσουν οτιδήποτε φέρνει το μεγαλύτερο όφελος στην Goldman. Πείτε με παλιομοδίτη, αλλά δεν μου αρέσει να πουλάω στους πελάτες μου ένα προϊόν που δεν είναι καλό γι' αυτούς.

γ) Να βρίσκεσαι σε ένα γραφείο όπου η δουλειά σου είναι να διαπραγματεύεσαι οποιοδήποτε μη ρευστοποιήσιμο, περίεργο προϊόν με ένα ακρωνύμιο τριών γραμμάτων.

Σήμερα, πολλοί από αυτούς τους ηγέτες δεν επιδεικνύουν κανένα στοιχείο από την κουλτούρα της Goldman Sachs. Παρευρίσκομαι σε συναντήσεις πωλήσεων παραγώγων, όπου ούτε ένα λεπτό δεν αφιερώνεται σε ερωτήσεις για το πώς θα βοηθήσουμε τους πελάτες. Είναι μόνο για το πώς μπορούμε να βγάλουμε το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος. Αν ήταν κάποιος εξωγήινος από τον Άρη καθόταν σε αυτές τις συναντήσεις, θα πίστευε ότι η επιτυχία του πελάτη ή η πρόοδός του δεν ήταν μέρος της διαδικασίας.

Με αρρωσταίνει με πόση αναισθησία συζητούν κάποιοι για το πώς κλέβουν τους πελάτες τους. Κατά τους τελευταίους 12 μήνες έχω δει πέντε διαφορετικούς διευθυντές να αναφέρονται στους πελάτες τους ως "muppets", κάποιες φορές μέσα από εσωτερικά e-mails.

Ακόμα και μετά τη SEC, τους Fabulous Fab, το Abacus, το έργο του Θεού, τον Carl Lebin, τα Καλαμάρια Βαμπίρ. Δεν υπάρχει καμία ταπεινότητα; Σοβαρευτείτε, ρε παιδιά! Εντιμότητα; Είναι είδος προς εξαφάνιση. Δεν γνωρίζω για κάποια παράνομη συμπεριφορά, αλλά ξέρω ότι πολλοί άνθρωποι έσπρωχναν φακέλους με πολύπλοκα και επικερδή προϊόντα ακόμα και αν δεν ήταν οι πιο απλές επενδύσεις και δεν εναρμονίζονταν με τα συμφέροντα των πελατών τους. Το έκαναν στην πραγματικότητα κάθε μέρα.

Με εκπλήσσει πώς η ανώτερη διοίκηση δεν πιάνει την απλή αλήθεια: Αν οι πελάτες δεν σε εμπιστεύονται, τελικά θα σταματήσουν να συνεργάζονται μαζί σου. Δεν έχει σημασία πόσο έξυπνος είσαι.

Αυτήν την περίοδο, η πιο συχνή ερώτηση που ακούω από junior αναλυτές σχετικά με τα παράγωγα είναι "πόσα λεφτά βγάλαμε από τον πελάτη;". Με ενοχλεί το ίδιο κάθε φορά που το ακούω γιατί είναι ένα ξεκάθαρο καθρέφτισμα εκείνων που "πιάνουν" από τους ανωτέρους τους για το πώς θα πρέπει να συμπεριφερθούν. Φανταστείτε πώς θα είναι σε 10 χρόνια: Δεν χρειάζεται να είστε επιστήμονες για να καταλάβετε ότι ο junior analyst, που κάθεται ήρεμα στην άκρη του δωματίου και ακούει για τα "κορόιδα", πώς να τους "βγάλουμε τα μάτια" και πώς να "πάρουμε λεφτά", δεν είναι και το ιδανικό μοντέλο πολίτη.

Στον πρώτο χρόνο που ήμουν εγώ αναλυτής έμαθα να κοιτάζω να μάθω τι ακριβώς είναι ένα παράγωγο, να κατανοήσω τη χρηματοπιστωτική επιστήμη, να γνωρίσω τους πελάτες και τα κίνητρά τους, να μάθω πώς καθορίζουν την επιτυχία και πώς μπορώ να τους βοηθήσω να την αποκτήσουν.

Οι πιο περήφανες στιγμές στη ζωή μου -όταν έλαβα υποτροφία για να μεταβώ από τη Ν. Αφρική στο Stanford University, όταν επελέγην στους εθνικούς τελικούς του Rhodes Scholar, όταν κέρδισα το χάλκινο μετάλλιο στο πινγκ πονγκ- ήρθαν όλες μέσα από σκληρή δουλειά, χωρίς παρακάμψεις. Η Goldman Sachs είναι σήμερα γεμάτη παρακάμψεις και άδεια από επιτεύγματα. Απλώς δεν μου φαίνεται πλέον σωστό.

Ελπίζω αυτή η κατάσταση να αφυπνίσει το συμβούλιο διευθυντών. Κάντε τον πελάτη το επίκεντρο των επιχειρήσεων και πάλι. Χωρίς πελάτες δεν θα υπάρχουν χρήματα. Στην ουσία, δεν θα υπάρχει κανένας από αυτούς. Ξηλώστε τους ηθικά χρεοκοπημένους, όσα κι αν βγάζουν για την εταιρεία. Και αποκαταστήστε τη νοοτροπία, ώστε ο κόσμος να θέλει να δουλέψει εδώ για τους σωστούς λόγους. Όσοι ενδιαφέρονται μόνο να βγάλουν λεφτά δεν θα συντηρήσουν αυτήν την εταιρεία ή την εμπιστοσύνη των πελατών για πολύ ακόμη.