Eνα βήμα πιο κοντά στην αυστηρή επιτήρηση από την Κομισιόν και στην απειλή των ποινών και των προστίμων έρχεται η Ελλάδα μετά το πρώτο εξαμηνιαίο τεστ της Κομισιόν.

Η Ελλάδα απέτυχε να περάσει τις πρώτες κοινοτικές εξετάσεις, αφού, όπως περιγράφεται στην επιστολή που απέστειλε ο υπουργός Οικονομικών κ. Γιώργος Παπακωνσταντίνου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το έλλειμμα από 7,7% πέρυσι όχι μόνο δεν τείνει να μειωθεί αλλά κινείται και έντονα ανοδικά και θα κλείσει (αν δεν ξεπεράσει) στο 12,5% του ΑΕΠ.

Με την υπαγωγή της ελληνικής οικονομίας σε καθεστώς κοινοτικής επιτήρησης την περασμένη άνοιξη, η χώρα μας ανέλαβε την υποχρέωση να ενημερώνει ανά εξάμηνο την Κομισιόν για την αποτελεσματικότητα των μέτρων που λαμβάνει σχετικά με την επαναφορά του ελλείμματος σε τροχιά πτώσης, προς την περιοχή του 3% του ΑΕΠ.

Πρόκειται για μία από τις «χλιαρές» φάσεις της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος, η οποία κλιμακώνεται μέχρι το σημείο όπου η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με πρόστιμα, με άτοκες καταθέσεις στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και με υποχρεωτική δημοσιοποίηση πρόσθετων πληροφοριών πριν από την έκδοση ομολόγων.

Στο στάδιο αυτό η Ελλάδα θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολο να φτάσει.

--- Ελληνικά ρεκόρ

Καμία χώρα δεν έχει βρεθεί αντιμέτωπη μέχρι στιγμής με την παράγραφο 11 του άρθρου 104 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης, όπως επίσης καμία δεν έχει βρεθεί σε καθεστώς κοινοτικής επιτήρησης δύο φορές μέσα σε έξι χρόνια.

Η Ελλάδα αντιμετώπισε πρώτη φορά τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος το 2004 μετά τη δημοσιονομική απογραφή, βγήκε από αυτήν τη διαδικασία το 2006 και ξαναμπήκε με βάση τα αποτελέσματα του 2007 (έλλειμμα 3,7%).
 
Σήμερα η χώρα μας βρίσκεται υπό επιτήρηση με βάση την παράγραφο 7 του άρθρου 104 και ο μεγαλύτερος κίνδυνος που αντιμετωπίζει δεν είναι επί της ουσίας αυτός των ποινών της συνθήκης αλλά εκείνος που αφορά στις ποινές των αγορών.

Ήδη, η αναγγελία για έλλειμμα 12,5% οδήγησε στην πρώτη υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής οικονομίας από τον διεθνή οίκο αξιολόγησης Fitch και όπως αναμένεται από παράγοντες της αγοράς ομολόγων έπεται συνέχεια.

Ένας νέος γύρος υποβαθμίσεων είναι δεδομένο πως θα εκτοξεύσει εκ νέου τα spreads των ελληνικών ομολόγων, εξαναγκάζοντας το ελληνικό δημόσιο σε ακριβότερο δανεισμό. Και το επόμενο έτος, το ελληνικό δημόσιο αναμένεται να δανειστεί τουλάχιστον 56 δισ. ευρώ. Με αυτά τα δεδομένα, περισσότερο τρομάζουν οι αγορές και η δική τους ετυμηγορία παρά οι εξετάσεις και οι φραστικές απειλές των Βρυξελλών.

--- Δεδομένα στο... 9

Η υπαγωγή της ελληνικής οικονομίας στην παράγραφο 9 θεωρείται δεδομένη από τον υπουργό Οικονομικών κ. Γιώργο Παπακωνσταντίνου, ο οποίος ρίχνει το μεγαλύτερο βάρος των προσπαθειών του στην αποκατάσταση της αξιοπιστίας της οικονομίας της χώρας και στην εξασφάλιση του μέγιστου χρονικού διαστήματος προσαρμογής του ελλείμματος προς το όριο του 3%.

Ο υπουργός διαπραγματεύεται τετραετή περίοδο προσαρμογής για τη μείωση του ελλείμματος από το 12,5% στο 3% ώστε «να μη στραγγαλιστεί η οικονομία», όπως λένε χαρακτηριστικά συνεργάτες του. Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Παπακωνσταντίνου επιθυμεί παράλληλα με τα πρώτα μέτρα προσαρμογής να πέσει στην αγορά και το πακέτο των 2,5 δισ. ευρώ για την ανάταξη της οικονομίας.

Η απόφαση για τον χρόνο που θα δοθεί στην ελληνική πλευρά θα ληφθεί τον Φεβρουάριο ή τον Μάρτιο παράλληλα με αυτήν που θα αφορά στην υπαγωγή στην παράγραφο 9.

ΤΙ ΟΡΙΖΕΙ Η ΣΥΝΘΗΚΗ

Με την υπαγωγή ενός κράτους-μέλους σε κατάσταση υπερβολικού ελλείμματος, η συνθήκη της Ε.Ε. στο άρθρο 104 προβλέπει πέντε σταθμούς, με κλιμακούμενες πιέσεις προς τον παραβάτη του Συμφώνου Σταθερότητας.

Το συγκεκριμένο άρθρο ορίζει ότι «τα κράτη-μέλη αποφεύγουν τα υπερβολικά δημοσιονομικά ελλείμματα» και «η Επιτροπή παρακολουθεί την εξέλιξη της δημοσιονομικής κατάστασης και το ύψος του δημοσίου χρέους σε αυτά προκειμένου να εντοπίζει τις μεγάλες αποκλίσεις». Στις πέντε παραγράφους που ακολουθούν οι Βρυξέλλες αρχίζουν να πιέζουν με απλές συστάσεις και φτάνουν να απειλούν με πρόστιμα και με ουσιαστικές ποινές: 

* Παράγραφος 7: «Εάν το Συμβούλιο αποφασίσει, σύμφωνα με την παράγραφο 6, ότι υπάρχει υπερβολικό έλλειμμα, απευθύνει συστάσεις στην εν λόγω χώρα-μέλος για να τερματιστεί η κατάσταση αυτή εντός καθορισμένου χρονικού διαστήματος».

* Παράγραφος 8: Εάν το Συμβούλιο διαπιστώσει ότι δεν ανελήφθη αποτελεσματική δράση σε εφαρμογή των συστάσεών του εντός του καθορισμένου χρονικού διαστήματος, τότε μπορεί να τις ανακοινώσει δημόσια. 

* Παράγραφος 9: Εάν ένα κράτος-μέλος επιμένει να μην εφαρμόζει τις συστάσεις του Συμβουλίου, τότε το Συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει να ειδοποιήσει αυτό ώστε να λάβει, εντός συγκεκριμένης προθεσμίας, μέτρα για τη μείωση του ελλείμματος την οποία το Συμβούλιο κρίνει αναγκαία για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση. Σε αυτήν την περίπτωση, το Συμβούλιο μπορεί να ζητήσει από τη χώρα-μέλος να υποβάλει εκθέσεις σύμφωνα με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, για να εξετάσει τις προσπάθειες προσαρμογής που καταβάλλει αυτή. 

* Παράγραφος 10: Το κράτος-μέλος δεν έχει δικαίωμα να προσφύγει κατά της κοινοτικής απόφασης. 

* Παράγραφος 11: Εφόσον μία χώρα-μέλος δεν συμμορφώνεται με απόφαση που έχει ληφθεί στο πλαίσιο της παραγράφου 9, η Κομισιόν μπορεί να αποφασίσει να εφαρμόσει τα ακόλουθα μέτρα:

1. Να απαιτήσει να δημοσιεύει το εν λόγω κράτος πρόσθετες πληροφορίες τις οποίες ορίζει το Συμβούλιο, προτού εκδώσει ομολογίες και χρεόγραφα.

2. Να καλέσει την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να αναθεωρήσει την πολιτική δανεισμού που ασκεί απέναντι στη συγκεκριμένα χώρα.

3. Να απαιτήσει από το κράτος-μέλος να καταθέσει ατόκως στην Κοινότητα ποσό κατάλληλου ύψους, έως ότου, κατά τη γνώμη του Συμβουλίου, διορθωθεί το υπερβολικό έλλειμμα.

4. Να επιβάλει πρόστιμα εύλογου ύψους.

* Αναδημοσίευση από το 606ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 30/10 - 3/11/2009.