Στις εξελίξεις των μακροοικονομικών μεγεθών και των χρηματοοικονομικών αγορών της ευρωζώνης, καθώς και στη νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (EKT), αναφέρεται το τεύχος Μαρτίου 2002 του μηνιαίου δελτίου για τη ζώνη του ευρώ (Euro Area Monthly) που εκδίδει η Εθνική Τράπεζα.

Στο δελτίο εξετάζονται η πορεία και οι προσδιοριστικοί παράγοντες της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ έναντι του δολαρίου. Το έναυσμα για αυτήν την ανάλυση αποτέλεσε η ερώτηση-κλειδί που απασχολεί τα τελευταία χρόνια τους οικονομικούς αναλυτές: Γιατί το ευρώ έχει μια συνεχή πτωτική πορεία από την εισαγωγή του το 1999 μέχρι σήμερα; Ακολούθως, επιχειρείται εκτίμηση της μελλοντικής πορείας του ευρώ. Στην έρευνα προσεγγίζεται το θέμα στο πλαίσιο ανάλυσης των μακροχρόνιων προσδιοριστικών παραγόντων της ισοτιμίας του ευρώ με έμφαση στις ροές κεφαλαίου στην ευρωζώνη και τις ΗΠΑ.

”Σε αυτό το πλαίσιο καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η επικείμενη βελτίωση όσον αφορά την ελκυστικότητα για τους επενδυτές της ευρωπαϊκής οικονομίας σε σχέση με την αμερικανική δικαιολογεί ανατίμηση του ευρώ κατά το τρέχον έτος”, επισημαίνεται στην έκθεση.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ανάλυση της Διεύθυνσης Σχεδιασμού και Οικονομικής Ανάλυσης, οι κύριοι παράγοντες που ερμηνεύουν την πτωτική πορεία του ευρώ είναι οι υψηλότερες αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων, η εντυπωσιακή πορεία του αμερικανικού χρηματιστηρίου και η εξαιρετικά υψηλή παραγωγικότητα στις ΗΠΑ.

Οι παράγοντες αυτοί σωρευτικά μείωσαν κατά 45% το μακροχρόνιο επίπεδο της ισοτιμίας του ευρώ από το 1990 μέχρι σήμερα. Η βασική συνιστώσα που λειτούργησε προς την αντίθετη κατεύθυνση ήταν ο χαμηλότερος ευρωπαϊκός πληθωρισμός, ο οποίος επέδρασε θετικά στην ισοτιμία του ευρώ κατά 20%, οδηγώντας το παρόν επίπεδο της μακροχρόνιας συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ στα 1,06 δολάρια ανά ευρώ (από 1,4 το 1990). Από την ανάλυση αυτή συνάγεται ότι σήμερα το ευρώ είναι υποτιμημένο κατά ποσοστό της τάξης του 20%.

Αυτό το συμπέρασμα, όπως επισημαίνεται, είναι σημαντικό γιατί ιστορικά διαγράφεται μια σταθερή τάση επαναφοράς του ευρώ στο μακροχρόνιο επίπεδό του. Συγκεκριμένα, έχουμε εκτιμήσει ότι η εκάστοτε απόκλιση διορθώνεται με ένα ποσοστό της τάξης του 10% ανά τρίμηνο και ως εκ τούτου συμπεραίνουμε ότι μακροχρόνια υπάρχει σημαντικό περιθώριο ανατίμησης του ευρώ.

Ωστόσο, πέραν της προαναφερθείσας τάσης για ανατίμηση, η ανοδική πορεία του ευρώ προς το μακροχρόνιο επίπεδό του θα επηρεαστεί και από τις μελλοντικές εξελίξεις στις ΗΠΑ και την ευρωζώνη.

Αναλυτικότερα, ο κυριότερος αρνητικός παράγοντας για την ισοτιμία του ευρώ είναι οι προβλεπόμενες υψηλότερες αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων. Η εξέλιξη αυτή προκύπτει καθόσον εκτιμάται ότι η ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας θα είναι αρχικά πιο έντονη σε σχέση με την ευρωπαϊκή οικονομία, η οποία στη συνέχεια θα ευθυγραμμισθεί σταδιακά με την οικονομία των ΗΠΑ.

Συγκεκριμένα, αυτή η αρνητική επίδραση για το ευρώ θα καθυστερήσει και θα περιορίσει την ανοδική πορεία του ευρωπαϊκού νομίσματος, αλλά δεν θα την ανατρέψει, καθώς προβλέπεται ότι θα υπάρχουν παράλληλα θετικές επιδράσεις για το ευρώ. Ειδικότερα, η σύγκλιση της απόδοσης των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων σε σχέση με των ΗΠΑ -μετά από πολλά χρόνια που υπερτερούσε το αμερικανικό χρηματιστήριο- και ο χαμηλότερος πληθωρισμός στην ευρωζώνη αναμένεται να λειτουργήσουν θετικά για το ευρώ.

Σύμφωνα με αυτές τις προβλέψεις και λαμβάνοντας υπόψη την αβεβαιότητα που ενέχει κάθε προσπάθεια εκτίμησης της μελλοντικής συναλλαγματικής ισοτιμίας ενός νομίσματος, προβλέπουμε, αναφέρεται στην έκθεση, ότι το ευρώ θα προσεγγίσει το επίπεδο των 0,97 δολαρίων στο τέλος του 2002, ενώ η ισοδυναμία με το αμερικανικό νόμισμα (1 δολάριο ανά ευρώ) αναμένεται να προσεγγισθεί στο τέλος του 2003.