Το μαύρο και το ...κατάμαυρο σενάριο για ευρωζώνη

Δυο σενάρια για την οικονομία της ευρωζώνης έδωσε η Κομισιόν, με σημείο-κλειδί, το βάθος της χρηματοοικονομικής κρίσης. Και αν το "μαύρο" κάνει λόγο για "τεχνική ύφεση" το 2009, το ...κατάμαυρο μιλά για ύφεση και το 2010.

Δημοσιεύθηκε: 17 Νοεμβρίου 2008 - 13:50

της Έλενας Λάσκαρη

Το μαύρο και το ...κατάμαυρο σενάριο για ευρωζώνη

Στο βασικό σενάριο της Κομισιόν, όπως αποτυπώνεται στην έκθεση φθινοπωρινών προβλέψεων, η οικονομία της ευρωζώνης το 2009 θα εισέλθει σε τεχνική ύφεση, με τον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης στο 0,1%.

Με δεδομένες όμως τις αβεβαιότητες που περιβάλλουν τις χρηματοπιστωτικές αγορές και το μέγεθος των κινδύνων, για τη σχετική ασφάλεια των προβλέψεων η Κομισιόν προχώρησε στην κατάρτιση ενός εναλλακτικού (και δυσμενέστερου) σεναρίου εξέλιξης των πραγμάτων.

Η εκδοχή αυτή πέρασε απαρατήρητη, καθώς το ίδιο το βασικό σενάριο ήταν γκρίζο. Αξίζει, όμως, με την ελπίδα ότι δεν θα επιβεβαιωθεί, να σκιαγραφήσουμε τις προβλέψεις του, αναδεικνύοντας και την επισήμανση της Κομισιόν σύμφωνα με την οποία το risk scenario δεν πρέπει να θεωρηθεί εναλλακτική πρόβλεψη αλλά παρουσίαση των πιθανών αβεβαιοτήτων που περιβάλλουν το βασικό σενάριο, καθιστώντας το εκτεθειμένο σε μεγάλους κινδύνους προβλεπτικότητας.

Υπό αυτό το πρίσμα, στο «μαύρο» σενάριο, ο ρυθμός ανάπτυξης της ευρωζώνης θα συρρικνωθεί κατά μία ποσοστιαία μονάδα το 2009 και η ασθενική αύξηση κατά 0,1% θα μετατραπεί σε συρρίκνωση κατά 0,9%, στέλνοντας την οικονομία σε ουσιαστική ύφεση και το 2010, οπότε στο βασικό σενάριο προβλέπεται επέκταση με ρυθμό 0,9%, ενώ η επίδοση θα ψαλιδιστεί κατά 0,1 - 0,2 ποσοστιαία μονάδα.

Βαρόμετρο το βάθος της κρίσης στις αγορές

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που θα οδηγήσει και σε διεύρυνση της καθίζησης της οικονομίας συνδέεται με το ενδεχόμενο η χρηματοπιστωτική κρίση να έχει μεγαλύτερο βάθος και η έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των τραπεζών να συνεχίσει να επηρεάζει για μακρό χρονικό διάστημα τη διατραπεζική αγορά.

Στο βασικό σενάριο, με τη λήψη μέτρων στήριξης του χρηματοπιστωτικού συστήματος και τη διοχέτευση ρευστότητας, οι συνθήκες δανεισμού στη διατραπεζική αγορά θα αποκατασταθούν τους προσεχείς μήνες. Αν η κρίση διαρκέσει περισσότερο, τότε οι τράπεζες θα αναγκαστούν να περιορίσουν περαιτέρω την πιστωτική επέκταση, υιοθετώντας ακόμα αυστηρότερα κριτήρια δανεισμού και αυξάνοντας πολύ περισσότερο τα επιτόκια.

Αύξηση στο κόστος δανεισμού

Το τελευταίο δίμηνο της κρίσης το κόστος δανεισμού επιχειρήσεων και νοικοκυριών έχει αυξηθεί δραματικά, σύμφωνα με την Κομισιόν. Ως αποτέλεσμα της ανόδου των τραπεζικών επιτοκίων -παρά τη μείωση των επιτοκίων της ΕΚΤ- αλλά και της πτώσης των μετοχικών αξιών, το συνολικό κόστος χρηματοδότησης των επιχειρήσεων του μη χρηματοπιστωτικού τομέα έχει αυξηθεί κατά περίπου 100 μονάδες βάσης σε σχέση με τα μέσα επίπεδα του 2007 και τα επιτόκια δανεισμού για στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια των νοικοκυριών έχουν επιβαρυνθεί κατά 50 μονάδες βάσης.

Μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, μάλιστα, οι επιβαρύνσεις αυτές αυξήθηκαν περαιτέρω, ο διατραπεζικός δανεισμός πάγωσε και η μειωμένη δυνατότητα χρηματοδότησης της οικονομίας μετατράπηκε σε μέγιστο «πονοκέφαλο» για τους έχοντες την ευθύνη της οικονομικής πολιτικής.

Στο δυσμενές σενάριο, οι τάσεις αυτές μεγεθύνονται και οι τράπεζες κλείνουν ακόμα περισσότερο τις στρόφιγγες των δανείων, αυξάνουν περαιτέρω τα spreads και απαιτούν ακόμα μεγαλύτερες εξασφαλίσεις για την παροχή δανείων. Οι προβολές γίνονται με την υπόθεση ότι τα περιθώρια κέρδους αυξάνονται από πλευράς τραπεζών κατά επιπλέον 50 μονάδες βάσης για επιχειρηματικά και στεγαστικά δάνεια και παραμένουν επί μακρό χρονικό διάστημα σε αυτά τα επίπεδα.

Η επίπτωση αυτού του σοκ θα είναι η περαιτέρω μείωση του ρυθμού αύξησης των επενδύσεων κατά 3% το 2009 και το 2010, όταν στο κεντρικό σενάριο οι επενδύσεις προβλέπεται ότι θα μειωθούν κατά 2,6% το επόμενο έτος και θα αυξηθούν οριακά κατά 0,2% το 2010. Άμεσες θα είναι και οι επιπτώσεις στην κατανάλωση, με περαιτέρω αποδυνάμωσή της. Ήδη οι προβλέψεις είναι δυσμενείς. Η ιδιωτική κατανάλωση στην ευρωζώνη προβλέπεται να αυξηθεί οριακά κατά 0,5% φέτος, κατά 0,4% το 2009 και μόλις κατά 1% το 2010, με βάση τις «επίσημες» προβλέψεις της Κομισιόν.

Η συνισταμένη των επιπτώσεων της αναταραχής στην πιστωτική επέκταση, μέσω των επενδύσεων και της κατανάλωσης, εκτιμάται τελικά ότι θα οδηγήσει σε περαιτέρω συρρίκνωση του προσδοκώμενου ρυθμού ανάπτυξης κατά μία ποσοστιαία μονάδα το 2009 και κατά 0,1% - 0,2% το 2010. Το ήμισυ της επίπτωσης θα προέλθει εξαιτίας της αύξησης των spreads και το υπόλοιπο από τους περιορισμούς πρόσβασης στην τραπεζική χρηματοδότηση.

Με την υπόμνηση ότι πρόκειται για προβολές μέσω του μοντέλου Quest, το οποίο, όπως και άλλα διεθνή μακροοικονομικά μοντέλα, πιθανόν να μη λαμβάνει υπ’ όψιν όλες τις παραμέτρους που μπορεί να διαδραματίσουν τελικά ρόλο, η Κομισιόν εκτιμά ότι οι πιέσεις στην ανάπτυξη ίσως να είναι ακόμα μεγαλύτερες, χωρίς όμως η παραπάνω ανάλυση να συνιστά πρόβλεψη. Ελπίδα των οικονομολόγων είναι ότι θα αποτελέσει μια υπόθεση εργασίας, η οποία δεν θα επιβεβαιωθεί.

*Οι βασικές προβλέψεις της Κομισιόν για την ευρωζώνη δημοσιεύονται στη διπλανή στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

** Αναδημοσίευση από το φύλλο 555 της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ (7-11 Νοεμβρίου 2008).