Ρευματικά νοσήματα: Η πρόληψη και οι μελλοντικές θεραπείες

Νέες, προηγμένες απεικονιστικές μέθοδοι παρέχουν ακριβή και έγκαιρη διάγνωση, ευκρινέστερη εικόνα, καλύτερη κατανόηση των παθολογικών ευρημάτων, καθώς και τη δυνατότητα χρήσης Τεχνητής Νοημοσύνης στη διάγνωση των ρευματικών παθήσεων. Παράλληλα, μελλοντικές θεραπευτικές παρεμβάσεις υπόσχονται αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή τους.

Όπως επισημαίνει ο ρευματολόγος, επιμελητής Α, στην Δ΄ Παθολογική Κλινική του Ιπποκράτειου νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, Νικόλαος Κούγκας, οι νέες διαγνωστικές μέθοδοι είναι:

• Η φωτοακουστική απεικόνιση, μια αναδυόμενη βιοϊατρική τεχνική που συνδυάζει τα πλεονεκτήματα της οπτικής και της υπερηχογραφικής απεικόνισης, επιτρέποντας τη δημιουργία εικόνων, τόσο με οπτική ανάλυση, όσο και με βάθος ακουστικής διείσδυσης.
• Το PET CT, τεχνική πυρηνικής ιατρικής, με συνδυασμό λειτουργικής και ανατομικής απεικόνισης
• Η ολοσωματική MRI: Απεικόνιση μαγνητικής τομογραφίας ολόκληρου σώματος, πολλά υποσχόμενο εργαλείο για την αξιολόγηση της συχνότητας και της κατανομής των φλεγμονωδών βλαβών σε ολόκληρο τον αξονικό σκελετό.

Μελλοντικές θεραπευτικές παρεμβάσεις

Νέοι βιολογικοί παράγοντες και στοχευμένες από του στόματος θεραπείες μελετώνται για την αντιμετώπιση δύσκολων περιπτώσεων αυτοάνοσων νοσημάτων, με ερωτηματικά να παραμένουν το κόστος και η ασφάλειά τους.

Την ίδια ώρα, οι κυτταρικές (CAR T) θεραπείες με Τ-λεμφοκύτταρα, που εφαρμόζονται με επιτυχία στην θεραπεία ορισμένων μορφών καρκίνου, είναι ένας συναρπαστικός τομέας έρευνας στη ρευματολογία, όπως σημειώνει ο κ.Κούγκας. «Ορισμένες ρευματικές παθήσεις περιλαμβάνουν ανοσοαποκρίσεις, όπου τα Τ κύτταρα επιτίθενται σε υγιείς ιστούς. Η θεραπεία με Τ-λεμφοκύτταρα CAR στοχεύει να ανακατευθύνει ή να τροποποιήσει αυτά τα Τ κύτταρα για να μειώσει την επιβλαβή ανοσοποιητική δραστηριότητα».

Η εξατομικευμένη ιατρική αναμένεται να προσαρμόσει στο μέλλον την ενδεδειγμένη θεραπεία σε κάθε ασθενή, με βάση γενετικούς, περιβαλλοντικούς παράγοντες και παράγοντες τρόπου ζωής. «Γενετικά τεστ μπορούν να εντοπίσουν παραλλαγές που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο οι ασθενείς ανταποκρίνονται σε ορισμένα φάρμακα, βοηθώντας τούς κλινικούς ιατρούς να επιλέξουν τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες», αναφέρει και συμπληρώνει: «Ο εντοπισμός συγκεκριμένων βιοδεικτών (όπως οι κυτοκίνες ή τα αυτοαντισώματα) μπορεί να βοηθήσει στον προσδιορισμό της δραστηριότητας της νόσου και στην πρόβλεψη των απαντήσεων στη θεραπεία, επιτρέποντας πιο ακριβή διαχείριση».

Η προσβασιμότητα των ασθενών στις προηγμένες θεραπείες, το υψηλό τους κόστος, καθώς και η διαχείριση γενετικών δεδομένων και βιοδεικτών είναι προκλήσεις και προβληματισμοί που απασχολούν την επιστημονική κοινότητα.

Σωστός και με σύνεση προληπτικός έλεγχος

Τη σημασία τού προληπτικού ελέγχου και της ορθής αξιολόγησης για κάθε ανήλικο ή ενήλικο ασθενή, επισημαίνει από την πλευρά της η Δρ Τζένη Πρατσίδου – Γκέρτση, παιδίατρος με μακροχρόνια εμπειρία στα νεανικά ρευματικά νοσήματα, πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων των Παιδιών με Χρόνιες Ρευματοπάθειες και πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής της ΡευΜΑζην.

Το πλάνο του προληπτικού ελέγχου κάθε ατόμου, το σχεδιάζει ο προσωπικός γιατρός και όπου υπάρχουν ενδείξεις με τη συνεργασία εξειδικευμένου ιατρού. Εάν μάλιστα υπάρχει υποψία για συννοσηρότητα, όπως για κάποιο χρόνιο ρευματικό νόσημα, μετά την κλινική αξιολόγηση θα συνταγογραφηθούν και πιο ειδικές εξετάσεις, ανάλογα με το ιστορικό, την ηλικία ατόμου και τις επίσημες συστάσεις.

Αναλυτικά:

Αρχικά, για τη λήψη του ιστορικού, γίνεται συζήτηση με το άτομο για συμπτώματα και τυχόν παλαιότερα παθολογικά ευρήματα, καθώς και για τον τρόπο ζωής, όπως διαιτολόγιο, άσκηση, κάπνισμα, αλκοόλ, διανοητική υγεία και εμβολιαστική κάλυψη.

Η κλινική αξιολόγηση περιλαμβάνει:

• Τα σωματομετρικά στοιχεία: Δείκτης Μάζας Σώματος, ζωτικά σημεία: θερμοκρασία, αναπνοές/min, σφύξεις /min, αρτηριακή πίεση κ.ά.
• Τη γενική εικόνα: Συλλογή δεδομένων για την υγεία και ευεξία με παρατήρηση –επισκόπηση του ασθενή (δέρμα, στάση σώματος, βάδιση) και τις απαντήσεις που δίνει (μνήμη, ανταπόκριση σε ερωτήσεις)
• Ακολουθεί εξέταση κατά συστήματα για το: καρδιαναπνευστικό, πεπτικό, νευρολογικό, μυοσκελετικό, δέρμα, αισθητήρια όργανα (όραση, ακοή)
• Παρακλινικό (εργαστηριακό) checkup γίνεται όπου ενδείκνυται. Αυτό περιλαμβάνει επιλεγμένες με σύνεση εξετάσεις, Αυτές μπορεί να είναι αιματολογικές (γενική αίματος), βιοχημικές (πρωτεΐνες, ενδεικτικές λειτουργίας ζωτικών οργάνων καρδιά, ήπαρ, νεφροί…), προγνωστικοί βιοδείκτες για παρακολούθηση νοσήματος και ανταπόκρισης στη θεραπεία, καθώς και απεικονιστικές κατά περίπτωση (ακτινογραφίες, υπέρηχοι, αξονικές ή μαγνητικές τομογραφίες), επίσης με σύνεση, λόγω και του κινδύνου της αθροιστικής ακτινοβολίας.

«Στη Β. Αμερική, περίπου το 20% των παρακλινικών εξετάσεων και θεραπειών που συνταγογραφήθηκαν, μάλλον δεν ήταν αναγκαίες, δεν προσέθεταν αξία στη διαχείριση του ασθενή και ίσως κάποιες απ΄αυτές ήταν και επιζήμιες», τόνισε η κ.Πρατσίδου, και αναφέρθηκε στην εξόρμηση για συνετές επιλογές, με περιορισμό τής κατάχρησης ιατρικών διαδικασιών για την αποφυγή υπερδιάγνωσης, υπερθεραπείας και άσκοπης επιβάρυνσης του υγειονομικού συστήματος.

Επομένως, η βέλτιστη πρακτική είναι η συναπόφαση γιατρού-ασθενή για τις απαραίτητες εξετάσεις στη βέλτιστη χρονική στιγμή. Ο ασθενής και η οικογένεια πρέπει να εκπαιδευτούν για να κατανοήσουν ότι η συναπόφαση για τον σχεδιασμό του checkup προωθεί την κατάλληλη περίθαλψη που υποστηρίζεται από τις τρέχουσες συστάσεις, δεν περιλαμβάνει παρακλινικές εξετάσεις που έχουν ήδη διενεργηθεί, που είναι απόλυτα τεκμηριωμένες και δεν βλάπτουν.

Εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα

Τα παραπάνω ειπώθηκαν, μεταξύ άλλων, στην ενημερωτική εκδήλωση με τίτλο «Χθες-σήμερα-αύριο στην αντιμετώπιση των Ρευματικών Νοσημάτων», που διοργάνωσαν το Σάββατο στη Θεσσαλονίκη η Πανελλήνια Ομοσπονδία ΡευΜΑζήν και οι σύλλογοί της, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Αρθρίτιδας.

Στην ίδια εκδήλωση, η ρευματολόγος Ιωάννα Κατσιγιάννη ανέλυσε την εξέλιξη της θεραπείας από το παρελθόν στο παρόν, η φυσικοθεραπεύτρια και αντιπρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων Παιδιών με Χρόνιες Ρευματοπάθειες Κυριακή Σπανίδου μοιράστηκε την προσωπική της εμπειρία και την πορεία της με το ρευματικό νόσημα ασθένεια, ενώ η ψυχολόγος Μαργαρίτα Τσίτση, μίλησε για τη ψυχική υγεία και τη διαχείριση του ρευματικού νοσήματος από ασθενείς και τα μέλη τής οικογένειάς τους.

Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία και τους χαιρετισμούς τους μέλη της Πολιτείας και του Δήμου Θεσσαλονίκης, καθώς και μέλη του ΔΣ της Ελληνικής Ρευματολογικής Εταιρείας και Επαγγελματικής ΄Ενωσης Ρευματολόγων Ελλάδος.

Νωρίτερα, πολίτες ενημερώθηκαν για τις αρθρίτιδες από μέλη τής ΡΕΥΜΑΖΗΝ και ιατρούς στην πλατεία Αριστοτέλους, με τη διανομή σχετικών ενημερωτικών φυλλαδίων, τους τρόπους διευκόλυνσης της καθημερινότητας των ρευματοπαθών ασθενών και από τους ειδικούς, με διευκρινιστικές απαντήσεις στα ερωτήματά τους.

Την ίδια ημέρα, ανάλογες εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν σε Πάτρα, Ηράκλειο και Χανιά.