Οι μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται τώρα η ελληνική οικονομία

Η Ελλάδα, είναι γνωστή για τον αρχαίο πολιτισμό της και τη ζωντανή της κουλτούρα, αλλά βρίσκεται ακόμα μια φορά σε ένα σταυροδρόμι όσον αφορά στην οικονομική της πορεία.

Από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2010, η οποία οδήγησε τη χώρα σε σοβαρή ύφεση και απαίτησε διεθνή δάνεια, η Ελλάδα έχει σημειώσει αξιοσημείωτη πρόοδο στην οικονομική ανάκαμψη. Ωστόσο, παραμένουν σημαντικές προκλήσεις που εμποδίζουν την πορεία προς τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Ο συνδυασμός υψηλού δημόσιου χρέους, φθίνουσας και γηράσκουσας πληθυσμιακής δομής, ανεπαρκών ξένων άμεσων επενδύσεων (ΞΑΕ) και ενός δύσκαμπτου φορολογικού συστήματος απαιτεί άμεση προσοχή και μεταρρύθμιση.

Σε αυτό το άρθρο επιχειρούμε μια σύντομη επισκόπηση της τρέχουσας οικονομικής κατάστασης της Ελλάδας, αναλύουμε τις προκλήσεις και προτείνουμε στρατηγικές για την ενίσχυση της ανθεκτικής και βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης που αρμόζει στη χώρα.

Δημογραφικά στοιχεία

Σύνθεση πληθυσμού

Μέχρι και το 2024, ο πληθυσμός της Ελλάδας ανέρχεται σε περίπου 10,3 εκατομμύρια, με χαρακτηριστικά φθίνουσας γεννητικότητας και αυξανόμενου ποσοστού ηλικιωμένων ατόμων. Αυτή τη στιγμή, το 20% του πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών, ποσοστό που αναμένεται να φτάσει το 30% μέχρι το 2050. Αυτή η δημογραφική τάση δημιουργεί σοβαρές προκλήσεις για την οικονομική ανάπτυξη, τις συντάξεις και την κοινωνική πρόνοια, όπως και τα συστήματα δημόσιας υγείας.

Προκλήσεις γηράσκοντος πληθυσμού

Ο γηράσκων πληθυσμός επηρεάζει αρνητικά την οικονομική ανάπτυξη μειώνοντας τη δραστήρια εργατική δύναμη και αυξάνοντας τις κοινωνικές δαπάνες, κυρίως για συντάξεις και υγειονομική περίθαλψη. Η Ελλάδα κατανέμει περίπου το 12% του ΑΕΠ της σε κοινωνικές δαπάνες, με πάνω από το 50% αυτού του ποσού να κατευθύνεται προς τις συντάξεις. Καθώς ο πληθυσμός τής παραγωγικής ηλικίας συρρικνώνεται, το βάρος αυτό θα επιδεινωθεί, οδηγώντας σε αυξανόμενη οικονομική πίεση στους δημόσιους πόρους.

Οικονομικές συνθήκες

Δημόσιο Χρέος και οικονομική ανάπτυξη

Η Ελλάδα διατηρεί το υψηλότερο δημόσιο χρέος στην Ευρωζώνη, με αναλογία χρέους προς ΑΕΠ που φτάνει το 160%. Τα υψηλά επίπεδα χρέους περιορίζουν την ικανότητα της κυβέρνησης να επενδύσει σε βασικές υποδομές και αναπτυξιακές πρωτοβουλίες. Το βάρος της αποπληρωμής του έχει προτεραιότητα απέναντι σε δαπάνες προσανατολισμένες στην ανάπτυξη.

Επίπεδα φορολογίας

Η υψηλή φορολογία παραμένει ένα σημαντικό εμπόδιο για την ανάπτυξη στην Ελλάδα. Οι φορολογικοί συντελεστές είναι από τους υψηλότερους στην ΕΕ, περιορίζοντας το διαθέσιμο εισόδημα για επένδυση και κατανάλωση.

Ο φορολογικός συντελεστής για τις επιχειρήσεις ανέρχεται στο 22%, ενώ ο προσωπικός φόρος εισοδήματος μπορεί να φτάσει έως το 43%. Αυτοί οι συντελεστές πρέπει να επανεξεταστούν προκειμένου να ενισχυθεί ένα πιο ευνοϊκό περιβάλλον για την οικονομική ανάπτυξη.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η Ελλάδα έχει το μισό κατά κεφαλήν εισόδημα σε σχέση με τη Γερμανία και περίπου το ¼ από αυτό της Ιρλανδίας, μια χώρα που αποτελεί ένα καλό πρότυπο όσον αφορά την οικονομική ανάπτυξη.

Αντίκτυπος στο «διαθέσιμο εισόδημα»

Η υψηλή φορολογία έχει άμεσο αντίκτυπο στο διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών. Ο μέσος φορολογούμενος στην Ελλάδα διαθέτει λιγότερο από το 60% του εισοδήματός του μετά από φόρους, σε σύγκριση με το 70% που είναι ο μέσος όρος στην ΕΕ.

Ξένες Αμεσες Επενδύσεις (ΞΑΕ)

Τρέχουσα Κατάσταση

Η Ελλάδα έχει δυσκολίες στην προσέλκυση ΞΑΕ, και κατατάσσεται 29η μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ σε ροές ΞΑΕ. Ο συνολικός όγκος ΞΑΕ στην Ελλάδα ανέρχεται περίπου σε 50 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό το οποίο είναι πολύ χαμηλό σε σύγκριση με χώρες που έχουν παρόμοιες οικονομικές συνθήκες.

Αντίκτυπος ξένων επενδύσεων

Οι ξένες επενδύσεις είναι κρίσιμες για την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την ενίσχυση της παραγωγικότητας. Είναι προφανές, ότι η Ελλάδα πρέπει να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις για να προσελκύσει περισσότερες ΞΑΕ βελτιώνοντας το επενδυτικό της περιβάλλον. Στις απαραίτητες κινήσεις περιλαμβάνεται η μείωση της γραφειοκρατίας, η προσφορά σαφών φορολογικών κινήτρων και η εξασφάλιση πολιτικής σταθερότητας.

Στρατηγικές ΞΑΕ

Για να ενισχύσει τις ροές ΞΑΕ, η Ελλάδα μπορεί να μάθει από επιτυχημένα παραδείγματα:

1. Στρατηγική εταιρικής φορολογίας της Ιρλανδίας: Με φορολογικό συντελεστή 12,5%, η Ιρλανδία έχει προσελκύσει πολλές πολυεθνικές εταιρείες, ενισχύοντας σημαντικά την οικονομία της.
2. Πρόγραμμα Golden Visa της Πορτογαλίας: Η πρωτοβουλία τής Πορτογαλίας επιτρέπει στους επενδυτές και τις οικογένειές τους να αποκτήσουν άδεια παραμονής μέσω επενδύσεων στη χώρα, προάγοντας ένα ελκυστικό επενδυτικό κλίμα.
3. Βιομηχανικές ζώνες της Τσεχικής Δημοκρατίας: Με την ανάπτυξη ειδικών βιομηχανικών ζωνών, η Τσεχική Δημοκρατία έχει προσελκύσει σημαντικές ΞΑΕ στους τομείς της βιομηχανίας και της τεχνολογίας.

Παραγωγικότητα δημόσιου τομέα

Τρέχουσα κατάσταση

Η παραγωγικότητα του δημόσιου τομέα στην Ελλάδα είναι σημαντικά χαμηλότερη από αυτήν άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Η αναποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα οδηγεί σε υπερβολικές δαπάνες και κακή κατανομή πόρων. Περίπου το 40% του εργατικού δυναμικού απασχολείται στον δημόσιο τομέα, αλλά τα επίπεδα παραγωγικότητας παραμένουν στάσιμα.

Μεταρρύθμιση δημόσιου τομέα

Για να ενισχύσει την παραγωγικότητα του δημόσιου τομέα, η Ελλάδα χρειάζεται να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν σε:

• Καταργηση γραφειοκρατικών διαδικασιών για τη μείωση των αναποτελεσματικοτήτων.
• Επένδυση σε ψηφιακές τεχνολογίες για τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών.
• Αύξηση της λογοδοσίας και αξιολόγησης με βάση την απόδοση των επιμέρους τμημάτων του δημοσίου τομέα.

Στρατηγικές Ανάπτυξης

Μεταρρύθμιση φορολογικού συστήματος

Η Ελλάδα πρέπει να εξετάσει τη μεταρρύθμιση του φορολογικού της συστήματος για να παρέχει κίνητρα για επενδύσεις και να μειώσει τους φόρους στα κέρδη. Αντί να φορολογεί το μικτό εισόδημα, μια λογική εστίαση στα καθαρά κέρδη θα μπορούσε να ενθαρρύνει την επιχειρηματικότητα.

Ένας πιο ανταγωνιστικός φορολογικός συντελεστής θα μπορούσε επίσης να βελτιώσει την ελκυστικότητα της Ελλάδας σε σύγκριση με χώρες με επιτυχημένα οικονομικά μοντέλα, όπως η Ιρλανδία.

Επένδυση στην εκπαίδευση και ανάπτυξη δεξιοτήτων

Η επένδυση στην εκπαίδευση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων είναι κρίσιμη για την αύξηση της παραγωγικότητας και τη βελτίωση της απασχόλησης. Η Ελλάδα μπορεί να συνεργαστεί με τοπικές και διεθνείς εταιρείες για την ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων που πληρούν τις ανάγκες τής αγοράς, αντιμετωπίζοντας έτσι τις ελλείψεις δεξιοτήτων.

Ανάπτυξη υποδομών

Η ενίσχυση υποδομών είναι κρίσιμη για την ενίσχυση της ανάπτυξης και της παραγωγικότητας. Επενδύσεις σε οδικές, σιδηροδρομικές και ψηφιακές υποδομές μπορούν να προάγουν τη συνδεσιμότητα και να ενισχύσουν την προσβασιμότητα στις αγορές.

Συμπεράσματα και συστάσεις

Η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να κάνει μια επανάσταση στην οικονομία της, αλλά χρειάζεται να αντιμετωπίσει τις βασικές προκλήσεις που την περιορίζουν. Με την υιοθέτηση μεταρρυθμίσεων στον τομέα του φορολογικού συστήματος, την ανάπτυξη των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού και την ενίσχυση των υποδομών, η Ελλάδα μπορεί να προσελκύσει περισσότερες ΞΑΕ και να επιτύχει βιώσιμη ανάπτυξη.

Η στρατηγική που θα εφαρμοστεί θα πρέπει να εξετάσει τα μοντέλα επιτυχίας άλλων χωρών, να ενσωματώσει τις κατάλληλες μεταρρυθμίσεις και να προωθήσει ένα ευνοϊκό και κυρίως σταθερό επενδυτικό περιβάλλον. Η ανάγκη για αλλαγές είναι επείγουσα και η επιτυχία τους θα καθορίσει την οικονομική κατεύθυνση της Ελλάδας στα επόμενα χρόνια.

*  Ο Νικόλαος Χαβούτης είναι διευθυντής της συμβουλευτικής εταιρείας SoZone Limited ([email protected]).