Μαίνεται αμερικανο-ρωσικός πόλεμος για το φυσικό αέριο

Σήματα ότι φουντώνει ο αμερικανο-ρωσικός πόλεμος για το φυσικό αέριο, τόσο σε επιχειρηματικό, όσο και σε πολιτικό επίπεδο και σε μια συγκυρία όπου η Τουρκία επιδιώκει να ανοίξει μια ενεργειακή «κερκόπορτα» στην Ευρώπη για λογαριασμό της Μόσχας, έρχονται από παντού τις τελευταίες εβδομάδες.

Την ίδια στιγμή που το ρωσικό αέριο πλημμυρίζει την αγορά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, μια μεγάλη αμερικανική εταιρεία κλείνει όλη την εναπομείνασα δυναμικότητα στο FSRU της Αλεξανδρούπολης, αλλά και φέρεται να εκδηλώνει ισχυρό ενδιαφέρον για το σχέδιο και δεύτερης παρόμοιας πλωτής υποδομής στη Θράκη με στόχο τις γειτονικές προς Βορρά αγορές.

Και ενώ η Αγκυρα δρομολογεί μέσω Βουλγαρίας στην Κ. Ευρώπη, εξαγωγές παρτίδων φυσικού αερίου με το αμφιλεγόμενο εμπορικό σήμα «Turkish Blend», που σε μεγάλο βαθμό λέγεται ότι είναι ρωσικό, οι σύμμαχοι των ΗΠΑ επιβάλλουν κυρώσεις σε πέντε πλοία και οντότητες συνδεδεμένες με τη βιομηχανία LNG της Μόσχας, η Ολλανδία ζητά επιβολή νέων ποινών, και αμερικανικές πηγές προειδοποιούν για νέα πλήγματα στο ενεργειακό οπλοστάσιο του Κρεμλίνου.

Τα νέα αυτά επεισόδια της αντιπαράθεσης Ουάσιγκτον - Μόσχας «παίζονται» όχι μόνο στη περιοχή μας, αλλά ταυτόχρονα σε πολλά διαφορετικά μήκη και πλάτη του πλανήτη.

Η δήλωση αξιωματούχου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που επικαλείται χθες το εξιδεικευμένο σε θέματα ενέργειας πρακτορείο Argus ότι «οι ΗΠΑ είναι αποφασισμένες να αποδυναμώσουν τη Ρωσία εμποδίζοντας τη βιομηχανία φυσικού αερίου της, ειδικά τις φιλοδοξίες της στην παγκόσμια αγορά LNG» συνέπεσε με την χθεσινή ανακοίνωση της κυβέρνησης Στάρμερ στη Βρετανία, ότι επέβαλε κυρώσεις σε πέντε πλοία και οντότητες, που εμπλέκονται στις ρωσικές εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου.

Τα πλοία συνδέονται με το υπό κατασκευή εμβληματικό ρωσικό έργο Arctic LNG 2 στη Σιβηρία, με το οποίο ο πρόεδρος Πούτιν φιλοδοξεί να υπερτριπλασιάσει τις εξαγωγές τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο το σχέδιο σκοντάφτει στο μπαράζ κυρώσεων της Δύσης και στις αμερικανικές πιέσεις σε συμμάχους, όπως η Ν. Κορέα να ακυρώσουν παραγγελίες για εξιδεικευμένα σκάφη, ειδικά για να πλέουν στα παγωμένα νερά του Αρκτικού.

Στη γειτονιά μας, το τάιμινγκ που επέλεξε η αμερικανική Venture Capital, παραμονές της λειτουργίας του FSRU Aλεξανδρούπολης (Τρίτη 1η Οκτωβρίου), να κλειδώσει το 25% της χωρητικότητάς του, που σημαίνει ότι ένα εκατομμύριο μετρικοί τόνοι LNG ετησίως θα κάνουν το ταξίδι από τη Λουιζιάνα στη Θράκη, για να επαναεριοποιηθούν και μέσω των αγωγών γειτονικών χωρών θα προωθούνται στη ΝΑ Ευρώπη, επίσης δεν είναι τυχαίο. 

Συμπίπτει με την πιθανή διακοπή στα τέλη του 2024, της μεταφοράς ρωσικού αερίου μέσω του αγωγού από την Ουκρανία προς τη Κεντρική και Αν. Ευρώπη, εξέλιξη που δημιουργεί νέες ευκαιρίες για το αμερικανικό LNG, αλλά και προοπτικές για την ανάπτυξη του σχεδίου της Gastrade για δεύτερο FSRU. Η δυναμικότητα του υφιστάμενου μετά και τη συμφωνία με τη Venture Global έχει εξαντληθεί.

Ο τουρκικός «Δούρειος Ιππος»

Τυχαία δεν είναι και η συνεχής αμερικανική «παρότρυνση» προς τις κυβερνήσεις των χωρών της Αν. Ευρώπης να επιταχύνουν τα σχέδια για τον Κάθετο Διάδρομο (Vertical Corridor), όπως έδειξαν και οι δηλώσεις του πρέσβη Τζ. Τσούνη από τη Θεσσαλονίκη, για ένα έργο που φιλοδοξεί να μεταφέρει μεγάλους όγκους αερίου δυτικών συμφερόντων μέχρι τη Ουκρανία, στην «αυλή» της Ρωσίας. 

Το αμερικανικό ενδιαφέρον έρχεται σε μια στιγμή που η περιοχή μας όχι μόνο κατακλύζεται από ρωσικό αέριο, αλλά που η Τουρκία έχει ανακοινώσει ότι η κρατική εταιρεία BOTAS θα μπορεί να εξάγει 7 - 8 δισ. κ.μ. (bcm) μέσω Βουλγαρίας στην Κεντρική Ευρώπη, με το επονομαζόμενο σήμα «Turkish Blend». Ενα μείγμα του οποίου τουλάχιστον το 40%, θα είναι ρωσικό, σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του Politico.

Εξάλλου Gazprom και BOTAS συνεχίζουν να δουλεύουν πάνω στη δημιουργία ενός ρωσικού hub στη Τουρκία, σχέδιο που «πατάει» πάνω στον Turkstream 2, μια επέκταση του υφιστάμενου αγωγού προς την ΕΕ, καθώς και σε συμφωνία του 2023 μεταξύ βουλγαρικών κρατικών εταιρειών και της BOTAS, για εξαγωγές «τουρκικού» αερίου 3,6 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως στην ΕΕ.

Η προσπάθεια να μπουν από την πίσω πόρτα στην ΕΕ νέοι όγκοι αερίου της Gazprom, εκδηλώνεται σε μια στιγμή, όπου χώρες - πύλες για το ρωσικό LNG, όπως η Ολλανδία (οι εισαγωγές στο Ρότερνταμ αυξήθηκαν ξανά το 3ο τρίμηνο), αντιλαμβάνονται ότι η κατάσταση τείνει να ξεφύγει.

«Θέλουμε να μειώσουμε τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου και η εξέλιξη αυτή είναι μεταξύ άλλων ανησυχητική και ανεπιθύμητη» αναφέρει σε χθεσινή της επιστολή η Ολλανδή υπ. Ενέργειας Σοφί Χέρμανς, που σκοπεύει να θέσει την ανάγκη περαιτέρω κυρώσεων στη προσεχή σύνοδο των υπουργών Ενέργειας στις 15 Οκτωβρίου.

Ο αμφιλεγόμενος ρόλος της Ευρώπης

Η πρόκληση για τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν είναι καθόλου εύκολη. Εδώ και δυόμισι χρόνια, η Ευρώπη στηρίζει τη Ουκρανία, αλλά βολεύεται με το σχετικά φθηνό ρωσικό αέριο, επομένως το ερώτημα είναι γιατί να θέλει κάποιος να διαταράξει αυτές τις ισορροπίες. Την ίδια ωστόσο στιγμή οι ευρωπαίοι πολιτικοί αντιλαμβάνονται ότι η χαλαρότητα των τελευταίων ετών επέτρεψε τη γιγάντωση των ρωσικών εισαγωγών, γεγονός που από γεωπολιτικής σκοπιάς δεν μπορεί να γίνει άλλο ανεκτό.

Είναι βέβαιο ότι οι πιέσεις των αμερικανών προς τους ευρωπαίους συμμάχους «to take action» θα ενταθούν, ωστόσο το μεγάλο ερώτημα αφορά τις τιμές, πεδίο όπου τον τελευταίο λόγο έχει η αγορά. Εδώ και πολλούς μήνες οι εταιρείες του χώρου ακυρώνουν κρατήσεις για LNG στη Ρεβυθούσα και προτιμούν να χάσουν χρήματα από τα χρυσοπληρωμένα slots, επιλέγοντας να εισάγουν ποσότητες μέσω του σταθμού στο Σιδηρόκαστρο Σερρών. Από τη βασική πύλη εισόδου του φθηνότερου ρωσικού αερίου στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα όπου το ελληνικό σύστημα συνδέεται με τον Turkstream.

Η άλλη ανάγνωση είναι ότι ο κατακλυσμός της περιοχής με ρωσικό αέριο θα έχει ημερομηνία λήξης όταν θα μπουν στην ευρωπαϊκή αγορά, ίσως από το 2025, νέες φθηνές ποσότητες LNG από τις ΗΠΑ και το Κατάρ. Και επομένως κάτι βλέπουν οι αμερικανικές εταιρείες, με μακροχρόνια στρατηγική, όπως η Venture Global, που όχι μόνο δέσμευσε το 25% της χωρητικότητας του FSRU της Αλεξανδρούπολης, αλλά εκφράζει και ενδιαφέρον για τη δεύτερη παρόμοια επένδυση που βρίσκεται στα σκαριά.