Β. Ιρλανδία: Τι σημαίνει η νίκη του Σιν Φέιν για επανένωση και Brexit

Η νίκη του Σιν Φέιν στις βουλευτικές εκλογές της Βόρειας Ιρλανδίας πιθανότατα θα δημιουργήσει μια βραχυπρόθεσμη πολιτική κρίση και θα αναθερμάνει τη συζήτηση για την επανένωση με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας, ωστόσο είναι απίθανο να διενεργηθεί δημοψήφισμα σύντομα. Οι εκλογές θα ξαναζωντανέψουν επίσης τις διαπραγματεύσεις μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Βρετανίας σχετικά με το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, ενώ ένας εμπορικός πόλεμος μεταξύ Βρυξελλών και Λονδίνου δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Το Σιν Φέιν, το μεγαλύτερο δημοκρατικό κόμμα της Βόρειας Ιρλανδίας, έλαβε το 29% των ψήφων και 27 έδρες μετά τις βουλευτικές εκλογές στις 5 Μαΐου. Είναι η πρώτη φορά που το κόμμα κερδίζει βουλευτικές εκλογές στη Βόρεια Ιρλανδία. Το Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα (DUP), που υποστηρίζει την ένωση με τη Βρετανία, έλαβε 21,3% και 25 έδρες και θα έχει την ευκαιρία να ορίσει αναπληρωτή πρωθυπουργό, ενώ το κεντρώο Κόμμα της Συμμαχίας —που είναι ουδέτερο στο ζήτημα της επανένωσης με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας και δεν ταυτίζεται ούτε με την προτεσταντική, ούτε με την καθολική κοινότητα— αναδείχθηκε τρίτο, με 15,5% και 17 έδρες.

Ενώ το Σιν Φέιν παραδοσιακά υποστήριζε την επανένωση της Ιρλανδίας και έχει συνδεθεί εδώ και πολύ καιρό με τον Ιρλανδικό Δημοκρατικό Στρατό (IRA), το ζήτημα του δημοψηφίσματος δεν βρέθηκε ψηλά στην προεκλογική του ατζέντα. Αντίθετα, εστίασε σε θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης, αναδιανομής του πλούτου και ακρίβειας. Με βάση τα ισχύοντα στη Βόρεια Ιρλανδία, για να σχηματιστεί κυβέρνηση πρέπει να συμφωνήσουν και οι δύο παρατάξεις. Το DUP είπε όμως ότι δεν θα συμμετάσχει σε κυβέρνηση με πρωθυπουργό διορισμένο από το Σιν Φέιν. Αυτό σημαίνει ότι μια πολιτική κρίση είναι πιθανή, καθώς μπορεί να χρειαστούν εβδομάδες ή και μήνες για να προκύψει συμφωνία. Αλλιώς σε έξι μήνες θα πρέπει να γίνουν νέες εκλογές.

Την πιθανότητα δημοψηφίσματος για την επανένωση της Ιρλανδίας θα μπορούσε να την απομακρύνει όχι μόνο μια ενδεχόμενη πολιτική κρίση, αλλά και μια σειρά εμποδίων ακόμη και αν σχηματιστεί κυβέρνηση. Η έγκριση δημοψηφίσματος αποτελεί προνόμιο της κεντρικής κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία έχει δηλώσει ότι εν προκειμένω δεν ενδιαφέρεται για μια τέτοια ψηφοφορία. Επιπλέον, η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής του 1998 (η οποία έβαλε τέλος σε δεκαετίες βίας στην περιοχή) προβλέπει ότι μια «ψηφοφορία για τα σύνορα» μπορεί να συμβεί μόνο εάν «φαίνεται πιθανό» ότι «τη θέλει η πλειοψηφία στη Βόρεια Ιρλανδία. Αν και αυτή η διατύπωση είναι ασαφής, υπάρχει συναίνεση στη Βόρεια Ιρλανδία ότι μια και μόνο περιφερειακή εκλογή δεν αρκεί για να νομιμοποιήσει ένα δημοψήφισμα επανένωσης.

• Η βρετανική κυβέρνηση έχει την εξουσία να διοικεί τη Βόρεια Ιρλανδία απευθείας σε περιόδους κρίσης. Όμως, τα τελευταία χρόνια, το Λονδίνο προτιμούσε να μη χρησιμοποιήσει αυτή την εξουσία, ούτως ώστε να αποφύγει την κλιμάκωση των πολιτικών εντάσεων στην περιοχή.
• Στις 9 Μαΐου, ο γραμματέας Βόρειας Ιρλανδίας του Ηνωμένου Βασιλείου Μπράντον Λιούις είπε ότι το Λονδίνο «δεν είδε αύξηση της εθνικιστικής ψήφου» στις εκλογές της 5ης Μαΐου.

Οι συνεχείς απειλές του Λονδίνου για μονομερή εγκατάλειψη του πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας σημαίνουν ότι ευρωπαϊκές εμπορικές κυρώσεις είναι πιθανές, παρά τα κίνητρα για επίτευξη συμφωνίας. Επί μήνες, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Βρετανία διαπραγματεύονταν την τροποποίηση του πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας ως μέρος της συμφωνίας για το Brexit, προκειμένου να αποφευχθεί η επιβολή σκληρών συνόρων μεταξύ Βόρειας Ιρλανδίας και Δημοκρατίας της Ιρλανδίας. Τις τελευταίες εβδομάδες οι συνομιλίες επιβραδύνθηκαν σημαντικά, καθώς Βρυξέλλες και Λονδίνο ήθελαν να αποφύγουν οποιεσδήποτε αποφάσεις θα μπορούσαν να επηρεάσουν την εκλογική διαδικασία. Τώρα που πέρασαν οι εκλογές, οι διαπραγματεύσεις είναι πιθανό να αποκτήσουν δυναμική.

Ενώ το Λονδίνο επανειλημμένα απειλεί ότι θα εγκαταλείψει μονομερώς τη συμφωνία, έχει σαφή οικονομικά κίνητρα για να καταλήξει σε συμφωνία με τις Βρυξέλλες. Σε περίπτωση που αγνοήσει ή παραβιάσει το πρωτόκολλο, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αντιδρούσε με εμπορικούς δασμούς, οι οποίοι με τη σειρά τους θα οδηγούσαν σε βρετανικούς αντιδασμούς. Η Βρετανία πιθανότατα θα επιδιώξει να αποφύγει έναν τέτοιο εμπορικό πόλεμο σε μια εποχή αυξανόμενου πληθωρισμού και αυξανόμενης κοινωνικής δυσαρέσκειας λόγω του υψηλότερου κόστους ζωής.

Ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον έχει και προσωπικά κίνητρα για να αποφύγει τον εμπορικό πόλεμο, καθώς πολλά μέλη του Κόμματός του αμφισβητούν τις ηγετικές του ικανότητες. Ωστόσο, το Λονδίνο θα μπορούσε να επιδιώξει την κλιμάκωση της διαμάχης με τις Βρυξέλλες για να λάβει παραχωρήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ έτσι ο Τζόνσον θα αποσπούσε την προσοχή των ψηφοφόρων από εσωτερικά πολιτικά και οικονομικά ζητήματα. Συνεπώς, μια εμπορική διαμάχη με την Ευρωπαϊκή Ένωση, που θα προκαλούσε ζημιά και στις δύο οικονομίες, δεν μπορεί να αποκλειστεί εάν οι πολιτικοί υπολογισμοί του Λονδίνου υπερισχύσουν των οικονομικών.

• Το Λονδίνο υποστηρίζει ότι, εάν το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας εφαρμοστεί πλήρως, θα κατακερματίσει την εσωτερική βρετανική αγορά διαταράσσοντας το εμπόριο με τη Βόρεια Ιρλανδία. Ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υποβάλει προτάσεις για τη μείωση των τελωνειακών ελέγχων και της γραφειοκρατίας στη Θάλασσα της Ιρλανδίας όσο το δυνατόν περισσότερο, ωστόσο οι Βρυξέλλες επιμένουν ότι απαιτούνται έλεγχοι για να αποτραπεί η κυκλοφορία εμπορευμάτων που δεν συμμορφώνονται με τους όρους της εμπορικής συμφωνίας ΕΕ-Βρετανίας.
• Το Ηνωμένο Βασίλειο εξέφρασε επίσης ανησυχίες σχετικά με τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου ως διαιτητή του πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας, υποστηρίζοντας ότι το Λονδίνο δεν υπόκειται στις αποφάσεις ξένου δικαστηρίου. 
• Το κόμμα DUP επικρίνει το πρωτόκολλο και απαιτεί από το Λονδίνο να το τροποποιήσει πλήρως ή να το εγκαταλείψει, ενώ το Σιν Φέιν το υποστηρίζει - και αυτός είναι ακόμη ένας λόγος για να μη σχηματιστεί κυβέρνηση και να προκύψει πολιτική κρίση. Στις διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Βρετανία είναι πιθανό να υποστηρίξει ότι το πρωτόκολλο πρέπει να τροποποιηθεί σημαντικά προκειμένου να υπάρξει σταθερή κυβέρνηση στη Βόρεια Ιρλανδία.
• Ως εγγυητής της Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής, οι ΗΠΑ έχουν επανειλημμένα καλέσει τη Βρετανία να καταλήξει σε συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση και να αποφύγει οποιεσδήποτε μονομερείς αποφάσεις που θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν τη Βόρεια Ιρλανδία. Η αμερικανική θα μπορούσε να παίξει ρόλο σε ενδεχόμενο συμβιβασμό Λονδίνου-Βρυξελλών.