Μέση Ανατολή: Τα επόμενα βήματα μετά τη συμφωνία Ισραήλ - ΗΑΕ

Ισραήλ και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να ομαλοποιήσουν τη σχέση τους, ανοίγοντας το δρόμο για αυξημένους οικονομικούς και διπλωματικούς δεσμούς και θέτοντας ένα προηγούμενο ώστε να ακολουθήσουν και άλλα αραβικά κράτη.

Οι ΗΠΑ λειτούργησαν ως διαμεσολαβητής για τη συμφωνία η οποία θέτει έναν οδικό χάρτη ώστε οι δυο πλευρές να υπογράψουν εμπορικές, ταξιδιωτικές, επενδυτικές και τεχνολογικές συμφωνίες, καθώς εξομαλύνονται οι σχέσεις τους κάτι που θα γίνει για πρώτη φορά στην ιστορία τους. Περιλαμβάνει επίσης την υποχρέωση του Ισραήλ να παγώσει τα σχέδιά της για προσάρτηση της Δυτικής Οχθης, καθώς και την συνεργασία των δυο χωρών στην προσπάθεια ανάπτυξης εμβολίου κατά του κορωνοϊού.

Η συμφωνία, ωστόσο, δεν δημιουργεί ένα ρεαλιστικό οδικό χάρτη για να επανεκκινήσουν οι διαδικασίες για ειρήνευση μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων, ούτε αλλάζει την υφιστάμενη πορεία στη Δυτική Οχθη που οδηγεί στο να κάνει ένα μελλοντικό Παλαιστινιακό κράτος «μη βιώσιμο».

Η συμφωνία θέτει ένα προηγούμενο ώστε και άλλα κράτη της περιοχής να ομαλοποιήσουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ, ειδικά στον αραβικό κόλπο, με αξιωματούχους των ΗΠΑ ήδη να στέλνουν μηνύματα ότι το Μπαχρέιν και το Ομαν ίσως ακολουθήσουν σύντομα.

Πολλά Αραβικά κράτη αναζητούν στενότερες σχέσεις με το Ισραήλ τα τελευταία χρόνια. Το Ομάν φιλοξένησε τον πρωθυπουργό Μπ. Νετανιάχου το Νοέμβριο του 2018, το Μπαχρέιν μυστικά φιλοξενούσε ισραηλινές αποστολές επιχειρηματιών και ειδικών στην ασφάλεια για πολλά χρόνια. Το Κατάρ επί μακρόν συνεργάζεται με το Ισραήλ ώστε να προσφέρει ανθρωπιστική βοήθεια στη Λωρίδα της Γάζας, ενώ η Σαουδική Αραβία κατά πληροφορίες απέκτησε ισραηλινό εξοπλισμό ασφαλείας.

Ενώ κάποιες από αυτές τις κινήσεις σχετίζονται με την αμοιβαία εχθρότητα απέναντι στο Ιράν, κάποια αραβικά κράτη επιδίωξαν επίσης αυξημένη πρόσβαση στην οικονομία του Ισραήλ και τον τεχνολογικό του τομέα, ενώ και ισραηλινές εταιρείες επιδιώκουν να επεκταθούν σε αυτές τις αγορές. Με την δημόσια ανακοίνωση της ομαλοποίησης των σχέσεων από τα ΗΑΕ, αυτά τα κράτη θα έχουν μεγαλύτερες δυνατότητες να εξερευνήσουν τα δικά τους περιθώρια κινήσεων για ανάλογες σχέσεις με το Ισραήλ. Ελπίζουν να εκμεταλλευτούν την δυναμική οικονομία του τελευταίου και τον τεχνολογικό του κλάδο, όπως και να επωφεληθούν από την στρατιωτική του ανωτερότητα, κάτι που έκανε και η Ιορδανία εκμεταλλευόμενη την συνθήκη του 1979 με την Αίγυπτο ως προηγούμενο για την υπογραφή της δικής της συμφωνίας με το Ισραήλ το 1994. Κράτη εκτός Αραβικού Κόλπου ίσως είναι πιο πρόθυμα να επεκτείνουν τις διπλωματικές τους σχέσεις. Το Σουδάν, για παράδειγμα, αναζητά νέες σχέσεις με το Ισραήλ ανοίγοντας τον εναέριο χώρο του σε κάποιες πτήσεις.

Ενώ όμως η συμφωνία προβλέπει το πάγωμα της διαδικασίας προσάρτησης, το Ισραήλ ξεκαθάρισε ότι θα συνεχίσει κάποια στιγμή αργότερα. Αξιωματούχοι της χώρας δήλωσαν ότι θα αναβάλλουν την προσάρτηση μετά από αίτημα των Ηνωμένων Πολιτειών, προκειμένου να προχωρήσει η συμφωνία. Αυτό ωστόσο δεν ήταν δύσκολο να συμφωνηθεί δεδομένου ότι η διαδικασία είχε ήδη ουσιαστικά παγώσει.

Εξαιτίας της πανδημίας Covid-19 η κυβέρνηση του Ισραήλ έχει εστιάσει την αντιμετώπιση του νέου κύματος κρουσμάτων. Η συγκυρία για την προσάρτηση μπορεί να γίνει περισσότερο ευνοϊκή αν αντιμετωπιστεί πρώτα η πανδημία.