Η πανδημία και η απειλή για την κυριαρχία του δολαρίου

Όταν το ξέσπασμα της πανδημίας οδήγησε στην επιβολή περιοριστικών μέτρων και στο επακόλουθο οικονομικό κραχ, προκαλώντας sell-off στα χρηματιστήρια τον Μάρτιο, οι επενδυτές αναζήτησαν ασφάλεια στο δολάριο.

Το αμερικανικό νόμισμα πραγματοποίησε ράλι 9% σε διάστημα εννιά ημερών. Είναι ένα μοτίβο που επαναλαμβάνεται σε κάθε γεωπολιτική και οικονομική αναταραχή τις τελευταίες δεκαετίες, συμπεριλαμβανομένης και της κρίσης του 2008.

Ωστόσο, μόλις τέσσερις μήνες αργότερα, το αμερικανικό νόμισμα κατέγραψε τη μεγαλύτερη μηνιαία πτώση των τελευταίων 10 ετών, υποχωρώντας 5% κατά τη διάρκεια του Ιουλίου σε χαμηλό δύο ετών έναντι του ευρώ.

Η αναπάντεχη αυτή πτώση του δολαρίου συνδέεται βραχυπρόθεσμα με τις απαισιόδοξες προβλέψεις για την πορεία της αμερικανικής οικονομίας τη φετινή χρονιά. Το αμερικανικό ΑΕΠ βούλιαξε 32,9% το δεύτερο τρίμηνο του 2020, ενώ η πανδημία έχει αναζωπυρωθεί στις πολιτείες του Νότου και δημιουργεί φόβους για νέα περιοριστικά μέτρα.

Oι επενδυτές προβλέπουν ότι η Fed θα προχωρήσει σε νέα μέτρα τόνωσης, αποδυναμώνοντας περαιτέρω το δολάριο.Στη συνεδρίαση του Ιουλίου, ο πρόεδρος της Fed, Τζερόμ Πάουελ, προειδοποίησε ότι η πορεία της αμερικανικής οικονομίας θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη του ιού. Σε συνδυασμό με τη δέσμευση της τράπεζας για στήριξη της οικονομίας, οι επενδυτές αναμένουν περαιτέρω νομισματική τόνωση τους ερχόμενους μήνες.

«Η νομισματική πολιτική της Fed αναμένεται να είναι πιο χαλαρή από αυτή την περισσότερων κεντρικών τραπεζών» έγραψε ο Μάικλ Σουέλ, επικεφαλής διαχείρισης χαρτοφυλακίου σταθερού εισοδήματος στην Goldman Sachs. «Τα επιτόκια θα παραμείνουν στο μηδέν ή κοντά στο μηδέν για χρόνια, ακόμα και αν υπάρχει σημαντική βελτίωση στην ανάπτυξη και την απασχόληση» τόνισε.

Αλλά η βύθιση του αμερικανικού νομίσματος κατά 5% τον Ιούλιο επανέφερε στο προσκήνιο ερωτήματα σχετικά με τον ευρύτερο ρόλο του ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος. Κάποιοι αναλυτές εκτιμούν ότι μπορεί να αποτελεί ένδειξη ότι κινδυνεύει η ηγεμονική θέση του δολαρίου στο παγκόσμιο νομισματικό σύστημα.

Την περασμένη εβδομάδα η Goldman Sachs προειδοποίησε «ότι υπάρχουν πλέον πραγματικές ανησυχίες για την μακροβιότητα του αμερικανικού δολαρίου ως αποθεματικού νομίσματος».

«Αναμένουμε ότι το δολάριο θα δει την κυριαρχία του να περιορίζεται και θα αποδυναμωθεί μακροπρόθεσμα» έγραψε σε έκθεση η Nomura. O επενδυτικός οίκος προβλέπει ότι το δολάριο θα χάσει το 20% της αξίας του την επόμενη πενταετία.

Οι ανησυχίες αυτές ενισχύονται και από την ανοδική πορεία του ευρώ, το οποίο έχει πραγματοποιήσει άλμα 10% από τον Μάιο. Τον Ιούλιο, οι ευρωπαίοι ηγέτες κατέληξαν σε συμφωνία για τη συγκρότηση ενός Ταμείου Ανάπτυξης το οποίο θα χρηματοδοτηθεί μέσω της έκδοσης κοινού χρέους. Η ίδρυση μιας νέας αγοράς ομολόγων χαμηλού ρίσκου μπορεί να ενισχύσει τον ρόλο του ευρώ ως αποθεματικού νομίσματος δημιουργώντας ένα ασφαλές στοιχείου ενεργητικού το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως collateral στις αγορές χρήματος.

«Το ευρώ δεν διέθετε μια βαθιά αγορά ομολόγων χαμηλού ρίσκου και τώρα υπάρχει η πιθανότητα αυτό να αλλάξει. Αλλά ακόμα και έτσι, θα χρειαστεί πολύς καιρός για να αναπτυχθεί και να γίνει τόσο ώριμη και με τόση ρευστότητα όσο αυτή των αμερικανικών treasuries» ανέφερε στους Financial Times, ο Τζέφρι Φράνκελ, πρώην σύμβουλος του Λευκού Οίκου και καθηγητής στο Χάρβαρντ.

«Δεν υπάρχουν αρκετά μεγάλες εναλλακτικές για να επιτρέψουν στους διαχειριστές αποθεματικών να στραφούν μαζικά μακριά από το δολάριο» υπογράμμισε ο Μπάρι Άιχενγκριν στους Financial Times.

Aλλά ακόμα και αν το παγκόσμιο νομισματικό σύστημα παραμένει προς το παρόν δολαριοκεντρικό και οι ΗΠΑ «ο παγκόσμιος τραπεζίτης», η δημιουργία μιας αγοράς ομολόγων της ευρωζώνης μπορεί να αποτελεί το πρώτο βήμα για ένα πιο πολυμερές νομισματικό σύστημα.

Ο πρόσφατα εκλιπών Εμανουέλ Φαρί, καθηγητής στο Χάρβαρντ, είχε υποστηρίξει ότι η ηγεμονική θέση του δολαρίου είναι μακροπρόθεσμα μη βιώσιμη. Σύμφωνα με τον Γάλλο οικονομολόγο, η ζήτηση για ασφαλή στοιχεία ενεργητικού αυξάνεται διαρκώς τη στιγμή που το μερίδιο των ΗΠΑ στην παγκόσμια οικονομία συρρικνώνεται. Αυτό περιορίζει τη δυνατότητα των ΗΠΑ να καλύψουν αυτή την αυξανόμενη ζήτηση, δημιουργώντας έλλειμμα ασφαλών στοιχείων ενεργητικού, το οποίο εξηγεί και τις εξαιρετικά χαμηλές αποδόσεις των ομολόγων. «Πιστεύω ότι ο ρόλος του ηγεμόνα γίνεται πολύ βαρύς για τις ΗΠΑ. Και είναι απλά θέμα χρόνου προτού δυνάμεις όπως η Κίνα και η ευρωζώνη αρχίσουν να αμφισβητούν τη θέση του δολαρίου ως του κυρίαρχου αποθεματικού νομίσματος στον κόσμο. Δεν έχει συμβεί ακόμα. Αλλά πρέπει να υιοθετήσουμε μια μακροπρόθεσμη οπτική και να σκεφτούμε τις επόμενες δεκαετίες, όχι τα επόμενα πέντε χρόνια. Πιστεύω ότι θα συμβεί» είχε επισημάνει σε συνέντευξή του το 2019.