Jim Chanos: Ζούμε τη... χρυσή εποχή της απάτης!

Ο ελληνικής καταγωγής επενδυτής Jim Chanos έχει χαρακτηριστεί ως «Darth Vader της Wall Street», «καπιταλιστής της καταστροφής» και «LeBron James του short selling». 

Ο 62χρονος μεγιστάνας της βιομηχανίας των hedge funds είχε προβλέψει την κατάρρευση της Enron πριν από δύο δεκαετίες, βγάζοντας μια περιουσία από αυτό. 

Ο ίδιος αρέσκεται να παρουσιάζεται ως «οικονομικός ντετέκτιβ που ξετρυπώνει τις απάτες» ή, αλλιώς, ως «φανατικός ερευνητής οικονομικών καταστάσεων».

Ενώ άλλοι επενδυτές, οι επονομαζόμενοι επενδυτές αξίας, όπως ο Warren Buffett, προσπαθούν να εντοπίζουν μετοχές που η αγορά υποτιμά, οι short sellers όπως ο Chanos ψάχνουν υπερτιμημένες εταιρίες. Δανείζονται μετοχές και μετά τις πουλάνε, ελπίζοντας ότι θα τις επαναγοράσουν αργότερα με λιγότερα χρήματα, αποκομίζοντας κέρδος. Εν ολίγοις, «βγάζουν κέρδη όταν οι άλλοι χάνουν», όπως λέει ο ίδιος στους Financial Times. 

Ενα από τα τελευταία του στοιχήματα, η γερμανική Wirecard, υπέβαλε αίτηση χρεοκοπίας, αφού παραδέχτηκε ότι κεφάλαια ύψους 1,9 δισ. ευρώ «μάλλον δεν υπάρχουν». Τα funds του Chanos αποκόμισαν κέρδη σχεδόν 100 εκατ. από τη συναλλαγή.  

Ο Chanos παραδέχεται ότι μιλά συχνά με άλλους short sellers. Σόρταρε τη Luckin Coffee, που θεωρούταν η απάντηση της Κίνας στα Starbucks, όταν του είπε να την εξετάσει ο Carson Block της Muddy Waters (η εταιρεία ελέγχεται τώρα για λογιστικές απάτες). Ομως, όπως αναφέρει, είναι μύθος ότι οι short sellers λειτουργούν συντονισμένα. 

Ο ρεπόρτερ των FT τον ρώτησε για τη Fairfax. Η εταιρεία είχε μηνύσει μια σειρά hedge funds, μεταξύ των οποίων και αυτό του Chanos, κατηγορώντας τους ότι είχαν οδηγήσει τη μετοχή χαμηλότερα μέσω απατηλών και συντονισμένων κινήσεων short selling. «Αυτό ισχυρίστηκαν αλλά δεν ήταν αλήθεια», λέει ο ίδιος. «Η υπόθεση οδηγήθηκε το 2018 στα δικαστήρια. Ο ισχυρισμός μας ήταν ότι υπερέβαλαν για τα κέρδη τους και κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, αναθεώρησαν την κερδοφορία τους», τονίζει.

Η εταιρεία του Chanos λέγεται Kynikos Associates, από την αρχαία ελληνική λέξη «κυνικός». Η εταιρεία του απασχολεί 20 εργαζόμενους και διαχειρίζεται κεφάλαια ύψους 1,5 δισ. δολαρίων. Ο ίδιος διδάσκει μαθήματα χρηματοοικονομικής απάτης στο Πανεπιστήμιο του Γιέιλ. Τα μαθήματα περιγράφουν περιπτώσεις από τον 17ο αιώνα αλλά σήμερα, όπως λέει, «ζούμε στη χρυσή εποχή της απάτης».

Ο Chanos αναφέρεται στο σημερινό περιβάλλον ως «ένα γόνιμο έδαφος για τους απατεώνες, ώστε να εξαπατούν και να γλιτώνουν για πολύ καιρό». Οπως εξηγεί, βιώνουμε μια εποχή με 10ετή αγορά ταύρων που έχει βασιστεί στις παρεμβάσεις των κεντρικών τραπεζών, τη μετα-αλήθεια του Τραμπ στην πολιτική, όπου τα γεγονότα του ενός είναι τα fake news του άλλου, αλλά και της κουλτούρας «προσποιήσου μέχρι να τα καταφέρεις» (fake it until you make it) της Σίλικον Βάλεϊ. Ολα αυτά συμπληρώνονται με ισχνή εποπτεία. Οι ρυθμιστικές αρχές, αναφέρει, «είναι οι οικονομικοί αρχαιολόγοι -θα σου πουν ποιο ήταν το πρόβλημα αφού καταρρεύσει η εταιρεία».  

Η αποστολή του κ. Chanos επικεντρώνεται στο να αντιληφθεί το επιχειρηματικό μοντέλο μιας εταιρείας και μετά στο να εκτιμήσει αν οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις το αποτυπώνουν. Οπως αναφέρει, αναζητά τη «νόμιμη απάτη», όταν οι εταιρείες σέβονται τις λογιστικές τους υποχρεώσεις, αλλά «παραμένει η διάθεση εξαπάτησης». Η περίπτωση της Εnron ήταν χαρακτηριστική. Ο Chanos διαπίστωσε ότι χρησιμοποιούσαν επιθετικές λογιστικές πρακτικές για να καταγράφουν εμπροσθοβαρώς τα κέρδη και να κρύβουν τα χρέη στις θυγατρικές. 

Οπως αναφέρει, η κρίση του κορωνοϊού έχει οδηγήσει σε ανακοινώσεις... EBITDAC -κέρδη προ φόρων, τόκων, αποσβέσεων και κορωνοϊού, όπου οι εταιρείες προσθέτουν κέρδη που θα εμφάνιζαν αν δεν υπήρχε η πανδημία. Οι ρυθμιστικές αρχές θα έπρεπε να είναι σκληρότερες με τέτοια φαινόμενα, αλλά «απομακρύνονται ολοένα και περισσότερο από την πραγματικότητα». 

Μεγαλώνοντας ως γιος Ελλήνων και Ιρλανδών μεταναστών που είχαν αλυσίδα καθαριστηρίων ρούχων στο Μιλγουόκι, ο Chanos θυμάται ότι είχε ενδιαφερθεί για το χρηματιστήριο από πολύ νωρίς. Μετά το Γιέιλ, εργάστηκε για μια επενδυτική τράπεζα στο Σικάγο και για τη χρηματιστηριακή Gilford Securities, όταν και ξεκίνησε να γράφει αναλύσεις. «Η πρώτη μεγάλη εταιρεία που εξέτασα αποδείχθηκε τεράστια λογιστική απάτη». 

Η Baldwin-United ήταν μια εταιρεία κατασκευής πιάνο που είχε εξελιχθεί σε χρηματοοικονομικό... σούπερ μάρκετ. Η ανάλυση του Chanos έγραψε για ασυνέπεια στα μεγέθη και πρότεινε πώληση της μετοχής. Η εταιρεία χρεοκόπησε την επόμενη χρονιά, το 1983, στη μεγαλύτερη τότε εταιρική χρεοκοπία στις ΗΠΑ. Η κατάρρευση της εταιρείας προκάλεσε το ενδιαφέρον μεγάλων διαχειριστών hedge fund όπως ο Τζορτζ Σόρος και ο Μάικλ Στάινχαρντ. «Ποιες άλλες εταιρείες δεν αρέσουν σε αυτό το παιδί;» τους θυμάται να ρωτούν.  

Η συνεργασία του με την Deutsche Bank της Νέας Υόρκης το 1985 ήταν βραχύβια, καθώς ο ίδιος βρέθηκε στο επίκεντρο έρευνας για τις «επιθετικές μεθόδους δικτύου short sellers που κατηγορήθηκε ότι οδηγούσε χαμηλότερα μετοχές της Wall Street». «Νομίζουν ότι έχω δύο κέρατα και μεταδίδω σύφιλη», είχε γράψει σε ένα άρθρο, προκαλώντας την απόλυσή του από την επενδυτική τράπεζα. «Το θέμα είναι ότι εννέα στις 10 εταιρείες που ανέφερα σε εκείνο το άρθρο χρεοκόπησαν ή κατηγορήθηκαν για απάτες στη συνέχεια», σημειώνει. 

«Κάποτε», θυμάται, «πίστευα ότι οι θέσεις short είναι απλώς η αντανάκλαση των θέσεων long». Αλλαξε γνώμη ωστόσο, επειδή διαπίστωσε τα μοτίβα συμπεριφορών στις αγορές. «Στη Wall Street οι αισιόδοξοι βρίσκονται παντού. Αισιόδοξες προβλέψεις από τις διοικήσεις, φήμες εξαγορών που ανεάζουν τις τιμές και ανοδικές αναθεωρήσεις κερδοφορίας».   

Η εταιρεία του, η Kynikos Capital Partners fund, εμφανίζει μέση ετήσια επίδοση 22% τα τελευταία 35 χρόνια, διπλάσια από τον δείκτη S&P 500...