Το παιχνίδι της Τουρκίας στο μέτωπο της Λιβύης

Υπό την πίεση της συνεχιζόμενης επίθεσης στην Τρίπολη από τον βασικό της αντίπαλο, τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό (LNA), η αναγνωρισμένη από τη διεθνή κοινότητα Κυβέρνηση Εθνικής Συμφιλίωσης (GNA) ανακοίνωσε ότι ενεργοποιεί στρατιωτική συμφωνία που υπέγραψε με την Αγκυρα στις 28 Νοεμβρίου, ανοίγοντας τον δρόμο για αυξημένη βοήθεια από την Τουρκία. Η μεγαλύτερη εμπλοκή της τελευταίας, ωστόσο, θα περιπλέξει την ήδη περίπλοκη σύγκρουση στη χώρα, κάνοντας τη λύση ακόμα πιο δύσκολη.

Η συμφωνία στηρίζει την περιφερειακή στρατηγική της Αγκυρας

Η Τουρκία είχε ήδη στενή σχέση με την GNA από τη στιγμή που σχηματίστηκε, κάτι που εξηγείται από τις καλές σχέσεις της Αγκυρας με Ισλαμιστικές ομάδες στη Δυτική Λιβύη, όπως το παράρτημα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στη χώρα και τα εμπορικά συμφέροντα τουρκικών εταιρειών στη χώρα.

Η σχέση αυξήθηκε δραματικά κατά το 2019, καθώς η Αγκυρα στέλνει στρατιωτικές προμήθειες, εξοπλισμό και συμβούλους για να στηρίξουν την GNA και τις πολιτοφυλακές που μάχονται τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό (LNA), αφότου ο ηγέτης του, Χαλίφα Χάφταρ, εξαπέλυσε τον περασμένο Απρίλιο επίθεση στην Τρίπολη.

Η Τουρκία κέρδισε αυτό που θεωρεί μεγάλη νίκη από τη σχέση αυτή τον Νοέμβριο, όταν υπέγραψε δυο «συμφωνίες» με την GNA. Για την Αγκυρα, η πιο σημαντική ήταν αυτή για την ΑΟΖ, την οποία χρησιμοποιεί για να επεκτείνει τις διεκδικήσεις της στην ανατολική Μεσόγειο προς τα δυτικά, κοντά στο νησί της Κρήτης.

Για την GNA, η πιο σημαντική συμφωνία είναι για την ασφάλεια. Η GNA παζάρεψε τη συμφωνία για την ΑΟΖ, που πλήττει τις σχέσεις της με τις ευρωπαϊκές χώρες, για να δώσει στην Αγκυρα ένα κεκτημένο και να εξασφαλίσει τη στήριξή της προκειμένου να επιβιώσει μακροπρόθεσμα έναντι του LNA, που δεν αναγνωρίζει τη συγκεκριμένη συμφωνία.

Ο πόλεμος στην Τρίπολη

Η στήριξη της Τουρκίας είναι κρίσιμη αυτή τη στιγμή για την GNA. Ο Χάφταρ και το LNA έχει λάβει εξοπλισμό και οικονομική στήριξη από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία. Από τις αρχές Σεπτεμβρίου, το LNA έχει επίσης προσλάβει Ρώσους μισθοφόρους από την εταιρεία Wagner, που γίνονται αυξανόμενα ενεργοί στα μέτωπα των μαχών. Η εξωτερική στήριξη από αυτούς τους συμμάχους έχει αναζωογονήσει την επίθεση ενάντια στην Τρίπολη και, ακόμη πιο σημαντικό, δίνει στις δυνάμεις του το πλεονέκτημα έναντι της GNA.

Ενώ οι υποστηρικτές του Χάφταρ έχουν δείξει μικρή ανησυχία για την παραβίαση του εμπάργκο όπλων που έχει επιβάλει ο ΟΗΕ στη Λιβύη, η Δύση έχει αποδειχτεί λιγότερο πρόθυμη να το παραβιάσει τόσο κατάφωρα, παρότι η GNA απολαμβάνει της διεθνούς αναγνώρισης. Ενώ η Τουρκία έχει σπάσει αυτό το «ταμπού», η στήριξή της είναι σχετικά περιορισμένη σε σύγκριση με αυτή που λαμβάνει το LNA.

Από τότε που ξεκίνησε η επίθεση κατά της Τρίπολης, τον Μάιο, όμως, η Τουρκία έχει ουσιωδώς τονώσει τη στήριξη στην GNA, βελτιώνοντας την ικανότητα των πολιτοφυλάκων να αντισταθούν στις επιθέσεις του NLA. Εχει μεταφέρει εξοπλισμό και όπλα, περιλαμβανομένων τουρκικής κατασκευής θωρακισμένων οχημάτων «BMC Kirpi» και drones «Bayraktar TB2», βοηθώντας στην υπεράσπιση του εναέριου χώρου (το LNA έχει λάβει από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κινεζικής κατασκευής drones Wing Loong II και ρωσικής κατασκευής αντιαεροπορικά συστήματα Pantsir).

Η συμφωνία για την ασφάλεια θα επισημοποιήσει τη σχέση Τουρκίας-GNA και θα ανοίξει τον δρόμο για ακόμα μεγαλύτερες αποστολές στρατιωτικού υλικού από την Αγκυρα. Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν πει ότι δεν υπάρχουν άμεσα σχέδια για αποστολή στρατιωτών στη Λιβύη, αλλά άφησαν ανοικτή την πιθανότητα. Η αποστολή Τούρκων στρατιωτών θα απαιτήσει έγκριση του κοινοβουλίου της χώρας, κάτι που δεν είναι δεδομένο, καθώς αρκετά κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν αντιταχθεί στη συμφωνία ασφαλείας με τη Λιβύη.

Αφήνοντας στην άκρη την ανάπτυξη στρατού, όπως και με τη ρωσική εμπλοκή, ο αυξανόμενος στρατιωτικός ρόλος της Τουρκίας στη σύγκρουση την κάνει ακόμα πιο περίπλοκη. Καθώς οι εξωτερικοί παράγοντες με βασικό ρόλο στην περιοχή, Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία, Ρωσία, Τουρκία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, δεν είναι δεσμευμένοι στην προσπάθεια ειρήνευσης του ΟΗΕ, αυτή η διαδικασία είναι απίθανο να έχει βραχυπρόθεσμα αποτέλεσμα.

Η Γερμανία ακόμα επιδιώκει να οργανώσει μια διεθνή διάσκεψη για τη Λιβύη το 2020, αλλά GNA και LNA έχουν αποκλείσει απευθείας συνομιλίες και οι κακές σχέσεις της Τουρκίας με Αίγυπτο, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κάνουν την επίλυση της κρίσης το επόμενο τρίμηνο απίθανη.

Με τον Ρώσο πρόεδρο Βλάντιμιρ Πούτιν και τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να σχεδιάζουν να συζητήσουν το θέμα της Λιβύης, η συνεργασία των δύο ίσως βοηθήσει να επιλυθεί η κατάσταση, κάνοντας άλλους εξωτερικούς παράγοντες, όπως τις ΗΠΑ, εξαιρετικά νευρικές.