Το χτύπημα στην Aramco και οι γρίφοι για το πετρέλαιο

Ένας από τους μεγαλύτερους εφιάλτες της Σαουδικής Αραβίας έγινε πραγματικότητα με τις επιθέσεις της 14ης Σεπτεμβρίου στην μεγαλύτερη εγκατάσταση επεξεργασίας πετρελαίου στη χώρα στην Abqaiq. Το χτύπημα έθεσε εκτός παραγωγής περίπου 5,7 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα.

Οι αξιωματούχοι της χώρας έσπευσαν να διαβεβαιώσουν τις αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου ότι μπορούν να αποκαταστήσουν κάποια από την παραγωγή, αλλά αφότου υπονόησαν ότι το σύνολο του παραγωγικού δυναμικού θα επανέλθει σύντομα, το Ριάντ γνωστοποίησε ότι θα χρειαστούν εβδομάδες ή ακόμα και μήνες για τις επισκευές.

Ο αντίκτυπος στις αγορές πετρελαίου θα είναι σημαντικός, αλλά διαχειρίσιμος. Μετά την αρχική εκτίναξη κατά σχεδόν 20% την Τρίτη η τιμή του πετρελαίου brent κάθισε γύρω στα 69 δολάρια το βαρέλι, αυξημένο κατά περίπου 14% αλλά αρκετά κάτω από τα 80 δολάρια που είχε βρεθεί πριν από ένα μόλις χρόνο. Αργότερα υποχώρησε ακόμα περισσότερο μετά από αναφορές ότι η παραγωγή θα αποκατασταθεί γρήγορα.

Πέραν από το αντίκτυπο στις αγορές, οι επιθέσεις έθεσαν μια σειρά από κρίσιμα ερωτήματα που σχετίζονται με το μέλλον της παραγωγής στη Μέση Ανατολή και την πολιτική της Σαουδικής Αραβίας στο πετρέλαιο. Τα γεγονότα της 14ης Σεπτεμβρίου προσφέρουν μια καθαρή ένδειξη στις ΗΠΑ ότι, ανεξάρτητα από το πόσο αυξάνει η εγχώρια παραγωγή, δεν μπορεί να αγνοεί το αντίκτυπο από την προμήθεια που προέρχεται από τη Μέση Ανατολή.

Η αχίλλειος πτέρνα της Aramco

Η σημασία του Abqaiq για την Σαουδική Αραβία δεν μπορεί να υποτιμηθεί. Το πρώτο βήμα για μεγάλο μέρος της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Σαουδική Αραβία ξεκινά από τη μονάδα διαχωρισμού, η οποία αφαιρεί το φυσικό αέριο από το μη επεξεργασμένο πετρέλαιο πριν το περάσει μέσα από μια διαδικασία σταθεροποίηση, η οποία αφαιρεί το υδρόθειο, το τελευταίο βήμα της διαδικασίας πριν σταλεί το πετρέλαιο στους εξαγωγικούς τερματικούς σταθμούς.

Ενώ η Σαουδική Αραβία διαθέτει αρκετά τέτοια συγκροτήματα στο Abqaiq υπάρχει η μεγαλύτερη μονάδα σταθεροποίησης αργού στον κόσμο. Πριν την επίθεση οι 18 πύργοι σταθεροποίησης του Abqaiq επεξεργάζονταν το περισσότερο από το αργό που προέρχονταν από κάποια από τα μεγαλύτερα πετρελαϊκά πεδία της χώρας, περιλαμβανομένων των γιγαντιαίων Ghawar και Shaybah, τα οποία είναι το πρώτο και το τέταρτο μεγαλύτερο της χώρας με κριτήριο την εγκαταστημένη δυναμικότητα.

Φαίνεται πως οι πύργοι σταθεροποίησης ήταν ο στόχος καθώς με τις αποθήκες φυσικού αερίου που βρίσκονται εκεί. Δορυφορικές φωτογραφίες δείχνουν εκτεταμένη ζημιά σε αρκετούς πύργους, για τους οποίους θα απαιτηθούν εκτεταμένες επισκευές και ανακατασκευές, μια διαδικασία που μπορεί να απαιτήσει μήνες.

Στο Khurais, το δεύτερο μεγαλύτερο πεδίο της Σαουδικής Αραβίας που βρέθηκε στο στόχαστρο των επιθέσεων η ζημιά που υπέστη η μονάδα εμφανίζεται περιορισμένη σε δυο από τους πέντε διαχωριστές αερίου-πετρελαίου.

Το Ριάντ υποστήριξε ότι μπορεί να επαναφέρει την παραγωγή περίπου δυο εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα σχετικά γρήγορα (ενώ το Reuters μετέδωσε πληροφορίες η παραγωγή θα αποκατασταθεί πλήρως εντός 2-3 εβδομάδων).

Αυτή τη στιγμή δεν είναι ξεκάθαρο ποιο τμήμα από το νούμερο που έδωσε η Σαουδική Αραβία θα προέρθει από ενεργοποίηση εφεδρικών εγκαταστάσεων και πόσο από τις επισκευές που βρίσκονται σε εξέλιξη ή πόσος χρόνος θα απαιτηθεί για αυτά.

Άφησε επίσης ασαφές σε ποιο βαθμό μπορεί να επιστρατεύσει το εφεδρικό παραγωγικό δυναμικό αλλού προκειμένου να καλύψει τις απώλειες. Το Βασίλειο έχει μεταξύ 2,2 – 2,7 εκατομμύρια βαρέλια επιπλέον παραγωγική ικανότητα και αυτό του επιτρέπει να καλύψει τυχών ελλείψεις στην παγκόσμια αγορά, αλλά το που βρίσκεται αυτή δεν είναι απόλυτα βέβαιο. Νωρίτερα φέτος, αναφορές υποστήριζαν ότι πάνω από τη μισή από την πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα βρίσκεται κυρίως σε Khurais και Ghawar, κάτι που σημαίνει ότι σημαντικό ποσοστό της μπορεί να έχει πληγεί από τις πρόσφατες επιθέσεις, κάτι που θα καθιστά αδύνατη την αναπλήρωση του καινού.

Το βραχυπρόθεσμο αντίκτυπο

Εν τω μεταξύ, η Σαουδική Αραβία έχει δηλώσει ότι θα διατηρήσει τα επίπεδα εξαγωγών αντλώντας ποσότητες από τα αποθέματα που έχει ήδη επεξεργαστεί. Με βάση στοιχεία στα τέλη Ιουνίου η χώρα έχει αποθηκευμένα περίπου 187,9 εκατομμύρια βαρέλια, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να κρατήσει τις εξαγωγές της για 71 ημέρες ακόμα και αν δεν αποκατασταθεί το σύνολο της παραγωγής των 5,7 εκατομμυρίων βαρελιών για όλο αυτό το διάστημα.

Δεν είναι όμως όλο το πετρέλαιο ίδιο. Οι εγκαταστάσεις σε Khurais και Abqaiq παράγουν κυρίως το «Arab Extra Light» και το «Arab Light», τα οποία είναι ευκολότερα διαχειρίσιμα από τα διυλιστήρια, αλλά σε γενικές γραμμές πιο ακριβά από τα «Arab Medium» και «Arab Heavy». Η Σαουδική Αραβία ρωτά από τους ασιάτες αγοραστές είναι πρόθυμοι να δεχτούν χαμηλότερης ποιότητας αργό με έκπτωση δεδομένης της αναμενόμενης έλλειψης των ελαφρύτερων τύπων.

Εν τέλει πάντως οι αρχικές επιπτώσεις από τη μειωμένη παραγωγή της Σαουδικής Αραβίας ίσως είναι πιο περιορισμένες σε παγκόσμια κλίμακα απ’ όσο αναμένεται. Τα εμπορικά αποθέματα πετρελαίου φτάνουν στα 2,931 τρισεκατομμύρια βαρέλια, κοντά στο μέσο όρο πενταετίας. Στις ΗΠΑ τα εμπορικά αποθέματα είναι 416 εκατομμύρια βαρέλια, επίσης κοντά στο μέσο όρο πενταετίας. Επιπρόσθετα οι μεγάλοι καταναλωτές μπορούν να αντλήσουν μαύρο χρυσό από τα στρατηγικά τους αποθέματα. Οι ΗΠΑ, για παράδειγμα, έχουν 645 εκατομμύρια βαρέλια και η International Energy Agency μπορεί να οργανώσει μια παγκόσμια ανάληψη από τα στρατηγικά αποθέματα αν αυτό χρειαστεί. Υπάρχουν βέβαια ανησυχίες αναφορικά με την ποιότητα και την θέση που βρίσκονται αυτά τα αποθέματα. Το να φτάσει το πετρέλαιο «light sweet», που κατά κύριο λόγο αποτελεί τα στρατηγικά αποθέματα των ΗΠΑ, στην αγορά, για παράδειγμα, μπορεί να απαιτήσει εβδομάδες.

Το αυριανό πρόβλημα

Εν συντομία υπάρχει αρκετό πετρέλαιο διαθέσιμο στην παγκόσμια αγορά για να αντισταθμίσει μια μείωση της παραγωγής της Σαουδικής Αραβίας για ένα-δυο μήνες. Ωστόσο το Ριάντ δεν θα μπορεί να συνεχίσει να καλύπτει τη διαφορά αν η ζημιά στο Abqaiq απαιτήσει περισσότερο χρόνο για επισκευές ή αν άλλες εγκαταστάσεις επεξεργασίας της χώρας δεχτούν επίθεση τέτοια που θα οδηγήσει τις εξαγωγές σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα για εκτεταμένη χρονική περίοδο.

Ίσως το πιο σημαντικό για την Σαουδική Αραβία, αν οι τιμές συνεχίσουν να αυξάνουν, είναι η πιθανή διάλυση της υφιστάμενης συμμαχίας ΟΠΕΚ+. Ρωσία, Ιράκ, Αλγερία, Αγκόλα και αρκετές ακόμα χώρες που παράγουν πετρέλαιο θα είναι πολύ λιγότερο πρόθυμες να διατηρήσουν τις περικοπές που προβλέπουν οι υφιστάμενες συμφωνίες, αν οι τιμές του πετρελαίου αυξηθούν σημαντικά λόγω της Σαουδικής Αραβίας. Και αν σπάσει η συμμαχία θα είναι πιο δύσκολο για το Ριάντ, όταν επαναφέρει πλήρως την παραγωγή του, να την δημιουργήσει ξανά. Αντίθετα, ίσως θα πρέπει να μοιραστεί το βάρος διατήρησης των τιμών με τους υπόλοιπους συμμάχους της στο Gulf Cooperation Council.

Οι επιθέσεις έχουν ήδη προκαλέσει προβλήματα στα σχέδια της χώρας να εισάγει σε χρηματιστήριο την Aramco (IPO), κάτι που προγραμματίζονταν για το Νοέμβριο. Στη σκιά των ζημιών το Βασίλειο εξέτασε την καθυστέρηση της διαδικασίας. Είναι μικρή η πιθανότητα η χώρα να προχωρήσει το IPO πριν έχει πλήρως αποκαταστήσει τις ζημιές που υπέστη. Ακόμα όμως και όταν επισκευάσει τις υποδομές, το πλήγμα στην φήμη της εταιρείας θα παραμείνει. Η έλλειψη διαφάνειας για τα όσα διαδραματίστηκαν το περασμένο σαββατοκύριακο έχει, επίσης, περιορίσει τον ενθουσιασμό για την επερχόμενη πώληση μετοχών. Μετά την επίθεση το Ριάντ ήταν αργό στην μετάδοση πληροφοριών. Επιπλέον προφανώς επέβαλε ένα σχεδόν πλήρες μπλακ άουτ στα εγχώρια μέσα ενημέρωσης δεν ενημέρωσε για το μέγεθος των ζημιών που υπέστησαν οι εγκαταστάσεις.

Τέλος, οι επιθέσεις αποκάλυψαν την σημασία που έχουν οι εισαγωγές πετρελαίου από τη Μέση Ανατολή στην αγορά των ΗΠΑ, παρά την αύξηση της εγχώριας παραγωγής και την μείωση των ποσοτήτων που αγοράζει από την περιοχή. Υπήρξαν κάποιες ελπίδες ότι η αυξανόμενη παραγωγή της υπερδύναμης θα την προστατεύσει από μεγάλες αναταραχές στη Μέση Ανατολή, επιτρέποντας στην Ουάσιγκτον να διατηρήσει μια πιο αποστασιοποιημένη προσέγγιση. Μετά τις επιθέσεις, όμως το West Texas Intermediate (ο τύπος που αποτελεί σημείο αναφοράς για τις ΗΠΑ) ακολούθησε το Brent στην απότομη άνοδο. Αυτό υπογραμμίζει την πραγματικότητα ότι οι αγορές πετρελαίου της και η οικονομία παραμένουν ευάλωτες στην αστάθεια της Μέσης Ανατολής, ανεξάρτητα από το εάν εισάγει ποσότητες ενέργειας από την περιοχή.