Οι προκλήσεις για τη Δημοκρατία

Brexit, άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων στην Εσπερία, αποσχιστικές τάσεις αρχής γενομένης από την Καταλονία, οικονομικός διαχωρισμός Βορρά-Νότου, μεταναστευτική διαίρεση Δύσης-Ανατολής. Είναι λίγα από τα μέτωπα του πλανήτη στα οποία προστίθενται περιφερειακές συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, η πολιτική κατάσταση στην Τουρκία, ο ρόλος του Βλ. Πούτιν αλλά και τα νέα δεδομένα που θέτει η τεχνολογία στην επικοινωνία και τη ροή της πληροφορίας ή της παραπληροφόρησης.

Απειλείται η Δημοκρατία; Αυτό το ερώτημα καλούνται να απαντήσουν διεθνείς προσωπικότητες, παίρνοντας θέση μέσα από το αφιέρωμα των New York Times και του Euro2day.gr, που θέτει ακριβώς αυτό το ερώτημα.

Το ίντερνετ και τα social media δημιουργούν νέα δεδομένα. Οι παγκόσμιες σταθερές ανατρέπονται, είτε αυτό αφορά την κυριαρχία της Δύσης έναντι του υπόλοιπου κόσμου, είτε την «κυρίαρχη τάξη» που βρίσκεται στο επίκεντρο της κριτικής από τη μεσαία τάξη, παραδοσιακό πυλώνα της Δημοκρατίας.

Πώς θα προστατευτεί η εκλογική διαδικασία στην ψηφιακή εποχή εξηγεί ο Jimmy Carter, ενώ ένα «νέο δημοκρατικό κύμα» καταγράφει ο Kishore Mahbubani. Για την αποτυχία του ελεύθερου κόσμου στο Συριακό μιλά ο Fadi Azzam, ενώ τη μόνη πραγματική στρατηγική για τη Ρωσία περιγράφει ο Mikhail Khodorkovsky. H Efil Shafak περιγράφει τη νέα πραγματικότητα στην Τουρκία, ενώ ο Joe Biden αναλύει τα νέα δεδομένα μετά την εκλογή Τραμπ.

Μέσα σε όλα αυτά, η Ελλάδα. Από τι απειλείται η Δημοκρατία; Ο Έλληνας πρωθυπουργός, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ένας εγνωσμένης αξίας επιχειρηματίας, ο Ευάγγελος Μυτιληναίoς, καθώς και δύο πανεπιστημιακοί με διεθνή ακτινοβολία, ο Σερ Χριστόφορος Πισσαρίδης και ο Μιχάλης Μπλέτσας, παίρνουν θέση.

Α. Τσίπρας: «Ύβρις» και τιμωρία

Στην αρχαιοελληνική έννοια της «ύβρεως» αναζητεί ο Αλέξης Τσίπρας τη μεγαλύτερη απειλή για τη Δημοκρατία. Εν προκειμένω, στην αποξένωση-εκδικητικότητα των πολιτών, ακριβώς επειδή στα δύσκολα χρόνια της κρίσης, οι αποφάσεις ελήφθησαν ερήμην τους, από μη εκλεγμένα «κέντρα».

Όπως επισημαίνει ο πρωθυπουργός, το ίδιο το νόημα και η λειτουργία της Δημοκρατίας έχουν τεθεί σε κίνδυνο όλα αυτά τα χρόνια, εξαιτίας της απροθυμίας των εξουσιών να εμπιστευτούν τους πολίτες. Δηλαδή, να εμπιστεύονται τη συλλογική δύναμη της Δημοκρατίας.

«Το πολιτικό κατεστημένο έπεσε σε μια παγίδα, άφησε τη χάραξη πολιτικής και τη λήψη των αποφάσεων στα χέρια των τεχνοκρατών και των κακοήθων οργάνων μη εκλεγμένων συμβούλων», σημειώνει. Τονίζοντας ότι αυτή ακριβώς «η ‘ύβρις’ που έλεγαν οι αρχαίοι πρόγονοί μου οδήγησε στη διεύρυνση του χάσματος μεταξύ των πολιτών και των κυβερνήσεών τους».

Το χειρότερο, κατά τον κ. Τσίπρα, είναι ότι «οι άνθρωποι άρχισαν να χάνουν την πίστη τους όχι μόνο στην πολιτική ηγεσία αλλά και στην ίδια τη Δημοκρατία» και «υπό αυτές τις συνθήκες, οι εχθροί της Δημοκρατίας και των αξιών της, η άκρα Δεξιά, οι φασίστες και οι νεοναζί, τείνουν να κερδίζουν έδαφος στις κοινωνίες μας».

Συνεπώς, εμφανίζει ως βασικό προαπαιτούμενο για την εξάλειψη της απειλής, την «επανατοποθέτηση» της εμπιστοσύνης στα χέρια των πολιτών, την «επένδυση» στη σκληρή δουλειά και στην αποφασιστικότητα του λαού «να κάνουν τη χώρα τους καλύτερη για τους ίδιους και για τις επόμενες γενιές».

Ειδικά στην Ελλάδα που, όπως τονίζει ο πρωθυπουργός, επανακτά το «κλειδί» της ανάπτυξης, αφήνοντας πίσω την ύφεση.

Κ. Μητσοτάκης: Περί ελληνικού λαϊκισμού

Για τον Κυριάκο Μητσοτάκη, η απειλή για τη Δημοκρατία είναι ο λαϊκισμός. Σε μία παρέμβαση που επικεντρώνεται στην κριτική του προς την κυβέρνηση, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης υποστηρίζει ότι η Ελλάδα ήταν «η πρώτη χώρα» όπου οι λαϊκιστικές δυνάμεις κέρδισαν την εξουσία στις εκλογές του 2015. Σε αντίθεση, όπως προσθέτει, με «τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες αντιμετώπιζαν παρόμοιες προκλήσεις αλλά κατάφεραν να διατηρήσουν τους λαϊκιστές μακριά από την εκτελεστική εξουσία».

Για την εξέλιξη αυτή ο κ. Μητσοτάκης επικαλείται τη δυσαρέσκεια και την απογοήτευση των Ελλήνων πολιτών, ως αποτέλεσμα της δημοσιονομικής αυστηρότητας που επιβλήθηκε για να αντιμετωπισθεί η οικονομική κρίση το 2010.

Εκτιμά ότι οι λαϊκιστές ήταν «επιδέξιοι και τυχεροί» και τους κατηγορεί ότι έριξαν την προηγούμενη κυβέρνηση μέσω της μη εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας. Και προσάπτει στην κυβέρνηση αυταρχισμό και μη σεβασμό στη διάκριση των εξουσιών και εξυπηρέτηση συμφερόντων «είτε πρόκειται για απλούς πολίτες στους οποίους παρέχεται εργασία στο δημόσιο τομέα είτε για μια νέα τάξη ολιγαρχών»*.

Διαβεβαιώνει ωστόσο ότι «οι λαϊκιστές στην Ελλάδα δεν έχασαν ακόμη την κυβέρνηση αλλά τελικά θα τη χάσουν». Όπως υποστηρίζει, όμως, η Δημοκρατία από μόνη της είναι πολύ ισχυρότερη και το «δημοκρατικό ήθος των Ελλήνων είναι ήδη ένα βήμα μπροστά έναντι οποιουδήποτε προσπαθεί να το υπονομεύσει».

* Εκ παραδρομής το συγκεκριμένο σημείο του άρθρου μεταφράστηκε αρχικά ως "Και προσάπτει στην κυβέρνηση αυταρχισμό, μη σεβασμό στη διάκριση των εξουσιών και εξυπηρέτηση συμφερόντων «των δημοσίων υπαλλήλων και μίας νέας τάξης ολιγαρχών»".

Ευ. Μυτιληναίoς: Ενότητα και εθνικό σχέδιο

Την εθνική συνεννόηση αναδεικνύει, ουσιαστικά, ως διέξοδο από την κρίση ο επιχειρηματίας Ευάγγελος Μυτιληναίoς, προτάσσοντας «ένα εθνικό σχέδιο ανασυγκρότησης που θα πρέπει να είναι αγκαλιασμένο από όλους».

Ως βασικό στοιχείο αυτού του σχεδίου εμφανίζει την αντιμετώπιση του χρέους, δεδομένου ότι το σημερινό δεν είναι βιώσιμο και δημιουργεί εχθρικό περιβάλλον για επενδύσεις.

Προτείνει, μεταξύ άλλων, να επικεντρωθεί το σχέδιο στην ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας με την εισαγωγή κάποιων θεμελιωδών μεταρρυθμίσεων, όπως η δημιουργία ενός και σταθερού φορολογικού περιβάλλοντος με χαμηλότερους συντελεστές, πολύ μικρότερα πλεονάσματα από το «απίστευτο και μη ρεαλιστικό» 3,5% ετησίως, αποτελεσματικό δημόσιο τομέα, γρήγορες ιδιωτικοποιήσεις και ένα πραγματικό σύστημα ταχείας έγκρισης για επενδύσεις ύψους άνω των €100 εκατ. ευρω.

Μέσα από έναν συνδυασμό μέτρων που αυξάνουν το ΑΕΠ και ταυτόχρονα μειώνουν το χρέος, εκφράζει τη βεβαιότητα ότι θα μπορούσε η χώρα να έχει απτά αποτελέσματα σε χρόνο-ρεκόρ, «προσφέροντας μεγάλη ελπίδα στον ελληνικό λαό και ευκαιρία για μια πραγματική ανάκαμψη».

Ο κ. Μυτιληναίoς κλείνει την παρέμβασή του εμμένοντας στην προϋπόθεση της ενότητας και του εθνικού σχεδίου: «Η δύναμή μας βρίσκεται μέσα από εθνική συνεννόηση, χωρίς πολιτικές γωνίες. Και πιστεύω ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε, αν αγκαλιάσουμε ένα δικό μας στρατηγικό πλάνο».

Χρ. Πισσαρίδης: Απαραίτητη η «ιδιοποίηση» των μεταρρυθμίσεων

Τον άρρηκτο δεσμό ανάμεσα στις μεταρρυθμίσεις και στην πίστη σε αυτές, δηλαδή την «ιδιοποίησή» τους, προβάλλει ως λύση ο νομπελίστας Κύπριος οικονομολόγος Χριστόφορος Πισσαρίδης.

Ως αρνητικό παράδειγμα εμφανίζει τη δήλωση του κ. Τσίπρα, τον Ιούλιο του 2015, ότι θα υλοποιήσει το νέο πρόγραμμα δανεισμού, παρότι δεν συμφωνεί με τις μεταρρυθμίσεις που προτείνονται από τους διεθνείς δανειστές.

Υποστηρίζει μάλιστα ότι η απουσία «ιδιοποίησης» της μεταρρυθμιστικής διαδικασίας στην Ελλάδα είναι ο κύριος λόγος που δεν προχωρούν οι μεταρρυθμίσεις και κάνουν διστακτικούς τους επενδυτές. (Σε άλλο σημείο μάλιστα χαρακτηρίζει την ελληνική κυβέρνηση ως αποτέλεσμα «ανίερης συμμαχίας»).

Κατά τον κ. Πισσαρίδη, η σημασία των μεταρρυθμίσεων για την οικονομική ισχυροποίηση μίας χώρας αποδεικνύεται από την κίνηση της Μ. Βρετανίας το 1970 να προστρέξει στο ΔΝΤ για να διασωθεί από την πτώχευση. «Στα χρόνια Θάτσερ και Μπλερ που ακολούθησαν, μια νέα Βρετανία γεννήθηκε και άνθισε για τρεις δεκαετίες, έως ότου ο πολιτικός εξτρεμισμός με τη μορφή του Brexit την απειλεί εκ νέου», σημειώνει προς επίρρωσιν.

Ως εκ τούτων, ομνύει στις ευέλικτες και προσαρμόσιμες οικονομίες επειδή «φέρνουν περισσότερη ευημερία από τις άκαμπτες οικονομίες» και επαναφέρει τον γνωστό συνδυασμό «ευελιξία με ασφάλεια» (σ.σ. τον γνωστό μας «ευαλφάλεια») ως τον «πολύ καλύτερο τρόπο αντιμετώπισης των αβεβαιοτήτων των ευέλικτων αγορών».

Μ. Μπλέτσας: Η Ελλάδα παραμένει «καναρίνι στο ανθρακωρυχείο»

Στη γνωστή αμερικανική έκφραση παραπέμπει ο Μιχάλης Μπλέτσας, για να διαπιστώσει ότι «η Ελλάδα παραμένει το καναρίνι στο ανθρακωρυχείο και πρέπει να παρακολουθείται προσεκτικότερα».

Για τον διάσημο Έλληνα επιστήμονα-ερευνητή, το «ανθρακωρυχείο», εν προκειμένω, είναι «το τοξικό μίγμα» των θεωριών συνωμοσίας, των fake news και της στρατευμένης πληροφόρησης, που εμποδίζουν τη χώρα να δει την αιτία των προβλημάτων της και τις λύσεις.

Εκπλήσσει μάλιστα, με την εξήγηση αυτής της κατάστασης σε ό,τι αφορά την οπτική των πολιτών. Η Ελλάδα παραμένει η χώρα με τη χαμηλότερη εμπιστοσύνη για τα ΜΜΕ και τη δημοσιογραφία, όπως αποκαλύφθηκε σε πρόσφατη έρευνα. «Λόγω αυτής της δυσπιστίας, περισσότεροι άνθρωποι λαμβάνουν πληροφορίες μέσω των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης, με όλες τις γνωστές αρνητικές παρενέργειες (ακρίβεια και προκατάληψη) που επηρεάζουν αυτή τη μορφή διασποράς των ειδήσεων».

Σ' αυτή την εικόνα αποδίδει το ρεκόρ αναντιστοιχίας προεκλογικών δεσμεύσεων-κυβερνητικών πράξεων. Παραθέτει δε ως παράδειγμα τη δικαστική περιπέτεια του πρώην επικεφαλής της ΕΛΣΤΑΤ Ανδρέα Γεωργίου, για να επισημάνει το πόσο επιρρεπές είναι και το δικαστικό σύστημα στις θεωρίες συνωμοσίας.

Στις εν λόγω θεωρίες εντάσσει και «την υποτιθέμενη πλοκή των δυτικών υπηρεσιών πληροφοριών να δολοφονήσουν τον Κώστα Καραμανλή, για να μπλοκάρουν τις φιλορωσικές πολιτικές μεταφοράς ενέργειας».

Το συμπέρασμα του κ. Μπλέτσα είναι ότι «εννέα χρόνια μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης, η Ελλάδα παραμένει βυθισμένη σε αυτήν, εξακολουθώντας να διαφωνεί στο εσωτερικό για τις αιτίες της».

* Δείτε όλο το αφιέρωμα του Euro2day.gr με τους New York Times εδώ.