Ποιος θα σταματήσει τους ιππότες της τεχνολογικής αποκάλυψης;

Oι πέντε μεγαλύτερες εταιρείες στις ΗΠΑ ανήκουν όλες στον τεχνολογικό τομέα, με συνολική κεφαλαιοποίηση που πλησιάζει τα $3 τρισ. Μόλις πριν από μια δεκαετία η πρώτη πεντάδα αποτελούνταν από την ExxonMobil, την General Elecrtic, την Citigroup, την Bank of America και την Microsoft.

Η κυριαρχία του αμερικάνικου τεχνολογικού τομέα είναι εμφανής και σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι οκτώ εταιρείες με την μεγαλύτερη αξία είναι τεχνολογικές εταιρείες με συνολική κεφαλαιοποίηση $4,7 τρισ. Οι πέντε από αυτές είναι από τις ΗΠΑ, οι Apple, Microsoft, Amazon, Google και Facebook. Oι υπόλοιπες τρεις είναι οι κινεζικές Alibaba και Tencent και η Samsung από την Νότια Κορέα.

Πως συνέβη αυτός ο εντυπωσιακός μετασχηματισμός και ποιες επιπτώσεις έχει στις ζωές των πολιτών των ανεπτυγμένων οικονομιών;

Στο ερώτημα αυτό επιχειρεί να απαντήσει ο καθηγητής στο NYU Stern, Scot Galloway, στο βιβλίο του «Τhe Four: The hidden DNA of Amazon, Apple, Facebook and Google».

O Galloway εστιάζει την ανάλυση του στα εξελικτικά πλεονεκτήματα αυτών των τεσσάρων «ιπποτών της τεχνολογικής αποκάλυψης», οι οποίοι μάχονται για να αποκτήσουν τη «μεγαλύτερη επιρροή από κάθε άλλη οντότητα στην ιστορία του πλανήτη» και μια κεφαλαιοποίηση $1 τρισ. Από το 2013 ως το 2017 η συνολική τους κεφαλαιοποίηση αυξήθηκε περισσότερο από το ΑΕΠ της Ρωσίας ($1,4 τρισ.) και ως την επόμενη χρονιά θα έχει ξεπεράσει αυτό της Ινδίας, με την χρηματιστηριακή αξία της Apple να αγγίζει φέτος τα $900 δισ.

Η εντυπωσιακή αυτή ανάπτυξη των τεσσάρων τεχνολογικών κολοσσών βασίζεται σύμφωνα με τον Galloway στη μοναδική τους ικανότητα να απηχούν σε βαθύτερες ανθρώπινες ανάγκες και να χτίζουν «αναλογικές τάφρους» που εμποδίζουν την είσοδο άλλων ανταγωνιστών.

Το λειτουργικό σύστημα της ζωής μας

Το κλειδί για την επιτυχία αυτών των εταιρειών δεν είναι απλώς η επίτευξη οικονομιών κλίμακας, αλλά ο τρόπος που χρησιμοποιούν την τεχνολογία για να κατανοήσουν και να καλύψουν βασικές ανθρώπινες ανάγκες.

Η θέση του Galloway ότι κάθε μια από τις τέσσερις εταιρείες απηχεί σε ένα συγκεκριμένο ανθρώπινο όργανο.

H Google απευθύνεται στον εγκέφαλο μας και τον συμπληρώνει, επεκτείνοντας σχεδόν στο άπειρο την μακροπρόθεσμη μνήμη μας. Το κάνει αυτό όχι μόνο μέσω της πρόσβασης σε έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών από όλο τον πλανήτη, αλλά και αντικαθιστώντας την πολύπλοκη «μηχανή» αναζήτησης του μυαλού μας. Η Google μπορεί να κάνει σε λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο αυτό που ένας άνθρωπος θα έκανε σε εβδομάδες, χωρίς να κουράζεται ποτέ.

Το κυριότερο όμως είναι πως εμπιστευόμαστε τα αποτελέσματα της Google περισσότερο και από τη δική μας μνήμη. Δεν γνωρίζουμε πως λειτουργεί ο αλγόριθμος της Google, αλλά την εμπιστευόμαστε σε σημείο που στοιχηματίζουμε τις καριέρες και ακόμα και τις ζωές μας στις απαντήσεις της. Η Google έχει γίνει το νευρικό σύστημα του κοινού προσθετικού μας εγκεφάλου, τονίζει ο Galloway.

Aν η Google αντιπροσωπεύει τον εγκέφαλο, η Amazon είναι ο σύνδεσμος ανάμεσα στον εγκέφαλο και τα χέρια μας, το ένστικτο του τροφοσυλλέκτη που θέλει να αποκτήσει και άλλα πράγματα. Στην αρχή της ανθρώπινης ιστορίας, η εξέλιξη καλύτερων εργαλείων σήμαινε και μια καλύτερη ζωή. Όσα περισσότερα είχαμε, τόσο πιο ασφαλείς και επιτυχημένοι νιώθαμε.

Το Facebook αντίθετα μιλάει στην καρδιά μας, συνδέοντας μας με τους φίλους και την οικογένεια μας. Τα ανθρώπινα όντα είναι κοινωνικά όντα, τα οποία δεν είναι φτιαγμένα για να είναι μόνα τους. Η ιδιοφυία του Zuckerberg έγκειται σύμφωνα με τον Galloway στο ότι μας προσέφερε εργαλεία να έρθουμε σε επαφή με άλλους στον κύκλο μας και να τον διευρύνουμε.

Η Apple ξεκίνησε από το κεφάλι, αλλά στη συνέχεια μεταφέρθηκε χαμηλότερα. Τα πολυτελή και όμορφα προϊόντα της απηχούν στην ανάγκη μας να είμαστε επιθυμητοί ερωτικά. «Μόνο απευθυνόμενη στα αναπαραγωγικά μας ένστικτα μπορούσε η Apple να επιτύχει τα πιο παράλογα περιθώρια, σε σχέση με τους ανταγωνιστές της, στην ιστορία του επιχειρείν και να γίνει η πιο επικερδής εταιρεία στην ιστορία» γράφει ο Galloway.

Oι αναλογικές τάφροι

O διάσημος επενδυτής Warren Buffett έχει αποκαλύψει πως όταν επενδύει σε μια εταιρεία ένα από τα πρώτα στοιχεία που εξετάζει είναι αν έχει μια «οικονομική τάφρο», ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που διασφαλίζει τα μακροπρόθεσμα κέρδη της και το μερίδιο αγοράς.

«Αν έχεις ένα όμορφο κάστρο, θα υπάρχουν άνθρωποι έξω που θα προσπαθήσουν να του επιτεθούν και να στο πάρουν. Και θέλω ένα κάστρο που να το καταλαβαίνω, αλλά θέλω και ένα κάστρο με μια τάφρο γύρω του» είχε δηλώσει σε μια ομάδα σπουδαστών το 2007.

Η εκτίμηση του Galloway είναι πως οι «τέσσερις μεγάλοι» έχουν επιδείξει μια μοναδική ικανότητα να χτίζουν βαθιές τάφρους που προστατεύουν το κάστρο τους από τους εισβολείς. Οι τάφροι αυτές δεν έχουν να κάνουν με την ψηφιακή οικονομία, αλλά είναι «αναλογικές», βασίζονται σε υλικές υποδομές και υπηρεσίες κοινής ωφέλειας.

Η Apple προστατεύει το κάστρο της με το δίκτυο 492 καταστημάτων λιανικής σε 19 χώρες. H Google και η Samsung μπορεί να κατασκευάσουν ένα καλύτερο κινητό τηλέφωνο, αλλά δύσκολα θα καταφέρουν να δημιουργήσουν τον ρομαντισμό, την επαφή και την ομορφιά των καταστημάτων της Apple.

H Αmazon έχει κατασκευάσει πάνω από εκατό πανάκριβες αποθήκες, οι οποίες δεν θα αργήσουν να γίνουν χιλιάδες. Πρόσφατα ανακοίνωσε την ενοικίαση είκοσι αεροσκαφών 767 και τη δημιουργία ενός στόλου από φορτηγά.

Η Google έχει χτίσει «φάρμες» με server και έχει στείλει αερόστατα παροχής ίντερνετ στη στρατόσφαιρα, ενώ το Facebook ανακοίνωσε ότι θα απλώσει καλώδια στο βυθό του Ατλαντικού.

Oι χαμένοι της ψηφιακής εποχής

Από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου ο Galloway υποστηρίζει πως αυτή η μοναδική συγκέντρωση κεφαλαίου και εξουσίας από ένα τόσο μικρό αριθμό εταιρειών έχει αρνητικές κοινωνικές επιπτώσεις.

Ο ίδιος συνδέει την εκρηκτική άνοδο των Apple, Facebook, Google και Amazon με τη διεύρυνση των ανισοτήτων σε επίπεδα ρεκόρ και τους επίμονα χαμηλούς μισθούς στις ανεπτυγμένες οικονομίες. Η εποχή της κυριαρχίας τους είναι η εποχή της συρρίκνωσης της μεσαίας τάξης και των χαμένων ευκαιριών για τα παιδιά των μη προνομιούχων νοικοκυριών.

Για να ενισχύσει το επιχείρημα του καταφεύγει σε μια σύγκριση των τεχνολογικών κολοσσών με τις εταιρείες που αποτέλεσαν το έμβλημα της αμερικάνικης βιομηχανίας.

Η General Motors δημιουργούσε οικονομική αξία περίπου $231.000 ανά υπάλληλο. Την ίδια στιγμή το Facebook έχει δημιουργήσει μια επιχείρηση που αξίζει $20,5 εκατ. ανά υπάλληλο ή περίπου εκατό φορές την αξία ανά υπάλληλο της πιο εμβληματικής εταιρείας του περασμένου αιώνα.

«Οι ήρωες και οι καινοτόμοι του παρελθόντος δημιουργούσαν και ακόμα δημιουργούν δουλειές για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Η Unilever έχει μια κεφαλαιοποίηση $156 δισ. η οποία απλώνεται σε 171.000 νοικοκυριά μεσαίας τάξης. Η Intel έχει κεφαλαιοποίηση $165 δισ. και απασχολεί 107.000 ανθρώπους. Kάντε μια σύγκριση με το Facebook, το οποίο έχει κεφαλαιοποίηση $448 δισ. και 17.000 υπαλλήλους. Έχουμε μια εικόνα για αυτές τις εταιρείες ότι πρέπει να δημιουργούν πολλές δουλειές, αλλά στην πραγματικότητα έχουν έναν αριθμό καλά αμειβόμενων εργαζομένων και όλοι οι υπόλοιποι τρώγονται για τα ψίχουλα» γράφει ο Galloway στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου.