Η νέα οπτική για το χρέος σε ημερίδα της ευρω-αριστεράς

Τα προβλήματα του δημόσιου χρέους, η εμπειρία από τις χώρες που αντιμετώπισαν παρόμοια προβλήματα με την Ελλάδα στο παρελθόν αλλά και οι προοπτικές που μπορούν να δημιουργηθούν στο μέλλον ήταν τα βασικά θέματα της ημερίδας με τον τίτλο «Πώς να αντιμετωπίσουμε το Δημόσιο Χρέος; Μαθήματα και πολιτικές», με δύο ειδικές συζητήσεις, που διοργανώθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες την προηγούμενη εβδομάδα από την Ευρωομάδα της Αριστεράς και τους ευρωβουλευτές Στέλιο Κούλογλου και Δημήτρη Παπαδημούλη, οι οποίοι συντόνισαν και τη συζήτηση.

Επί των ζητημάτων, στα οποία κυρίαρχη θέση είχε το ελληνικό ζήτημα της ελάφρυνσης του χρέους, εκτός από τον κ. Κούλογλου και τον κ. Παπαδημούλη, τοποθετήθηκαν σημαντικοί ομιλητές όπως η Gabi Zimmer, πρόεδρος της ομάδας της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς, ο Philippe Lamberts, πρόεδρος της ευρωομάδας των Πρασίνων, η Ann Pettifor, Director of Policy Research in Macroeconomics στο City University, ο Pedro Paez, πρώην υπουργός Οικονομίας του Εκουαδόρ, ο Lucio Pench Director, της DG ECFIN της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Pervenche Berès, Επικεφαλής της Γαλλικής Αντιπροσωπείας των Σοσιαλιστών, ο Νίκος Χριστοδουλάκης, πρώην Έλληνας υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, η Μαρίκα Φραγκάκη, οικονομολόγος του ιδρύματος Πουλαντζάς και τέλος, ο Thomas Fazi, δημοσιογράφος και συγγραφέας σε θέματα χρέους.

Η Gabi Zimmer, πρόεδρος της ομάδας της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς (GUE/NGL), που άνοιξε την ημερίδα, υποστήριξε για την Ελλάδα τη μερική διαγραφή του ελληνικού χρέους, τη σύνδεση των στόχων για το πρωτογενές πλεόνασμα με το χρέος, αλλά και μια αναδιαμόρφωση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

Η επικεφαλής της GUE/NGL αναφέρθηκε στη διεθνή διάσκεψη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο για την αντιμετώπιση του χρέους της Γερμανίας και σημείωσε ότι η συζήτηση για το χρέος της Ελλάδας γίνεται πιο επίκαιρη και έντονη ενόψει των εκλογικών αναμετρήσεων σε πολλές χώρες στην Ευρώπη. Δεν έλειψαν και οι βολές εναντίον του Γερμανού υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, τον οποίο χαρακτήρισε «δικηγόρο του διαβόλου», κατηγορώντας τον ότι δεν συνειδητοποιεί το βάρος που έχουν επωμιστεί οι χώρες και κυρίως οι άνθρωποι που βρίσκονται σε προγράμματα προσαρμογής.

Από την πλευρά του, ο κ. Παπαδημούλης τόνισε ότι το δημόσιο χρέος είναι ένα ευρωπαϊκό, ένα παγκόσμιο πρόβλημα και όλο και περισσότεροι έχουν αρχίσει να κατανοούν ότι το χρέος δεν είναι ένα ελληνικό πρόβλημα.

Παρατήρησε ότι δεν υπάρχει πολιτική που να εξισορροπεί τις ανισότητες που γεννά η κοινή αγορά και το κοινό νόμισμα, ενώ τόνισε ότι ειδικά για την περίπτωση της Γερμανίας, το πλεόνασμα που ξεπέρασε το 8% συνιστά παράβαση των συνθηκών του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Βασική πρόταση για το μέλλον είναι η μερική αμοιβαιοποίηση του χρέους, τα ευρωομόλογα και η δημιουργία ενός ισχυρού δανειστή εσχάτης ανάγκης -ενός ευρωπαϊκού νομισματικού ταμείου.

O κ. Κούλογλου, συντονιστής στην πρώτη εκ των δύο συζητήσεων, επεσήμανε ότι στην Ελλάδα τουλάχιστον δεν έχουμε μάθει πολλά πράγματα, αν σκεφτεί κανείς ότι η χώρα έχει βρεθεί χρεωμένη και στο παρελθόν. Συνέκρινε την κατάσταση στην Ελλάδα με αυτή που επικράτησε στο Εκουαδόρ, εξηγώντας ότι το μνημόνιο που είχε υπογράψει στο πρόσφατο παρελθόν η χώρα της Λατινικής Αμερικής με το ΔΝΤ ήταν μια «δαμόκλειος σπάθη» για την κυβέρνηση, με καθημερινούς εκβιασμούς και παρεμβάσεις στο έργο της, κάτι το οποίο ο ίδιος δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα συμβεί με μια ευρωπαϊκή χώρα όπως η Ελλάδα.

Ο Νίκος Χριστοδουλάκης, πρώην υπουργός Οικονομικών της χώρας, πρωτοπόρησε προτείνοντας η χώρα να εισάγει δημοσιονομικούς κόφτες στο Σύνταγμά της, φέρνοντας το παράδειγμα της Ισπανίας το 2012, η οποία θεσμοθέτησε τη δημοσιονομική πειθαρχία.

Ο ίδιος παρουσίασε μια πρόταση τριών σημείων για τη διαχείριση του χρέους, με βασικό στοιχείο την ενοποίηση όλων των δανείων στον ESM, το όφελος που θα επιτύχει ο ίδιος ο ESM με το χρέος διαχειρίσιμο ώστε να μπορεί να μετακυλίσει την περίοδο αποπληρωμής του σε περισσότερα χρόνια και τέλος τον συμβιβασμό για τα πρωτογενή πλεονάσματα, με τον στόχο να τίθεται στο 1,5% στο χρέος και ένα επιπλέον 2% να χρησιμοποιηθεί για δημόσιες επενδύσεις και ανάπτυξη. Η διάσπαση του 3,5% σε δύο μέρη θα αποτελέσει θετικό καταλύτη για το δημόσιο χρέος και ταυτόχρονα επενδυτικό σοκ για να μπορέσει η χώρα να ξεφύγει από το τέλμα.

Ο Philippe Lamberts, πρόεδρος της ομάδας των Πρασίνων, έδωσε μια διαφορετική προσέγγιση στην έννοια του δημόσιου χρέους, διαχωρίζοντας τη χρηματοοικονομική πλευρά του από το κοινωνικό και το περιβαλλοντικό μέρος του χρέους, μέρη τα οποία όχι μόνο δεν αποτιμώνται και δεν αποπληρώνονται αλλά έχουν και υψηλό κόστος για την κοινωνία συνολικά.

Ο ίδιος πρότεινε ότι μέρος του χρέους δεν θα πρέπει να αποπληρωθεί, όπως για παράδειγμα τα δάνεια που ανελήφθησαν για αμυντικούς σκοπούς, ενώ αποδέχθηκε την πρόταση του οικονομολόγου Thomas Piketty να επιβληθεί ένας φόρος κεφαλαίου σε αυτούς που χρησιμοποίησαν το χρέος για να κερδίσουν και να συσσωρεύσουν κεφάλαιο.

Ο Lucio Pench της DG ECFIN της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εξέφρασε την άποψη πως στην περίπτωση των μεγάλων κρίσεων είναι σημαντικό να υπάρχει εξομάλυνση της κατανάλωσης και παρατήρησε πως το σημείο εναρμόνισης της τρέχουσας κρίσης ξεκινάει από υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με το παρελθόν και πρόσθεσε πως μια χώρα που μπαίνει στην κρίση με υψηλότερο επίπεδο χρέους βγαίνει δυσκολότερα. Ο ίδιος ωστόσο εκτίμησε πως η κατάσταση του χρέους στην Ευρώπη μπορεί να προκαλεί ανησυχία αλλά δεν απαιτεί «δραματικές λύσεις» και συνολικά για την Ευρώπη τα επίπεδα του χρέους θα μειώνονται τα επόμενα έτη, βάσει των εκτιμήσεών του.

Η Ann Pettifor εξήγησε πόσο βίαιη είναι η ιστορία του χρέους, καταθέτοντας την εμπειρία της από τις εκστρατείες της για την ακύρωση χρέους 35 χωρών, κάνοντας ειδική αναφορά στο Paris Club και τη διαγραφή μέρους του χρέους της Νιγηρίας, ύψους 18 δισ. δολάρια, το 2005 με τη σύμφωνη γνώμη του ΔΝΤ.

Ο Pedro Paez, πρώην υπουργός Οικονομίας του Εκουαδόρ, αναφέρθηκε για την καταστροφική τρόικα, την αλαζονική στάση των διεθνών οικονομικών οργανισμών και τόνισε την ανάγκη διαφάνειας και τάχθηκε υπέρ ενός μηχανισμού αναδιάρθρωσης του χρέους και λογιστικού ελέγχου των πολιτών.

Τέλος, η Μαρίκα Φραγκάκη, οικονομολόγος και ερευνήτρια του ιδρύματος Νίκος Πουλαντζάς, υποστήριξε πως το χρέος θα έπρεπε να αναδιαρθρωθεί το 2010, εξηγώντας γιατί οι αποπληρωμές των τόκων αποτελούν ακόμη υψηλό φορτίο για την αποπληρωμή του χρέους.

Στην ημερίδα το παρών έδωσαν αρκετοί ευρωβουλευτές: Μανώλης Κεφαλογιάννης, Νίκος Χουντής, Νίκος Ανδρουλάκης, Γιώργος Γραμματικάκης, Κωνσταντίνα Κούνεβα, Τάκης Χατζηγεωργίου, Νεοκλής Συλικιώτης και Μίλτος Κύρκος.