** Οι προβλέψεις για τον ρυθμό ανάπτυξης και τον πληθωρισμό παγκοσμίως, καθώς και για τα επιτόκια αναφοράς έως το 2009 δημοσιεύονται στη διπλανή στήλη ”Συνοδευτικό Υλικό”.

Αν και με βάση τα μοντέλα των οικονομολόγων οι πιθανότητες να εισέλθει η παγκόσμια οικονομία σε ύφεση βρίσκονται γύρω στο 33% (45% για τις ΗΠΑ), κοινή συνισταμένη των εκτιμήσεων είναι ότι, παρά την πιστωτική αναταραχή και την κρίση στις αγορές ακινήτων, η ανάπτυξη παγκοσμίως το 2008 θα επιβραδυνθεί κατά 0,6% - 0,9% (στο 4,2% - 4,5% σε όρους ΔΝΤ από 5,1% φέτος).

Σε μια έρευνα, μάλιστα, μεταξύ CEOs σημαντικών εταιρειών του κόσμου για το 2008, ποσοστό 54% εκτιμά ότι οι οικονομίες οδεύουν προς ήπια επιβράδυνση (soft landing), το 29% βλέπει ύφεση, το 8% αναμένει επιτάχυνση της ανάπτυξης και το 9% θεωρεί ότι ο στασιμοπληθωρισμός είναι προ των πυλών.

Με την πιστωτική κρίση να επηρεάζει αρνητικά την ιδιωτική κατανάλωση, τις επενδύσεις και το κόστος χρήματος των επιχειρήσεων, οι ρυθμοί ανάπτυξης των μεγάλων οικονομιών αναθεωρούνται αρνητικά το τελευταίο διάστημα, καθώς η μεταφορά της πιστωτικής κρίσης στην πραγματική οικονομία αποτελεί ορατό πλέον κίνδυνο για τη νέα χρονιά.

Από την άλλη πλευρά, παρά το ότι οι αναδυόμενες χώρες έχουν πράγματι προχωρήσει σε σημαντική οικονομική πρόοδο, η ιδέα της ”αποδέσμευσης” των οικονομιών αυτών στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον ίσως να έχει υπερτιμηθεί.

Πίεση στις ΗΠΑ

Στις ΗΠΑ η συνεχιζόμενη κρίση στην αγορά κατοικίας, μετά τον χρηματοπιστωτικό χώρο, έχει αρχίσει να επηρεάζει αρνητικά και την ιδιωτική κατανάλωση, με αποτέλεσμα να διατηρούνται χαμηλά οι προσδοκίες για την ανάπτυξη. Εκτός από κάποια σποραδικά σημάδια βελτίωσης, η αγορά ακινήτων παραμένει αδύναμη, με τις τιμές των κατοικιών πτωτικές και τα αποθέματα υψηλά, ενώ οι πωλήσεις οικιών εμφανίζονται απογοητευτικές.

Παράλληλα, οι υπηρεσίες σημείωσαν επιβράδυνση, αλλά συνέχισαν να αναπτύσσονται με ικανοποιητικούς ρυθμούς, η μεταποίηση σημείωσε οριακή ανάπτυξη, ενώ η κατανάλωση αποτελεί το κλειδί των εξελίξεων το ερχόμενο έτος. Από την άλλη πλευρά, ο πληθωρισμός κινείται απειλητικά, αλλά εκτιμάται ότι τελικά θα παραμείνει υπό έλεγχο, η παραγωγικότητα είναι ακόμη ικανοποιητική και η αγορά εργασίας ανθεκτική.

Οι παράγοντες αυτοί στήριξαν τις προσδοκίες ότι τελικά η Fed με τη μείωση των επιτοκίων θα κατορθώσει να αποτρέψει την όποια ροπή προς ύφεση. Σε αυτήν τη φάση η αγορά αναμένει επιθετικές μειώσεις επιτοκίων κατά 75 μ.β. το 2008 με πιθανότητα 77%.

Πάντως, στο παρόν περιβάλλον η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ δεν είναι σε θέση να προβεί σε δραστικές μειώσεις επιτοκίων, εξαιτίας πιθανών πληθωριστικών πιέσεων που οφείλονται στην πρόσφατη άνοδο των τιμών των πρώτων υλών. Έτσι, ορισμένοι οικονομολόγοι δεν αναμένουν μείωση επιτοκίων πέραν των 50 μ.β. το ερχόμενο έτος.

Πάντως, η παγκόσμια ανάπτυξη παραμένει ακόμη ισχυρή και θα μπορούσε να αντισταθμίσει τον όποιο αρνητικό κλυδωνισμό από τις ΗΠΑ ή ακόμα, μέσω της αύξησης των εξαγωγών, να βοηθήσει τη χώρα αυτή να αποφύγει μια πιθανή ύφεση. Σε γενικές γραμμές, πάντως, οι οικονομολόγοι αναμένουν ότι η ανάπτυξη στις ΗΠΑ θα κυμανθεί στα επίπεδα του 2007 και το ερχόμενο έτος (2% - 2,2%), ενώ αντίθετα οι προβλέψεις εμφανίζονται πιο ανησυχητικές για την ευρωζώνη και την Ιαπωνία.

Η κορυφή του κύκλου

Στην ευρωζώνη επιβεβαιώνεται ότι έχουμε ήδη δει την κορυφή του οικονομικού κύκλου, ενώ το ισχυρό ευρώ, αν και αποτέλεσε μέχρι στιγμής αντίβαρο στις πληθωριστικές πιέσεις, λειτούργησε επιβαρυντικά στο εμπορικό ισοζύγιο και στις επενδύσεις (υψηλό κόστος χρήματος).

Οι οικονομολόγοι αναμένουν πλέον πτώση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ στο 1,6% - 1,7% από 2,6% φέτος. Εξάλλου, αρνητική παραμένει η εικόνα της κατανάλωσης, παρά το ότι η ανεργία συνέχισε την πτωτική πορεία της. Ανησυχητική ήταν και η άνοδος του πληθωρισμού αλλά και της νομισματικής επέκτασης, παράγοντες που βρίσκονται πίσω από την παρούσα αντιπληθωριστική ρητορική της ΕΚΤ, η οποία παραμένει σε στάση αναμονής για να εκτιμήσει το μέγεθος της δυνητικής επιβράδυνσης των ΗΠΑ και του αντίκτυπου αυτής στην οικονομία της ζώνης του ευρώ.

Ορισμένοι αναλυτές, πάντως, εμφανίζονται σήμερα πεπεισμένοι ότι η ΕΚΤ θα προχωρήσει τελικά το β΄ και το γ΄ τρίμηνο του 2008 σε δύο μειώσεις επιτοκίων από 0,25% η καθεμία, οδηγώντας τα ευρωεπιτόκια στο 3,5%.

Τα οικονομικά στοιχεία για την Ιαπωνία εμφανίζονται αδύναμα, ενώ στο τρίτο τρίμηνο απογοήτευσαν, καθώς η χώρα δεν έχει καταφέρει να επωφεληθεί από το χαμηλό κόστος χρήματος. Η ανάπτυξη αναμένεται να υποχωρήσει το ερχόμενο έτος, με τον πληθωρισμό να αυξάνεται μερικώς, επιτρέποντας ενδεχομένως στο β΄ εξάμηνο του 2008 αύξηση των επιτοκίων. Η Τράπεζα της Ιαπωνίας επανέλαβε την πρόθεσή της να αυξήσει τα επιτόκια και οι αγορές έχουν πλέον μεταθέσει χρονικά το ενδεχόμενο αυτό καθώς προεξοφλούν άνοδο κατά 50 μ.β. με πιθανότητα 77% έως τον Δεκέμβριο του 2008.

Όσον αφορά στις αναδυόμενες αγορές, οι οικονομίες τους αναμένεται να παραμείνουν ισχυρές το 2008, επιβραδύνοντας πάντως σε κάποιο βαθμό καθώς το διεθνές περιβάλλον δυσχεραίνει.

Η εικόνα τώρα

Η απόφαση της Fed να μειώσει τα επιτόκια και η συντονισμένη προσπάθεια πέντε κεντρικών τραπεζών να βοηθήσουν τις αγορές χρήματος δεν έπεισαν τους επενδυτές, η διάθεση των οποίων επηρεάστηκε αρνητικά και από την άνοδο του πληθωρισμού.

Η ασταθής ισορροπία στην αγορά χρήματος διατηρείται, με το τρίμηνο επιτόκιο ευρώ να διαπραγματεύεται στο 4,95% καταγράφοντας νέα υψηλά, ενώ το τρίμηνο επιτόκιο δολαρίου διαπραγματεύεται στο 4,99%, σημαντικά αυξημένο σε σχέση με το προεξοφλητικό επιτόκιο της Fed.

Εκτιμάται ότι η κρίση ρευστότητας που ταλαιπωρεί τις αγορές είναι σε μεγάλο βαθμό κρίση εμπιστοσύνης και επομένως, μέχρι να ξεκαθαρίσει η κατάσταση, το σκηνικό της αυξημένης μεταβλητότητας θα παραμείνει το κύριο χαρακτηριστικό των αγορών.

** Οι προβλέψεις για τον ρυθμό ανάπτυξης και τον πληθωρισμό παγκοσμίως, καθώς και για τα επιτόκια αναφοράς έως το 2009 δημοσιεύονται στη διπλανή στήλη ”Συνοδευτικό Υλικό”.