Η Αθήνα γλίτωσε και πάλι τη χρεοκοπία

Η ελληνική κρίση είναι ένα σίριαλ πολύωρων ευρωπαϊκών συνεδριάσεων που καταλήγουν σε δύσκολους συμβιβασμούς. Η τελευταία τέτοια συνεδρίαση, που έκλεισε τις πρώτες πρωινές ώρες της 25ης Μαΐου μετά από περισσότερες από 11 ώρες διαπραγματεύσεων μεταξύ των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης, δεν αποτέλεσε εξαίρεση.

Η Ελλάδα και οι πιστωτές της κατέληξαν σε συμφωνία πως θα καθυστερήσουν προσωρινά τη χρεοκοπία της Ελλάδας, δίνοντας στην Αθήνα τα χρήματα που χρειάζεται για να λειτουργήσει τους επόμενους μήνες. Το σημαντικότερο, όμως, είναι πως οι πιστωτές της Αθήνας υποσχέθηκαν ελάφρυνση χρέους, κάτι που αποτελεί επιτυχία για το κυβερνών κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο, ορισμένα σημεία της συμφωνίας είναι ασαφή, ενώ αρκετά από τα πιο κρίσιμα στοιχεία της δεν θα εφαρμοστούν σύντομα.

Εν τω μεταξύ, η Ελλάδα θα λάβει 10,3 δισ. ευρώ τους επόμενους μήνες, ξεκινώντας με μια δόση 7,5 δισ. ευρώ τον Ιούνιο. Το ποσό αυτό θα είναι αρκετό για να δώσει τη δυνατότητα στην Αθήνα να αποπληρώσει ομόλογα τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, αποφεύγοντας τη χρεοκοπία στο άμεσο μέλλον. Επίσης, θα «αγοράσει» λίγο χρόνο για την ελληνική κυβέρνηση. Καθώς οι δανειακές υποχρεώσεις της χώρας γίνονται πιο διαχειρίσιμες από τον Ιούλιο, οι πιστωτές της Αθήνας έχουν εγγυηθεί πως η Ελλάδα ούτε θα χρεοκοπήσει, ούτε θα βγει από την ευρωζώνη φέτος.

Όμως, η επίπτωση της συμφωνίας θα ξεπεράσει και το 2016. Οι πιστωτές της Ελλάδας έχουν δεσμευτεί να δώσουν ελάφρυνση χρέους στην Αθήνα και, αν και οι λεπτομέρειες της υπόσχεσης αυτής δεν έχουν ακόμα ξεκαθαριστεί, ωστόσο το Eurogroup έχει συμφωνήσει να εξετάσει τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Θα αναζητήσει επίσης τρόπους ώστε οι ετήσιες ανάγκες εξυπηρέτησης του χρέους να είναι μικρότερες του 15% του ΑΕΠ μέχρι το 2030 και μικρότερες του 20% στη συνέχεια.

Στην τελευταία συνεδρίαση συζητήθηκαν επίσης η μείωση των επιτοκίων, η καταβολή κερδών από τα ελληνικά ομόλογα που κρατά η ΕΚΤ και η χρήση κεφαλαίων από τη διάσωση, προκειμένου να αγοραστούν τα πιο ακριβά δάνεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Ωστόσο, οι περισσότερες από αυτές τις ευκαιρίες θα είναι διαθέσιμες για την Ελλάδα μετά τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος, στα μέσα του 2018.

Οι όροι αυτοί θα δώσουν στον Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα κάτι να παρουσιάσει στην Αθήνα. Ο Τσίπρας διαρκώς διαβεβαιώνει τους ψηφοφόρους ότι τα επώδυνα μέτρα λιτότητας που πέρασε τους τελευταίους μήνες η Βουλή ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για την ελάφρυνση του χρέους. Αν και η συμφωνία της 25ης Μαΐου δεν θα εξαλείψει τελείως τις κοινωνικές αναταραχές ή τη δυσαρέσκεια εντός του κυβερνώντος κόμματος, όμως θα δώσει στον Τσίπρα περιθώριο για να προωθήσει τη συμφωνία ως ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Και η Γερμανία όμως θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει τη συμφωνία προς όφελός της. Καθώς το Βερολίνο αντιτίθεται στη νέα απομείωση χρέους για την Ελλάδα, η υπόσχεση για μελλοντική μείωση των επιτοκίων και παράταση της περιόδου αποπληρωμής είναι ένας αποδεκτός συμβιβασμός για τη γερμανική κυβέρνηση. Η καθυστέρηση συγκεκριμένων κινήσεων προς την ελάφρυνση του χρέους για μετά τα μέσα του 2018, δίνει επίσης στην κυβέρνηση της Γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ τη δυνατότητα να αφήσει σε δεύτερη μοίρα το θέμα μέχρις ότου ολοκληρωθούν οι γερμανικές εκλογές στα τέλη του 2017.

Ο νέος ρόλος του ΔΝΤ στο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας βολεύει και τα συμφέροντα του Βερολίνου. Κατά το παρελθόν, το ΔΝΤ αρνούνταν να συμμετάσχει σε οποιοδήποτε πρόγραμμα διάσωσης δεν περιλαμβάνει ελάφρυνση χρέους, στάση που φέρνει το Ταμείο σε ευθεία σύγκρουση με τη Γερμανία. Μάλιστα, λίγες μέρες πριν τη συνεδρίαση της 25ης Μαΐου, το ΔΝΤ απαίτησε «εμπροσθοβαρή» και «άνευ όρων» ελάφρυνση χρέους για την Αθήνα.

Η απόφαση του Eurogroup για ελάφρυνση του ελληνικού χρέους ήταν μια υποχώρηση έναντι του Ταμείου, αν και η καθυστέρηση της εφαρμογής της ελάφρυνσης αυτής υποδηλώνει πως οι χώρες της Βόρειας Ευρώπης (περιλαμβανομένης της Γερμανίας) μπόρεσαν να πιέσουν το ΔΝΤ ώστε να κάνει πίσω σε ό,τι αφορά στο χρονοδιάγραμμα αυτής της βοήθειας. Μετά την ολοκλήρωση του Eurogroup, το ΔΝΤ άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο να συμμετέχει στο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας μέχρι το τέλος του έτους.

Η Ελλάδα πήρε μια ακόμα αναβολή, όμως αυτό δεν σημαίνει πως τα προβλήματά της έχουν τελειώσει. Από τώρα μέχρι τα μέσα του 2018, η Αθήνα πρέπει να προχωρήσει σε περικοπές δαπανών και οικονομικές μεταρρυθμίσεις που θα συνεχίσουν να τροφοδοτούν την αστάθεια στη χώρα. Η υπόσχεση μιας μελλοντικής ελάφρυνσης χρέους δεν θα κάνει ευκολότερη τη ζωή των εκατομμυρίων Ελλήνων που πλήττονται από τις επιπτώσεις της παρατεταμένης οικονομικής δυσπραγίας. Εν τω μεταξύ, εξάπλωση της απειλής της οικονομικής και πολιτικής αστάθειας και σε άλλες περιοχές της ευρωζώνης, περιλαμβανομένης της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Ιταλίας και της Βρετανίας, συνεχίζει να αιωρείται πάνω από την Ελλάδα.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ευρωπαϊκή Ένωση υπόσχεται να αμβλύνει το βάρος του χρέους της Ελλάδας και δεν υπάρχει εγγύηση πως θα συνεχιστεί η συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών. Η ευρωζώνη έκανε μια παρόμοια συμφωνία με την ελληνική κυβέρνηση στα τέλη του 2011, όμως η αλλαγή του πολιτικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα επιδείνωσε τη σχέση τους. Μια συγκρίσιμη ανατροπή ηγεσίας, είτε στην Ελλάδα είτε στη Βόρεια Ευρώπη, θα μπορούσε να διαταράξει αυτή τη σχέση και πάλι. Άλλωστε, η Γερμανία και η Γαλλία διενεργούν εκλογές το 2017 και οι συντηρητικές και ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις είναι πιθανό να εμφανίσουν σημαντικά κέρδη και στις δύο χώρες.

Δύο χρόνια είναι πολλά για τη διαρκώς εξελισσόμενη κρίση της Ευρώπης, τόσο πολλά που οι υποσχέσεις που δίνονται σήμερα θα μπορούσαν εύκολα να ξεχαστούν στο μέλλον.