Πώς ο Πούτιν «στρίμωξε» τις ΗΠΑ στη Συρία

Οι ΗΠΑ ανέστειλαν το ύψους 500 εκατ. δολαρίων πρόγραμμα εκπαίδευσης και εξοπλισμού των δυνάμεων της αντιπολίτευσης στη Συρία -των Νέων Συριακών Δυνάμεων (NSF).

Η Ουάσινγκτον βασιζότανν σε αυτό το υψηλού ρίσκου πρόγραμμα για να δημιουργήσει έναν στρατό ανταρτών που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει το Ισλαμικό Κράτος και να ανταποκρίνεται άμεσα στα αμερικανικά συμφέροντα στη Συρία.

Μετά από ένα «δύσκολο» ξεκίνημα, καθώς οι πρώτες δυνάμεις του NSF δέχθηκαν επίθεση από το Jabhat al-Nusra, το πρόγραμμα δέχθηκε ένα ακόμα καταστροφικό πλήγμα, όταν ένας από τους διοικητές του παρέδωσε στο Jabhat al Nusra όπλα, οχήματα και εξοπλισμό που είχαν προμηθεύσει οι ΗΠΑ, ως αντάλλαγμα για ασφαλή δίοδο.

Με την εγκατάλειψη του προγράμματος αυτού, οι ΗΠΑ κινδυνεύουν να χάσουν την ικανότητά τους να επηρεάσουν τα γεγονότα στο έδαφος της Συρίας.

Οι ΗΠΑ δεν είναι η μόνη χώρα που επηρεάζεται από την απόφαση ακύρωσης του προγράμματος. Η πρωτοβουλία είχε οδηγήσει στην επίτευξη σημαντικού συντονισμού μεταξύ της Τουρκίας, της Ιορδανίας και του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου. Η συνεργασία αυτή θα δεχθεί ισχυρό πλήγμα καθώς οι εμπλεκόμενες χώρες θα στρέψουν και πάλι την προσοχή τους πρώτα στους αντάρτες «υποχείριά» τους στη Συρία, αφήνοντας στην Ουάσινγκτον λιγότερο περιθώριο να μετριάσει την εμπλοκή των εταίρων της στην περιφέρεια.

Η Τουρκία και το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου πιθανότατα θα συνεχίσουν να λειτουργούν ως αντίβαρο στη βοήθεια που προσφέρει η Ρωσία στις κυβερνητικές δυνάμεις της Συρίας. Πέρα από τους βομβαρδισμούς παρέχει περισσότερα όπλα, εξοπλισμό και άλλες μορφές βοήθειας στις ομάδες ανταρτών που προτιμούν -με πολλές από αυτές οι ΗΠΑ είναι απρόθυμες να συνεργαστούν ή να τις ενισχύσουν.

Εν τω μεταξύ, ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας, Adel Al-Jubeir, επέκρινε τη στήριξη που δίνει η Ρωσία στον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ, λέγοντας πως το Ριάντ εξετάζει το ενδεχόμενο στρατιωτικής επέμβασης προκειμένου να αναγκάσει την αλλαγή καθεστώτος στη Δαμασκό.

Η Τουρκία παραμένει σταθερή στον στόχο της για δημιουργία ζώνης απαγόρευσης πτήσεων στη βόρεια Συρία και «φλερτάρει» πλέον ανοικτά ευρωπαϊκές χώρες για να της παράσχουν στήριξη. Όμως, όσο η Ρωσία συνεχίζει να επιμένει πως η όποια ξένη παρέμβαση στη Συρία θα πρέπει να γίνει σε συντονισμό με τη Δαμασκό, μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων χωρίς τη στήριξη των ΗΠΑ είναι απίθανο να δημιουργηθεί. Παρά την εχθρότητα της Τουρκίας προς τη Συρία, η Άγκυρα είναι απρόθυμη να προχωρήσει μόνη της το project, ιδιαίτερα αν αυτό σημαίνει ότι θα προκαλέσει τη Ρωσία.

Ωστόσο, δεδομένης της αυξημένης εγχώριας πολιτικής πίεσης και της ανησυχίας για την εξέλιξη των συγκρούσεων στη Συρία, η Τουρκία μπορεί και πάλι να προχωρήσει τις προσπάθειες για δημιουργία νεκρής ζώνης στην περιοχή του Χαλεπιού, έστω και αν αυτό δεν αντιστοιχεί σε ξεκάθαρη δημιουργία ζώνης απαγόρευσης πτήσεων.

Οι επιλογές της Ουάσινγκτον

Οι ραγδαίες αλλαγές στη Συρία θα αναγκάσουν τις ΗΠΑ να βασιστούν -βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον- στα επιτυχή μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί. Το πρώτο μέτρο είναι οι αεροπορικές επιδρομές -υπό την ηγεσία των ΗΠΑ- κατά του Ισλαμικού Κράτους, που δίνουν στον συνασπισμό σημαντικό προβάδισμα σε όλη την περιοχή. Η Τουρκία, για παράδειγμα, θα συνεχίσει να πιέζει τις ΗΠΑ να πλήξουν στοιχεία του Ισλαμικού Κράτους στο βόρειο Χαλέπι, βοηθώντας έτσι τους αντάρτες που θεωρούνται υποχείρια της Άγκυρας να καλύπτουν την Τουρκία έναντι της Ρωσίας. Και όσο το Ισλαμικό Κράτος συνιστά απειλή για το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου, οι όποιες προσπάθειες του μπλοκ να αντιταχθούν στην Τουρκία θα υπονομευτούν χωρίς την αεροπορική δύναμη των ΗΠΑ.

Δεύτερον, οι ΗΠΑ μπορεί επίσης να ενισχύσουν τις σχέσεις τους με τις κουρδικές Μονάδες Λαϊκής Προστασίας (YPG) και τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό που είναι σύμμαχός τους, δημιουργώντας δυνητικά μια ευκαιρία να διεκδικήσουν τη συριακή πόλη Ράκα, την οποία το Ισλαμικό Κράτος έχει κηρύξει πρωτεύουσά του. Το μεγαλύτερο εμπόδιο, ωστόσο, για τον συντονισμό με τις Μονάδες Λαϊκής Προστασίας, είναι η τουρκική αντιπολίτευση. Η Ουάσινγκτον θα πρέπει να βαδίσει πολύ προσεκτικά καθώς θα στηρίζει τους Κούρδους, προκειμένου να αποφύγει να προκαλέσει σοβαρή βλάβη στις σχέσεις της με την Άγκυρα.

Τέλος, αν και η προσπάθεια του αμερικανικού στρατού να εκπαιδεύσει τις Νέες Συριακές Δυνάμεις φαίνεται να έχει αποτύχει, ωστόσο είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως οι ΗΠΑ εξακολουθούν να υλοποιούν την πρωτοβουλία για την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των ανταρτών του Ελεύθερου Συριακού Στρατού στη μάχη κατά του Άσαντ, της οποίας ηγείται η CIΑ.

Αν και αυτό είναι ένα λιγότερο φιλόδοξο πρόγραμμα από αυτό που αφορούσε το NSF, και αν και οι ΗΠΑ έχουν μικρότερη επιρροή στους αντάρτες αυτούς, η επιχείρηση της CIA επέδειξε αξιοσημείωτη επιτυχία σε ό,τι αφορά στην άσκηση πίεσης στις δυνάμεις του Άσαντ. Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί ένα εργαλείο-κλειδί που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι ΗΠΑ για να πιέσουν την κυβέρνηση Άσαντ και ακόμα και να αποθαρρύνουν μια πιο ενεργή ανάπτυξη της Ρωσίας στο έδαφος της Συρίας. Ωστόσο, σε αντίθεση με την πρωτοβουλία NSF, το πρόγραμμα της CIA δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα του Ισλαμικού Κράτους.

Τι έχει χαθεί

Κανένα από τα υφιστάμενα μέτρα δεν θα δώσει τη δυνατότητα στις ΗΠΑ να πετύχουν αυτό που ήλπιζαν μέσω των Νέων Συριακών Δυνάμεων: να επηρεάσουν τα γεγονότα στη Συρία και να δημιουργήσουν έναν βιώσιμο αντίπαλο του Ισλαμικού Κράτους. Ως έχει, η θέση της Ουάσινγκτον στη Συρία είναι ακόμα πιο περιορισμένη τώρα, απ' ό,τι ήταν πριν ξεκινήσει το πρόγραμμα NSF. Οι Ρώσοι έχουν κινηθεί στη Συρία, η Τουρκία και οι χώρες του Κόλπου είναι λιγότερο πρόθυμες να ακολουθήσουν την ηγεσία των ΗΠΑ, και οι Σύριοι αντάρτες εμπιστεύονται όλο και λιγότερο την ικανότητα και τα κίνητρα των ΗΠΑ.

Για την ώρα, οι ΗΠΑ θα αναγκαστούν να αντιδρούν στις εξελίξεις ενόσω θα σχηματίζεται μια νέα, ευρεία στρατηγική για τη Συρία. Η Ρωσία θα οδηγεί τις εξελίξεις με τη στήριξη που παρέχει στον Άσαντ και η Ουάσινγκτον θα προσπαθεί να προσαρμοστεί στις ρωσικές κινήσεις, την ώρα που θα συνεργάζεται με τη Μόσχα προκειμένου να αποφευχθεί κάποιο «ατύχημα» στις αεροπορικές επιχειρήσεις.

Πιο μακροπρόθεσμα, οι ΗΠΑ βλέπουν ως την καλύτερη λύση τους έναν συμβιβασμό. Λόγω όμως των μυριάδων αντικρουόμενων συμφερόντων, εξακολουθεί να απέχει πολύ μια συνεννόηση μεταξύ των περιφερειακών και των παγκόσμιων δυνάμεων για τη Συρία -αν βέβαια οι ομάδες των ανταρτών της Συρίας έκαναν αποδεκτή μια τέτοια συμφωνία.