του Ζαφείρη Σταθόπουλου

Η είσοδος του ομίλου Ρέστη στο μετοχικό κεφάλαιο της ΙΜΑΚΟ την προηγούμενη εβδομάδα, όπως και η απόκτηση ποσοστού 5,01% από τον κ. Ν. Πατέρα στις Εκδόσεις Λυμπέρη, τάραξαν τα λιμνάζοντα ύδατα στα εισηγμένα ΜΜΕ, κάνοντας μάλιστα σαφείς τις επιδράσεις τους και στο ταμπλό της Σοφοκλέους. Τα σενάρια για τις πιθανές κινήσεις των εφοπλιστικών κεφαλαίων στα ΜΜΕ περιέπλεξε ακόμη περισσότερο η αγορά ποσοστού περίπου 5% της ΙΜΑΚΟ από τον κ. Ν. Πατέρα, το οποίο εκχώρησε την επόμενη μέρα στον κ. Β. Ρέστη.

Όπως και αν ερμηνευτούν αυτά τα γεγονότα, το σίγουρο είναι πως ανοίγει ένας νέος κύκλος φημολογιών για τις εξελίξεις στα εισηγμένα ΜΜΕ, ο οποίος φαίνεται ότι θα διαρκέσει επί μακρόν. Και το ερώτημα που ζητά απάντηση είναι τα κριτήρια με τα οποία τοποθετείται τελευταία το εφοπλιστικό κεφάλαιο στον πολύπαθο χώρο των εκδόσεων.

* Πρόκειται απλώς για μια υπερβάλλουσα ρευστότητα που αναζητά επενδύσεις και ο χώρος των εκδόσεων προσφέρεται επειδή οι αποτιμήσεις είναι σε γενικές γραμμές σαφώς χαμηλότερες σε σχέση με το παρελθόν;

* Προβλέπουν οι εφοπλιστές ένα turn around στον κλάδο, βασιζόμενοι και στη φετινή πορεία της διαφημιστικής δαπάνης, η οποία εξελίσσεται αρκετά καλύτερα από τις αρχικές προβλέψεις;

* Υπάρχουν κάποιοι λόγοι που το ”έξυπνο χρήμα” τους γνωρίζει από τώρα και η ευρύτερη αγορά θα τους πληροφορηθεί με διαφορά φάσης;

Το βέβαιο είναι ότι ακόμη και οι μεγάλοι όμιλοι του χώρου αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και αυτό φάνηκε καθαρά και στις περσινές λογιστικές καταστάσεις των εισηγμένων.

Κορεσμός

Η ουσία είναι ότι ο κλάδος φαίνεται υπερκορεσμένος και δεν μπορεί ούτε η σημαντική αύξηση της διαφημιστικής δαπάνης να καλύψει τα εκδοτικά εγχειρήματα. Χαρακτηριστικά, στην πενταετία 2001 - 2005 η διαφημιστική δαπάνη στην τηλεόραση αυξήθηκε κατά 18,7%, στις εφημερίδες κατά 59,5%, στα περιοδικά κατά 66,5% και στο ραδιόφωνο κατά 60,8%.

Η άνοδός της συνεχίζεται στο α΄ φετινό τρίμηνο: στην τηλεόραση ”τρέχει” με +28,9%, με +6,45% στα περιοδικά, με +18,81% στις εφημερίδες και με +14,87% στο ραδιόφωνο. Στην προκειμένη περίπτωση οι διαφημίσεις μπορούν να αποτελούν έναν καλό λόγο αισιοδοξίας για τις εταιρείες, αλλά δεν έχει αποδειχτεί ότι έχουν και τη δύναμη να αντιστρέψουν από μόνες τους πλήρως την εικόνα. Γι’ αυτό χρειάζονται και άλλου είδους κινήσεις.

Οι εταιρείες

Με την ευρύτερη εικόνα σε αυτή την κατάσταση, οι μόνες που δεν αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα είναι η Καθημερινή και η Ναυτεμπορική, οι δύο εισηγμένες του κλάδου που έκλεισαν με κέρδη άλλωστε το 2006. Η πρώτη έχει ξεφύγει από τον στενά εκδοτικό χαρακτήρα έχοντας στην εκμετάλλευσή της πλοία, η δεύτερη είναι στην ουσία εξειδικευμένη και απόλυτα στοχευμένη επιχείρηση.

Τόσο η ΙΜΑΚΟ όσο και οι Εκδόσεις Λυμπέρη φαίνεται να μην έχουν ουσιαστικά περιθώρια ανάπτυξης στην ελληνική αγορά. Η ΙΜΑΚΟ έχει μπει στην αγορά της Τουρκίας (που θεωρείται και η πιο σημαντική κίνηση) και έχει συνεργασία στην Κύπρο, σαφώς όμως χρειαζόταν κεφαλαιακή ώθηση. Τη βρήκε στο ”πρόσωπο” του ομίλου Ρέστη και το μόνο που μένει είναι να δρομολογηθούν οι επόμενες στρατηγικές κινήσεις, όπως θα οριστούν στην επόμενη έκτακτη γενική συνέλευση της εταιρείας στις 16/5. Σύμφωνα με πληροφορίες, πίσω από το deal Ρέστη - Ιμάκο βρίσκεται μεγάλη συμφωνία με το MTV.

Οι Εκδόσεις Λυμπέρη αντιμετωπίζουν και αυτές το πρόβλημα του κορεσμού της ελληνικής αγοράς, επιτυγχάνοντας μεγάλα μερίδια, αλλά φτωχά αποτελέσματα. Επιπλέον, καλούνται πλέον να διαχειριστούν την ”προίκα”, αλλά και τις ζημίες των Τεχνικών Εκδόσεων. Άλλοι θεωρούν τον όμιλο Λυμπέρη ”πολύφερνη νύφη” στον χώρο των εκδόσεων που θα προκαλούσε το έντονο ενδιαφέρον πιθανών αγοραστών και στρατηγικών εταίρων και άλλοι όμιλο που θα πρέπει να επιστρέψει στα κέρδη πριν η κατάσταση ξεφύγει.

Η είσοδος του κ. Ν. Πατέρα δίνει αφορμή για περαιτέρω σκέψεις, όμως κάποιοι επιμένουν ότι ο εφοπλιστής έχει τοποθετηθεί απλώς επενδυτικά. Ως επιχείρημα χρησιμοποιούν το γεγονός ότι μπήκε και στην ΙΜΑΚΟ και πάραυτα δεν δυσκολεύτηκε καθόλου να... βγει πουλώντας στον όμιλο Ρέστη. Επιμένουν, μάλιστα, ότι βασικός ”μνηστήρ” παραμένει ο εφοπλιστής κ. Ν. Τσάκος, σενάριο που όμως ”παίζει” αρκετό καιρό στην αγορά.

Σε σχετικά καλύτερη θέση βρίσκονται οι Αττικές Εκδόσεις (συμμετέχει το group Mondadori, συμφερόντων Μπερλουσκόνι). Έχουν ήδη παρουσία στις αγορές του εξωτερικού (με τα περιοδικά ”Playboy” και ”Madame Figaro”), η προσφορά (διάρκειας δύο χρόνων) του περιοδικού ”Τηλεθεατής” με τις ελληνικές ταινίες ξεπερνά κατά πολύ τις αρχικές εκτιμήσεις για τις πωλήσεις, ενώ τον τελευταίο χρόνο έγινε εκτεταμένη αναδιάρθρωση και υπήρξαν περικοπές στα ανώτερα κλιμάκια του ομίλου. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι εξετάζει τη δημιουργία ψηφιακού καναλιού (μάλλον με υλικό του ”Playboy”) και ότι διερευνά την αγορά των εβδομαδιαίων εφημερίδων.

Κινήσεις αναδιάρθρωσης

Ο ΔΟΛ δεν έχει καταφέρει ακόμα να συνέλθει από τα υπερφιλόδοξα επεκτατικά ανοίγματα της διετίας 1999 - 2000, που μάλιστα χρηματοδοτήθηκαν κυρίως από τραπεζικό δανεισμό. Τα περσινά αποτελέσματα ήταν έντονα ζημιογόνα, καθώς ο ανταγωνισμός παρουσιάστηκε οξύτερος όσο ποτέ. Πάντως, έχει εκπονηθεί ένα τριετές πρόγραμμα αναδιάρθωσης, στο οποίο η διοίκηση του ομίλου βασίζει την επιστροφή στην κερδοφορία. Κατά καιρούς ακούγονται φήμες πότε για εξαγορά και πότε για συγχώνευση με τον όμιλο Πήγασου, ωστόσο πριν από την ψήφιση του νόμου περί Τύπου, πολύ δύσκολα θα δούμε deals στα ”μεγάλα μαγαζιά”.

Πήγασος και Τεγόπουλος κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος: ανάγκη για εσωτερική αναδιοργάνωση, μεγαλύτερη αποδοτικότητα και... ανάπτυξη, με τον δεύτερο να βρίσκεται σε πιο δυσχερή θέση. Αναζητούνται, λοιπόν, πειστικοί για την αγορά στόχοι, οι οποίοι πάντως δεν είναι και το ευκολότερο πράγμα στην παρούσα κατάσταση... Ειδικότερα για τον Τεγόπουλο, αποδείχτηκε ότι ήταν λανθασμένη η επιλογή για επιστροφή κεφαλαίου του 2005, ενώ σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως η περσινή του απόφαση για τη δραστική μείωση της συμμετοχής του στον πλέον κερδοφόρο τηλεοπτικό σταθμό της αγοράς, τον Τηλέτυπο.

Ο Τηλέτυπος διαθέτει τον πλέον εύρωστο ισολογισμό μεταξύ των τηλεοπτικών σταθμών, επιτυγχάνοντας ικανοποιητικά κέρδη και προσφέροντας υψηλή μερισματική απόδοση. Το μερίδιό του στην τηλεοπτική διαφημιστική πίτα είναι ήδη υψηλό (γύρω στο 30%) και πολλοί ισχυρίζονται ότι τα περιθώρια διεύρυνσής του δεν είναι μεγάλα. Ωστόσο, η φετινή άνοδος της διαφημιστικής δαπάνης αφήνει πολλά περιθώρια για εκτίναξη της κερδοφορίας (για το 2007 η εταιρεία εκτιμά ότι τα διαφημιστικά της έσοδα θα ”τρέξουν” με ρυθμό αύξησης 30%).

Θετικότερα αναμένεται να κινηθεί φέτος και το Alter, ευνοούμενο από την αυξημένη διαφημιστική δαπάνη της αγοράς και πιθανότατα από τα αυξημένα μερίδια τηλεθέασης. Η εισηγμένη έχει διαψεύσει τα περί συζητήσεων με την οικογένεια του κ. Θ. Αγγελόπουλου, ωστόσο η φημολογία στην αγορά επιμένει.

Τα ποσοστά που... λείπουν

Παράγοντας με απροσδιόριστη ακόμη επίδραση στις επόμενες (σχεδόν βέβαιες) εξελίξεις είναι το νέο νομοσχέδιο περί Τύπου που αναμένεται (με δύο χρόνια... προεργασίας ήδη πίσω του) να κατατεθεί προς ψήφιση σύντομα στη Βουλή και αναφέρεται σε θέματα συγκέντρωσης στην αγορά. Το σχέδιο νόμου είναι αρκετά σαφές στο τι ορίζεται ως συγκέντρωση (δραστηριοποίηση σε ένα ή περισσότερα μέσα στην ίδια ή σε άλλη αγορά κ.ά.), αυτό όμως που λείπει είναι τα... ποσοστά με τα οποία οφείλει έκαστος επιχειρηματίας να δραστηριοποιείται! Τουτέστιν, ξέρουμε τι είναι συγκέντρωση, δεν ξέρουμε... πόσο είναι συγκέντρωση.

Το γεγονός ότι επίκεινται βουλευτικές εκλογές ασφαλώς θα γίνει αφορμή για κάποια καλά παζάρια των εμπλεκόμενων μερών με την Πολιτεία. Σίγουρα, όμως, με τη μία ή την άλλη μορφή κάποια ποσοστά θα αλλάξουν χέρια. Για παράδειγμα, αν το όριο για συμμετοχή εκδότη ημερήσιας εφημερίδας σε τηλεοπτικό σταθμό οριστεί στο 10%, ο ΔΟΛ και ο Πήγασος θα πρέπει να κάνουν κάτι με τα ποσοστά τους στον Τηλέτυπο...

Και αν μιλάμε για ουσιαστικές πωλήσεις, οι έχοντες υψηλή ρευστότητα αυτή την περίοδο είναι οι έχοντες... καράβια. Τελευταίο δείγμα η αγορά του 25% του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΪ, ιδιοκτησίας Αλαφούζου της Καθημερινής, από τον εφοπλιστή κ. Ευάγγ. Μαρινάκη της Capital Product Partners, εταιρείας εισηγμένης στον Nasdaq. Τουτέστιν, η κυρία Γιάννα Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη έδειξε τον δρόμο. Οι εξελίξεις και οι αλλαγές στα media έχουν βρει... ρότα.

(Αναδημοσίευση από το φύλλο 475 της εφημερίδας ”ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ”, 27/4-2/5/2007)