Stratfor: Το τρίγωνο της φωτιάς που βάζει σε δοκιμασία την Ευρώπη

Χρησιμοποιώντας την τρέχουσα εκεχειρία για πολιτική κάλυψη, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επιχειρήσει να απαλλαγεί από την ουκρανική κρίση τους επόμενους μήνες και να χρησιμοποιήσει την οικονομική επιρροή της στο Κίεβο προκειμένου να διευκολύνει έναν βραχυπρόθεσμο ενεργειακό συμβιβασμό.

Οι προσπάθειες της Ευρώπης να αμβλυνθούν οι εντάσεις με τη Ρωσία θα είναι μετρημένες, σε μια προσπάθεια να κρατηθούν τα προσχήματα, και πιθανότατα θα συνοδεύονται από κάποιας μορφής χρηματοοικονομική βοήθεια προς την Ουκρανία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα παραμείνει αντιδραστική στα γεγονότα της Ουκρανίας. Το Stratfor δεν αναμένει περαιτέρω κλιμάκωση των ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Ρωσίας, ενώ δεν αποκλείεται ορισμένες υφιστάμενες κυρώσεις να χαλαρώσουν στις επερχόμενες επανεξετάσεις τους. Το μόνο που θα μπορούσε να αναγκάσει την Ευρωπαϊκή Ένωση να σκληρύνει τη στάση της κατά της Ρωσίας θα ήταν ένα απροσδόκητο γεγονός που θα αφορά τον θάνατο μεγάλου αριθμού πολιτών - για παράδειγμα ένα γεγονός όπως η κατάρριψη της πτήσης 17 των Μαλαισιανών Αερογραμμών. Όμως, ακόμα και αν συμβεί ένα τέτοιο γεγονός, τα αποκλίνοντα συμφέροντα των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αποτρέψουν τις Βρυξέλλες από το να εφαρμόσουν κυρώσεις σε βασικούς τομείς, όπως το φυσικό αέριο. Σε κάθε περίπτωση, οι Βρυξέλλες θα αποφύγουν την όποια άμεση στρατιωτική εμπλοκή στην Ουκρανία.

Η απροθυμία της Ευρώπης να κλιμακώσει την ένταση με τη Ρωσία θα συμβάλει στον περαιτέρω κατακερματισμό της. Και αφού η Ευρώπη θα χάσει σταδιακά το ενδιαφέρον της σε ό,τι αφορά την εφαρμογή κυρώσεων, η Πολωνία θα πάρει το πάνω χέρι στην προσπάθεια βάθυνσης της αμυντικής, πολιτικής και ενεργειακής συνεργασίας των χωρών που επηρεάζονται πιο άμεσα από τη Ρωσία, με επίκεντρο τη Λιθουανία, τη Λετονία, την Εσθονία και τη Ρουμανία.

Λίγη πρόοδος στις σχέσεις αυτές θα υπάρξει στο επόμενο διάστημα, σύμφωνα με το Stratfor, το οποίο εκτιμά πως το ΝΑΤΟ θα δείξει την προσήλωσή του στην ανατολική Ευρώπη συμμετέχοντας σε στρατιωτικές ασκήσεις με την Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής, αν και οι θέσεις του θα παραμείνουν περιορισμένες στην Ουκρανία.

Η νομική διαμάχη μεταξύ της Ρωσίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά με τον αμφιλεγόμενο αγωγό South Stream θα συνεχιστεί και το δ' τρίμηνο. Η Ρωσία και κάποιοι από τους βασικούς εταίρους της στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων της Βουλγαρίας, της Ουγγαρίας και του μη κράτους μέλους της Ε.Ε. Σερβίας, θα παρουσιάσουν επιλογές για εξαίρεση του αγωγού από το Τρίτο Πακέτο Ενέργειας της Ε.Ε. Μπορεί, για παράδειγμα, να επιτρέψουν σε επιπλέον εταιρείες να συμμετάσχουν στο project. Όμως οι Βρυξέλλες θα προσεγγίσουν με επιφύλαξη το θέμα, που θα συνεχίσει να μένει στον αέρα και το δ' τρίμηνο.

Συνεχίζονται οι γαλλογερμανικές προστριβές

Η προσοχή θα παραμείνει επικεντρωμένη στη σχέση μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας, στις δύο ευρωπαϊκές δυνάμεις που -όπως προβλεπόταν- διαφοροποιούνται ως προς τη διαχείριση της κρίσης στην ευρωζώνη. Οι γαλλογερμανικές προστριβές επιδεινώθηκαν με την πτώση της γαλλικής κυβέρνησης, κατάρρευση που οφείλεται στην εσωτερική διαμάχη για τους χειρισμούς της Γερμανίας, σε συνδυασμό με τις προσπάθειες διαχείρισης των συνεπειών μιας επιβραδυνόμενης οικονομίας.

Το Βερολίνο παραμένει σταθερό στις απαιτήσεις του για μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις στη Γαλλία. Τους τελευταίους μήνες του 2014, η επίμονα υψηλή ανεργία θα ωθήσει τη Γαλλία να εκφράσει πιο έντονα τις απαιτήσεις της για παρέμβαση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, για περισσότερες δαπάνες από την Ευρωπαϊκή Ένωση και πιο πολλές δράσεις από το Βερολίνο για την τόνωση των εγχώριων επενδύσεων και τη γερμανική κατανάλωση.

Δεν θα πρέπει να αναμένεται κάποια δραματική βελτίωση των οικονομικών συνθηκών στη Γαλλία και έτσι η κυβέρνηση του προέδρου Φρανσουά Ολάντ θα συνεχίσει να αποδυναμώνεται. Το Stratfor εκτιμά πως στο επόμενο διάστημα θα υπάρξουν διαδηλώσεις και απεργίες, ενώ το αντικαθεστωτικό κόμμα του Εθνικού Μετώπου θα παραμείνει πολύ δημοφιλές. Ο Ολάντ δεν θα παραιτηθεί, όμως η κυβέρνησή του θα γίνει όλο και πιο αναποτελεσματική και θα παραμείνει υπό πίεση προκειμένου να καταλήξει σε δύσκολους συμβιβασμούς με τις ομάδες των διαφωνούντων εντός του Σοσιαλιστικού Κόμματος.

Στην προσπάθειά της να προωθήσει μεγαλύτερες παρεμβάσεις για τόνωση της ανάπτυξης, η Γαλλία θα βρει έναν ισχυρό υποστηρικτή στην Ιταλία, αφού η Ρώμη αντιμετωπίζει και αυτή μια οικονομία που βρίσκεται σε τέλμα. Το Παρίσι και η Ρώμη, ωστόσο, δεν έχουν μεγάλη επιτυχία στην προώθηση των απαιτήσεών τους, αφού η Γερμανία θα είναι παγιδευμένη μεταξύ αντικρουόμενων συμφερόντων. Από τη μια πλευρά, το Βερολίνο χρειάζεται να προστατέψει την οικονομία του, η ισχύς της οποίας βασίζεται στον χαμηλό πληθωρισμό και στον υψηλό όγκο εξαγωγών.

Η γερμανική κυβέρνηση αντιμετωπίζει επίσης εξωτερικές πιέσεις από το αντιευρωπαϊκό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), αλλά και θεσμικές πιέσεις από την Bundesbank και το Συνταγματικό Δικαστήριο, που επικρίνουν τις πρόσφατες ανορθόδοξες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, συμπεριλαμβανομένης και της αγοράς ABS.

Από την άλλη πλευρά, το Βερολίνο βλέπει πολιτική ανάγκη να διατηρήσει τη στρατηγική συμμαχία της με τη Γαλλία και την Ιταλία και να διασφαλίσει ότι οι βασικοί εταίροι στις εξαγωγές θα εξακολουθήσουν να μπορούν να καταναλώνουν γερμανικά προϊόντα.

Ως αποτέλεσμα, η Γερμανία θα αποδεχθεί επιλεκτικά τις απαιτήσεις των εταίρων της. Για παράδειγμα, το Βερολίνο θα επικρίνει, αλλά στο τέλος θα αποδεχθεί την απόφαση της Γαλλίας να μην πετύχει τους δημοσιονομικούς στόχους της Ε.Ε. για τα επόμενα τρία χρόνια. Η Γερμανία θα στηρίξει επίσης τα επενδυτικά σχέδια της Ε.Ε. για την ευρωζώνη προκειμένου να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας και να τονωθεί η ανάπτυξη. Τα σχέδια αυτά θα περιλαμβάνουν μέτρα όπως η χρήση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για τη χρηματοδότηση projects στην ευρωζώνη. Ωστόσο, το Βερολίνο δεν θα κάνει πίσω στις απαιτήσεις του οι ευρωμεσογειακές χώρες να προχωρήσουν σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, και θα συνεχίσει να τάσσεται κατά αυτού που θεωρεί «πολιτική χειραγώγηση» του ευρώ. Η Γερμανία θα συνεχίσει επίσης να αντιστέκεται στην ποσοτική χαλάρωση αυτό το τρίμηνο, για νομικούς και πολιτικούς λόγους.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα κάνει ακροάσεις για το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων -γνωστό ως OMT- της ΕΚΤ. Αν και το θέμα αυτό θα μπορούσε μελλοντικά να δημιουργήσει νομικές προστριβές με το Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο, το οποίο έχει κρίνει παράνομο το πρόγραμμα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν θα βγάλει απόφαση για το αμφιλεγόμενο αυτό ζήτημα μέχρι το τέλος του έτους.

Στην ετήσια πρόβλεψή του, το Stratfor ανέφερε πως οι πιστωτικές συνθήκες θα είναι σφιχτές το 2014 και πως «οι προσπάθειες της ΕΚΤ για παροχή ευκολότερης πρόσβασης σε πίστωση για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις θα έχουν περιορισμένη επιτυχία, καθώς η τράπεζα εξακολουθεί να μη διαθέτει αποτελεσματικό μηχανισμό για την επιβολή νομισματικής πολιτικής σε κράτη-μέλη και οι τράπεζες θα διστάσουν να προχωρήσουν σε δανεισμό».

Αυτό θα συνεχίσει να ισχύει. Ο δεύτερος γύρος φθηνών δανείων από την ΕΚΤ προς τις τράπεζες θα πραγματοποιηθεί τον Δεκέμβριο, μετά τον κάπως απογοητευτικό πρώτο γύρο του Σεπτεμβρίου. Το Stratfor δεν αναμένει τα μέτρα αυτά να έχουν κάποια σημαντική επίπτωση, ενώ οι πιστωτικές συνθήκες για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά θα παραμείνουν δύσκολες, αποδυναμώνοντας τις προοπτικές ουσιαστικής οικονομικής ανάκαμψης, ιδιαίτερα στην ευρωπεριφέρεια.

Αυτονομιστικές τάσεις, ευρωσκεπτικισμός και μετανάστευση

Οι αυτονομιστικές εντάσεις στην Ευρώπη θα είναι ιδιαίτερα εμφανείς στην Ισπανία και στη Βρετανία. Στην Ισπανία, η μάχη μεταξύ Καταλονίας και Μαδρίτης θα ενταθεί, ενώ σε κάθε περίπτωση, η προσπάθεια να ανεξαρτητοποιηθεί θα συνεχιστεί το 2015 αλλά και πιο μετά.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η βρετανική κυβέρνηση θα πρέπει να αντιμετωπίσει τον απόηχο του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Σκοτίας και την υπόσχεση του πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον για μεταβίβαση περισσότερων εξουσιών στη Σκοτία, την Αγγλία, την Ουαλία και τη Βόρεια Ιρλανδία. Θα υπάρξουν αξιοσημείωτες πολιτικές αναταράξεις στο Ουέστμινστερ, όπου και τα τρία βασικά πολιτικά κόμματα αναπτύσσουν πολιτικές για αυξημένη παραχώρηση εξουσίας στις Βρετανικές Νήσους. Η κυβέρνηση θα παρουσιάσει νέες προτάσεις, που πιθανότατα δεν θα αναφέρονται στη δημιουργία ενός νέου Αγγλικού Κοινοβουλίου, αλλά στην αφαίρεση των δικαιωμάτων ψήφου από τους Σκοτσέζους βουλευτές για ζητήματα πολιτικής που αφορούν καθαρά και μόνο την Αγγλία. Κατά τη διάρκεια του τριμήνου, θα υπάρξουν αρκετές προτάσεις και debate, λίγες όμως ενέργειες σε ό,τι αφορά τις μεταρρυθμίσεις.

Μετά τη μακροχρόνια διαδικασία του διορισμού των νέων μελών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Κάμερον θα επαναλάβει τις πιέσεις του για τις μεταρρυθμίσεις που θέλει σε ό,τι αφορά τις σχέσεις του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι Βρυξέλλες θα δείξουν κάποια προθυμία για διαπραγμάτευση, όμως η διαδικασία θα συνεχιστεί και μετά το 2014. Η άνοδος των αντικαθεστωτικών κομμάτων θα συνεχιστεί στη Βρετανία. Το αντιευρωπαϊκό βρετανικό κόμμα UKIP κέρδισε την πρώτη του θέση στις επαναληπτικές εκλογές του Ουέστμινστερ, εντείνοντας τις πιέσεις προς τον Κάμερον να υιοθετήσει ισχυρότερη αντιευρωπαϊκή ρητορική στο εσωτερικό και να συνδυάσει τις απαιτήσεις για μείωση της γραφειοκρατίας στην Ε.Ε. με τα αιτήματα για «επαναπατρισμό» δυνάμεων αναφορικά με τη μετανάστευση, στις διαπραγματεύσεις της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες.

Εν τω μεταξύ, καθώς συνεχίζεται η μαζική έλευση ανθρώπων που αναζητούν άσυλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα συνεχιστεί η διαμάχη για το ζήτημα της πολιτικής ασύλου της Ευρώπης και το status της Συνθήκης Σένγκεν. Αυτό θα προκαλέσει εντάσεις μεταξύ των κρατών-μελών και μεταξύ των μελών της Ε.Ε. και των Βρυξελλών. Αν και το Stratfor δεν αναμένει κάποια εκ θεμελίων αναδιαμόρφωση της μεταναστευτικής πολιτικής της Ε.Ε. σύντομα, η μακροπρόθεσμη κατεύθυνση δείχνει προς αυστηρότερες μεταναστευτικές πολιτικές και ενισχυμένους ελέγχους στα σύνορα.

Η Ελλάδα βγαίνει από το μνημόνιο

Η Ελλάδα θα βγει τον Δεκέμβριο από το πρόγραμμα διάσωσής της και δεν θα χρειαστεί τρίτο πακέτο. Έως το τέλος του έτους, η Αθήνα θα επικεντρωθεί στις διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές της -την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο- για επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής και για μείωση των επιτοκίων του χρέους της. Το Stratfor εκτιμά πως η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ θα αποδεχθούν τελικά τα αιτήματα της Ελλάδας, όμως οι διαπραγματεύσεις πιθανότατα θα διαρκέσουν περισσότερο.