Ποδόσφαιρο: Πότε οι ομάδες σκοράρουν στις... κερκίδες

Η διερεύνηση των παραγόντων που επιδρούν στην προσέλευση των φιλάθλων στα ελληνικά γήπεδα είναι το αντικείμενο της εργασίας. Τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν για τον σκοπό αυτό είναι ετήσια και χρονολογούνται από το 1959, οπότε και ορίζεται το ελληνικό ποδόσφαιρο ως επαγγελματικό, έως το 2012. 

Στο παραπάνω διάγραμμα απεικονίζεται η εξέλιξη της συνολικής προσέλευσης στο ελληνικό πρωτάθλημα από την αγωνιστική περίοδο 1959-1960 έως το 2012-1013. Από τα τέλη της δεκαετίας του '80 και έπειτα παρατηρείται μία σημαντική μείωση των εισιτηρίων. Αυτή έχει αποδοθεί στη γενικότερη εικόνα του ποδοσφαίρου (διαφθορά), στο χαμηλό επίπεδο αθλητικών υποδομών της χώρας μας σε σχέση με το εξωτερικό, στην έλλειψη εμπιστοσύνης προς τη διοργανώτρια αρχή, στη διαιτησία αλλά και στην εισαγωγή της τηλεόρασης, αρχικά με την προβολή μόνο των ντέρμπι και έπειτα από το 1999 (ίδρυση ΝOVA) με τη ζωντανή μετάδοση των αγώνων. Σημαντικό ρόλο στη μείωση της συνολικής προσέλευσης έχει η βία στα γήπεδα. Η λύση που έδωσε ο (τότε) υφυπουργός Αθλητισμού Γιώργος Λιάνης τον Ιανουάριο του 2004 (απαγόρευση μετακινήσεων οπαδών) βελτίωσε την κατάσταση και οδήγησε στην αύξηση της προσέλευσης. Από το 2004 και μετά υπάρχει μία οριακή αύξηση των εισιτηρίων που μπορεί να αποδοθεί στην κατάκτηση του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος από την Εθνική Ελλάδος.

Στο Διάγραμμα 2 παρουσιάζονται οι τελικές θέσεις συγκεκριμένων σημαντικών ελληνικών ομάδων κατά την εξεταζόμενη περίοδο. Από αυτό προκύπτει ότι ο Ολυμπιακός έχει την καλύτερη επίδοση.

Εξετάσαμε οικονομετρικά τους προσδιοριστικούς παράγοντες προσέλευσης των φιλάθλων στο γήπεδο. Για αυτόν τον λόγο υιοθετήσαμε δύο οικονομετρικές εξειδικεύσεις. Στην πρώτη, αναζητήσαμε την επίδραση της βαθμολογικής κατάταξης συγκεκριμένων ποδοσφαιρικών ομάδων (ΑΕΚ, ΑΡΗΣ, ΟΣΦΠ, ΠΑΟ, ΠΑΟΚ), καθώς και τα γκολ που σημειώθηκαν σε μία αγωνιστική περίοδο, στη συνολική προσέλευση του κόσμου στα γήπεδα. Σε αυτό το υπόδειγμα χρησιμοποιήσαμε δεδομένα από το 1959.

Με τη δεύτερη έρευνα, διερευνάται η επίδραση των γκολ, σουτ, νικών της κάθε ομάδας στη διαμόρφωση της προσέλευσης στα γήπεδα ανά αγωνιστική. Τα στοιχεία αυτά αφορούν το διάστημα 2009-2010 έως τα μέσα της αγωνιστικής περιόδου 2013-2014 και είναι εβδομαδιαία (αφορούν, δηλαδή, το κάθε εντός έδρας παιχνίδι). Λόγω έλλειψης στατιστικών στοιχείων για το ελληνικό ποδόσφαιρο, τα δεδομένα συλλέχθηκαν από πολλές πηγές (αθλητικές ιστοσελίδες και σχετικά βιβλία).

Από την πρώτη οικονομετρική εξειδίκευση εξάγουμε τα ακόλουθα συμπεράσματα: Η συνολική προσέλευση δεν εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από παράγοντες όπως τα τέρματα που επιτεύχθηκαν σε μία χρονιά. Επίσης η προσέλευση δεν επηρεάζεται με στατιστικά σημαντικό τρόπο από τις βαθμολογικές κατατάξεις των ομάδων.

Για παράδειγμα, εάν ο ΑΡΗΣ πέσει κατά μία θέση στη βαθμολογική κατάταξη, ο μέσος όρος των οπαδών για μία ποδοσφαιρική σεζόν θα μειωθεί κατά περίπου 224 φιλάθλους. Το αντίθετο συμβαίνει με την ομάδα του Ολυμπιακού,όπου εάν πέσει κατά μία θέση θα αυξηθεί ο μέσος όρος των φιλάθλων στο ελληνικό πρωτάθλημα κατά 732. Αυτό είναι συμβατό με το διάγραμμα 1, οι οπαδοί προτιμούν ανταγωνιστικά ποδοσφαιρικά πρωταθλήματα. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι στις αγωνιστικές περιόδους 1970-1976 και 1984-1987 όπου είχαμε εναλλαγή πρωταθλητών καταγράφονται μεγαλύτεροι μέσοι όροι εισιτηρίων. Παράδοξη είναι η αρνητική σχέση των συνολικών τερμάτων με τον μέσο όρο της προσέλευσης που σημαίνει ότι επιπλέον τέρματα δεν αυξάνουν την προσέλευση, αντιθέτως οριακά τη μειώνουν.

Από τη δεύτερη εξειδίκευση που αφορά μόνο την πιο πρόσφατη περίοδο μπορούν να εξαχθούν επίσης σημαντικά συμπεράσματα. Παρατηρείται πως τη σημαντικότερη επίδραση στην προσέλευση της κάθε ομάδος έχουν τα ντέρμπι. Για παράδειγμα σε ένα ντέρμπι του ΠΑΟΚ θα συγκεντρωθούν 9.907 περισσότεροι φίλαθλοι από ό,τι στα παιχνίδια μικρότερης σημασίας. Οι νίκες στα προηγούμενα παιχνίδια επηρεάζουν μόνο τον φίλαθλο κόσμο του Ολυμπιακού. Το πιο σημαντικό συμπέρασμα είναι πως δεν υπάρχει σημαντική συσχέτιση μεταξύ ποδοσφαιρικών μεταβλητών και της συνολικής προσέλευσης ανά αγωνιστική.

* Ο Απόστολος Γρηγοριάδης είναι φοιτητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και ο Θεόδωρος Παναγιωτίδης Επίκουρος Καθηγητής στο ίδιο τμήμα.