Ψάρια: Ποιοι ευθύνονται για την κατάρρευση

Την εβδομάδα που πέρασε είδαμε να εξελίσσεται στα Ιχθυοτροφεία Σελόντα η πρώτη πράξη του σχεδίου αναδιάρθρωσης του κλάδου, με τη στήριξη των πιστωτριών τραπεζών.

Όπως δείχνουν τα πράγματα:

Πρώτον, οι τράπεζες θα μετοχοποιήσουν στις τρεις μεγάλες εταιρείες (Νηρέας, Σελόντα, Δίας) σημαντικό τμήμα των δανείων τους και θα ρυθμίσουν ένα μεγαλύτερο. Τα όποια "κουρέματα" που ενδεχομένως προκύψουν θα είναι έμμεσα και σχετικά περιορισμένα. Τα ποσοστά των σημερινών μετόχων θα συρρικνωθούν δραστικά και θα έχουμε μια μικρή ή μεγαλύτερη διαφοροποίηση σε επίπεδο management και διοικητικών συμβουλίων των εταιρειών.

Δεύτερον, θα ακολουθήσει ένα πρόγραμμα αναδιάρθρωσης των εταιρειών και πολύ πιθανόν να οδηγηθούμε σε συγχωνεύσεις, με στόχο τη δημιουργία «εθνικού πρωταθλητή».

Τρίτον, οι τρεις αυτές εταιρείες ξεχωριστά, ή πιθανότερα ο «εθνικός πρωταθλητής» που θα προκύψει από αυτές, θα βγει προς πώληση σε όποιον ιδιώτη θα ήθελε να βάλει το χέρι στην τσέπη και να αποκτήσει τον πρώτο λόγο στη μεσογειακή ιχθυοκαλλιέργεια.

Οι περισσότεροι συμφωνούν πως το συγκεκριμένο εγχείρημα, αν και έχει σημαντικό ρίσκο (οι ελληνικές τράπεζες δεν έχουν ποτέ στο παρελθόν υλοποιήσει, με επιτυχία, κάτι τέτοιο), είναι επιβεβλημένο και για τραπεζικούς, αλλά και για αναπτυξιακούς λόγους.

Το μόνο βέβαιο είναι πως αν σήμερα υπήρχε κάποιος επενδυτής που θα έδινε ζεστά 150 εκατ. ευρώ για να αναλάβει τους τρεις μεγάλους αυτούς ομίλους τότε οι βασικοί τους μέτοχοι και ιδίως οι πιστώτριες τράπεζες θα έκαναν... πάρτι! Και όμως, αυτή η πρόταση υπήρξε πριν από τέσσερα χρόνια και όλοι την είχαν αγνοήσει, ή έστω δεν είχαν πιέσει όσο θα έπρεπε για να υλοποιηθεί.

Τα λάθη των τραπεζών

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Κάθε άλλο παρά λίγα ήταν τα σφάλματα των διοικήσεων των τριών αυτών ομίλων: ταχεία ανάπτυξη χωρίς επαρκή προγραμματισμό, ελλιπείς πολιτικές διαχείρισης κινδύνου σε έναν κυκλικό κλάδο, αδυναμία περιορισμού του κόστους παραγωγής σε χαμηλότερα επίπεδα και αδυναμία των διοικήσεών τους να συμπράξουν έγκαιρα, από τη στιγμή δηλαδή που διέγνωσαν το πρόβλημα (οι πρώτες σχετικές κρούσεις είχαν ξεκινήσει από την προηγούμενη δεκαετία).

Επίσης, κάποιοι έχουν αναφερθεί και σε κρούσματα κακοδιαχείρισης. 

Πέρα όμως από τα σφάλματα των διοικήσεων, οι τράπεζες είχαν τις δικές τους σοβαρές ευθύνες.

Πρώτα απ' όλα, ήταν εκείνες που (υπερ)δάνεισαν τον κλάδο. Στέλεχος μεγάλης εταιρείας θυμάται: «Χτυπούσε συνεχώς το τηλέφωνο από μικρές και μεγάλες τράπεζες που μας πίεζαν να μας δανείσουν κι άλλο. Δεν μπορεί να λείπετε εσείς από το δανειακό χαρτοφυλάκιο της τράπεζάς μας, μας έλεγαν. Ήταν η εποχή όπου τα δάνεια μοιράζονταν εύκολα».

Το δεύτερο σφάλμα των τραπεζών είναι ότι ενεργοποιήθηκαν με πολύ μεγάλη καθυστέρηση για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Το καμπανάκι είχε χτυπήσει ηχηρά εδώ και τουλάχιστον 4-5 χρόνια, ωστόσο οι τράπεζες αντί να πιέσουν έντονα από τότε για -μικρή έστω- κεφαλαιοποίηση χρέους, άφησαν την κατάσταση να εξελίσσεται, χρεώνοντας μάλιστα τις υπερδανεισμένες εταιρείες με δυσβάστακτα επιτόκια της τάξεως του 7% και του 8%!

Από τη στιγμή όμως που δεν έγιναν όλα αυτά, η μεγαλύτερη γκάφα ήταν ο τρόπος αντιμετώπισης του Linnaeus Fund, όταν το 2010 (έτος ΔΝΤ, που όλοι οι άλλοι ξένοι επενδυτές άκουγαν Ελλάδα και έτρεχαν μακριά...) διέθετε ζεστά 150 εκατ. ευρώ, για να συγχωνεύσει τους τρεις μεγάλους ιχθυοκαλλιεργητικούς ομίλους και να αποκτήσει τον ρόλο του βασικότερου μετόχου.

Αν τότε οι μέτοχοι των τριών εταιρειών δέχονταν (και αν οι τράπεζες πίεζαν προς αυτήν την κατεύθυνση...):

Πρώτον, ο σημερινός τραπεζικός δανεισμός θα ήταν μειωμένος κατά 135 εκατ. ευρώ (150 εκατ. μείον 15 εκατ. που τελικά μπήκαν στη Δίας Ιχθυοκαλλιέργειες) από τα λεφτά που θα έβαζε το ξένο fund.

Δεύτερον, ο τραπεζικός δανεισμός θα ήταν μειωμένος κατά επιπλέον 30-40 εκατ. ευρώ, από τους λιγότερους τόκους της τελευταίας τριετίας - τετραετίας.

Τρίτον, οι εταιρείες του κλάδου θα είχαν εκμεταλλευθεί συνέργειες και οικονομίες κλίμακας κάποιων δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.

Και τέταρτον, θα αποφεύγονταν οι παράπλευρες απώλειες δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, επειδή -λόγω έλλειψης ρευστότητας- είτε δεν ταΐζονταν επαρκώς τα ψάρια, είτε πωλούνταν σε πολύ μικρό βάρος και έναντι χαμηλού τιμήματος.

Αν κάποιος αθροίσει όλους αυτούς τους παράγοντες, τότε μπορεί εύλογα να υποθέσει ότι ο κλάδος είτε δεν θα αντιμετώπιζε κανένα πρόβλημα σήμερα, είτε το όποιο πρόβλημα θα πέρναγε στα... ψιλά και θα ρυθμιζόταν με κάποιες επιμέρους -και σαφώς ηπιότερες- παρεμβάσεις.

ΥΓ.: Χαρακτηριστικά ήταν τα λάθη στα οποία υπέπεσε και το Linnaeus Fund, το οποίο «πέταξε» γύρω στα 60-70 εκατ. ευρώ στον κλάδο, είτε αγοράζοντας την πλειοψηφία των μετοχών της Δίας Ιχθυοκαλλιέργειες, είτε αποκτώντας υψηλά μειοψηφικά ποσοστά μετοχών σε Νηρέα και Σελόντα, σε μια προσπάθειά του να πιέσει τις δύο διοικήσεις για συγχώνευση.

Με άλλα λόγια, αντί με τα λεφτά του να ενισχύσει τα ταμεία των ίδιων των εταιρειών και να εκμεταλλευθεί τις συνέργειες, σκόρπισε τα εκατομμύρια για να αγοράσει υπάρχουσες μετοχές σε έναν υπερχρεωμένο κλάδο...