του Ιεροκλή Καπογιάννη

* Οι αναλυτικοί πίνακες δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη ”Συνοδευτικό Υλικό”.

Το ”σύνδρομο της Κίνας” ήρθε, οι χρηματιστηριακές αγορές το υπέστησαν και τώρα αναζητείται η διάρκειά του. Οι αισιόδοξοι πιστεύουν ότι ”μπόρα ήταν και πέρασε” και ότι σύντομα οι τιμές των μετοχών θα ανακάμψουν και πάλι.

Σύμφωνα με αυτούς, η πρόσφατη ”προσγείωση” δεν ήταν τίποτε άλλο από ένα ”διάλειμμα στην άνοδο”, όπως ακριβώς συνέβη και τον περασμένο Μάιο.

Και προς επίρρωση αυτής της άποψης, υπενθυμίζουν τις προβλέψεις που έκαναν οι αναλυτές στις αρχές του έτους για άνοδο της τάξεως του 10% - 20% έως το τέλος της χρονιάς. Σήμερα, λοιπόν, και μετά την τελευταία διόρθωση, επανήλθαμε σε αποτιμήσεις των αρχών του 2007. Το ”παιχνίδι” ξεκινάει πάλι από την αρχή.

Υπάρχει ωστόσο και η αντίθετη άποψη, που υποστηρίζει ότι από το τέλος του Φεβρουαρίου μέχρι σήμερα πολλά έχουν αλλάξει στα μέτωπα της ψυχολογίας και της θεώρησης των χρηματιστηριακών πραγμάτων από τους επενδυτές.

Και ότι ανεξάρτητα από το αν η Κίνα αποτελεί την αιτία ή την αφορμή του κακού, η συνέχιση της πτωτικής πορείας των μετοχών είναι πολύ πιθανή. Με αυτές τις συνθήκες και τις αντικρουόμενες απόψεις, πολλοί είναι εκείνοι που εξακολουθούν να παραμένουν στη Σοφοκλέους, επιλέγοντας ωστόσο μετοχές και χαρτοφυλάκια με εντονότερα αμυντικά χαρακτηριστικά.

Στη συνέχεια ”αποκρυπτογραφούμε” τη συμπεριφορά της Σοφοκλέους κατά την εβδομάδα του ”συνδρόμου της Κίνας”, εστιάζοντας όχι μόνο στα ”χαρτιά” που επλήγησαν ιδιαίτερα, αλλά και στα ”σκληρά καρύδια”, τα οποία κατάφεραν να περάσουν ”αβρόχοις ποσί”, ή έστω με περιορισμένες απώλειες, την... κινεζική καταιγίδα.

Το ”σύνδρομο της Κίνας” ανέτρεψε τελικά σε κάποιο βαθμό την παραδοσιακή αντίληψη ότι οι μετοχές της υψηλής κεφαλαιοποίησης, τα λεγόμενα blue chips, είναι αυτές που υποχρεώνονται σε περιορισμένου ύψους απώλειες.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι από την 27η Φεβρουαρίου, μία συνεδρίαση πριν από το ξέσπασμα της αναταραχής, έως και την 6η Μαρτίου, η Τράπεζα Πειραιώς υποχώρησε κατά 5,71%, η Τράπεζα Κύπρου κατά 5,81%, τα Ελληνικά Πετρέλαια κατά 7,52%, η Motor Oil κατά 5,6%, η Intralot κατά 7,78%, η Alpha Bank κατά 8,71% κ.ά.

Όπως φαίνεται, οι τράπεζες υπέστησαν σημαντικές απώλειες, στις οποίες θα πρέπει να προστεθεί και το -9,5% της Γενικής. Όσο για εκείνες που τελικά κατάφεραν να γλιτώσουν το συγκεκριμένο επταήμερο με περιορισμένες απώλειες (Εθνική Τράπεζα -1,43%, ΑΤΕbank -1,53%, Εμπορική -2,14% και Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο -2%), θα πρέπει ενδεχομένως να συνεκτιμηθεί ότι αρκετές από αυτές είχαν υποχρεωθεί σε αξιοσημείωτη πτώση κατά τις προηγούμενες συνεδριάσεις από την έναρξη της ”κρίσης”.

Η Εθνική Τράπεζα, για παράδειγμα, είχε υποχωρήσει αρκετά τις αμέσως προηγούμενες ημέρες από την εκδήλωση των κινεζικών εξελίξεων από τα 42 στα 39,28 ευρώ. Η ΑΤΕbank, επίσης, μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου διαπραγματευόταν ακόμη και στα 4,40 ευρώ, πριν υποχωρήσει στις 27 Φεβρουαρίου στα 3,92 ευρώ και στις 6 Μαρτίου στα 3,86 ευρώ.

”Μαύρη” επίσης ήταν η συγκεκριμένη χρονική περίοδος στο ταμπλό για τις μετοχές της πληροφορικής, όπου ο μόνος τίτλος που ουσιαστικά άντεξε ήταν αυτός της Unisystems (λόγω της δημόσιας προσφοράς της Info-Quest και της υψηλής μερισματικής απόδοσης). Οι υπόλοιπες μετοχές υποαπέδωσαν σε σύγκριση με τον Γενικό Δείκτη. Είχαμε λοιπόν το -5,37% της Info-Quest, το -5,81% της Newsphone, το -6,6% της Unibrain, το -7,4% της SingularLogic, το -7,6% της Profile, το -7,9% της Altec, το -9,4% της Πλαίσιο (παρά τις θετικές εντυπώσεις που άφησε η πρόσφατη παρουσία της εισηγμένης στον ΣΜΕΧΑ), το -9,5% της Byte (παρά την παρουσίαση της διευρυμένης συνεργασίας με την Google) κ.λπ.

Σε έντονη πτώση υποχρεώθηκαν και οι περισσότερες μετοχές του κλωστοϋφαντουργικού κλάδου (Ενωμένη Κλωστοϋφαντουργία -12%, Fieratex -10%, Περτσινίδης -8,5%, Μουζάκης -6% κ.ά.).

Με ”ασπίδα” το μέρισμα

Αντίθετα, αν θα έπρεπε να ξεχωρίσουμε την κατηγορία εκείνη των μετοχών που άντεξαν στη δυσμενή συγκυρία στο ταμπλό της Σοφοκλέους (είτε σημειώνοντας κέρδη, είτε υποχωρώντας σαφώς λιγότερο σε σύγκριση με τον Γενικό Δείκτη), τότε θα μιλούσαμε για τις εταιρείες που έχουν ικανοποιητικές μερισματικές αποδόσεις.

Ενδεικτικά αναφέρουμε τα παραδείγματα των Autohellas (+7% στο ταμπλό κατά το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα), Blue Star Ferries (+3,11%), Alpha Αστικά Ακίνητα (+2,13%), Πετρόπουλος (+1,22%), Τηλέτυπος (+0,94%), Βάρδας (-0,93%), Γενική Εμπορίου (-1,23%), Πειραιώς Leasing (-1,32%), Inform Λύκος (-1,43%), Interteck (-1,3%), AS Company (-1,75%). Από την άλλη πλευρά, βέβαια, υπήρξαν και τίτλοι με σημαντική μερισματική απόδοση που δεν τα πήγαν και τόσο καλά στο ταμπλό το συγκεκριμένο διάστημα, όπως για παράδειγμα ο ΟΠΑΠ (-3%), η Μοτοδυναμική (-3,15%) κ.ά.

Μια άλλη διαπίστωση είναι ότι από τις μετοχές που κατά το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα τα πήγαν καλύτερα από τον Γενικό Δείκτη οι περισσότερες ανήκαν στη χαμηλή κεφαλαιοποίηση, με λίγες εξαιρέσεις όπως η Coca Cola 3E, οι Μινωικές Γραμμές (προφανώς επέδρασαν θετικά οι εξελίξεις στη μετοχική σύνθεση και τα διάφορα σενάρια συνεργασιών που κυκλοφορούν), η FG Europe (η οποία όμως είχε υποαποδώσει σημαντικά κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα) κ.λπ..

Η ισχυρή άμυνα πολλών small caps οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στο γεγονός ότι σε αυτά δεν υπάρχει παρουσία ξένων θεσμικών επενδυτών, δηλαδή των επενδυτών εκείνων που επηρεάζονται πολύ περισσότερο από τις εξελίξεις στο διεθνές περιβάλλον και αντιδρούν αναλόγως, άλλοτε αγοράζοντας και άλλοτε ρευστοποιώντας.

Κλάδοι με ”διπλό πρόσημο”

Η εξεταζόμενη εβδομάδα δεν ήταν και η καλύτερη για τα λεγόμενα ”κρατικά χαρτιά”, τα οποία κινήθηκαν γύρω από τον μέσο όρο της αγοράς. Κανένα από αυτά δεν σημείωσε άνοδο, ενώ τα περισσότερα υποχώρησαν χαμηλότερα από το ποσοστό πτώσης του Γενικού Δείκτη (-3,47%). Είχαμε λοιπόν τον ΟΛΠ να χάνει 1,78%, τη ΔΕΗ 2,55%, τον ΟΤΕ 2,67%, τον ΟΛΘ 2,78%, τον ΟΠΑΠ 3% και την ΕΥΑΘ 4,79%.

Στις κατασκευές, από τη μια πλευρά έχουμε το +16,5% της ΑΤΤΙΚΑΤ (φήμες για πώληση της εταιρείας που διαψεύσθηκαν), το +7,8% της Αθηνάς, το +1,73% της Ελληνικής Τεχνοδομικής και το ”μίνι ράλι” ορισμένων μικρών δυνάμεων του κλάδου (π.χ. Προοδευτική, ΓΕΝΕΡ, ΕΚΤΕΡ, Μοχλός) και από την άλλη πλευρά το -4,2% της Μηχανικής και το -9,43% της J&P Άβαξ.

Στον κλάδο των εκδόσεων, άλλες μετοχές σημείωσαν άνοδο (Λυμπέρης, Αττικές Εκδόσεις, Λιβάνης, Τηλέτυπος) και άλλες υποχώρησαν σημαντικά (Καθημερινή -15%, Alter -7,32%, Τεγόπουλος -4,9%, ΔΟΛ -4,15%, Πήγασος -4,1%). Ανάλογη ”διπλή” συμπεριφορά παρατηρείται και σε αρκετούς άλλους κλάδους.

Οι αποτιμήσεις

Ο Γενικός Δείκτης και ο δείκτης της υψηλής κεφαλαιοποίησης βρέθηκαν στο ”κόκκινο” τις προηγούμενες ημέρες, ακολουθώντας την έξωθεν αρνητική συγκυρία. Για την περίοδο 27/2 - 6/3 δύο δείκτες-”βαρόμετρα” της εγχώριας αγοράς μετοχών υποχρεώθηκαν σε απώλειες 3,47% και 3,69% αντίστοιχα, κινούμενοι στο πάνω άκρο των απωλειών, σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές.

Μόνο ο δείκτης IBEX 35 της ισπανικής αγοράς κατέγραψε μεγαλύτερη πτώση με 4,04%, ενώ ο δείκτης DJ Euro Stoxx την ίδια περίοδο ”έγραψε” ζημίες 3,15%. Για τις βασικές ευρωπαϊκές αγορές, η πτώση ήταν τέτοιας έντασης που με εξαίρεση τον δείκτη PSI 20 της Πορτογαλίας, τον Γενικό Δείκτη και τον FTSE/ASE-20 τα κέρδη από την αρχή του έτους εξανεμίστηκαν. Στις αναδυόμενες χώρες οι απώλειες ήταν εμφανώς μεγαλύτερες. Από την αρχή του 2007, οι αποδόσεις είναι αρνητικές, με την Κίνα να κινείται σε αρνητικό έδαφος κατά 7,42%, την αγορά της Τουρκίας 8,05%, της Ρωσίας 7,27% και της Πολωνίας 4,92%. Για την περίοδο 27/2 - 6/3 η Ρωσία ”έγραψε” ζημίες 8,94% και η Ουγγαρία 7,79%, ενώ στον αντίποδα η μετοχική αγορά του Ισραήλ κινήθηκε με κέρδη 4,04%.

Αναφορικά με τις αποτιμήσεις, η Σοφοκλέους κινείται με μικρό premium σε σχέση με τον δείκτη DJ Euro Stoxx, ο δείκτης της υψηλής κεφαλαιοποίησης διαπραγματεύεται πλέον με μικρό discount, ενώ το ελκυστικό προφίλ κερδοφορίας των ελληνικών μετοχών, προς ώρας τουλάχιστον, διατηρείται αμετάβλητο και σε ανώτερα επίπεδα από τον μέσο όρο των αγορών. Τέλος, σε όρους μερισματικών αποδόσεων, οι ελληνικοί δείκτες κινούνται στις πρώτες θέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών δεικτών.

Οι προοπτικές

Η προσοχή των επενδυτών επανέρχεται υποχρεωτικά στις αναδυόμενες μετοχικές αγορές, αν και οι διεθνείς επενδυτικοί οίκοι δεν προτείνουν ακόμα στροφή σε πιο ασφαλείς επιλογές. Τα χρηματιστήρια των αναδυόμενων αγορών είχαν ξεπεράσει έντονα τις αποδόσεις των ανεπτυγμένων χωρών από τις αρχές του 2006, φαινόμενο που αποδίδεται κατά ένα μεγάλο μέρος στην έκρηξη της παγκόσμιας ρευστότητας σε συνδυασμό με την αυξημένη ”όρεξη” των επενδυτών για κίνδυνο.

Δεν είναι δύσκολο να αναλύσει κάποιος το γιατί οι αναδυόμενες αγορές υπέστησαν τέτοιες απώλειες, αφού οι περισσότερες από αυτές διαθέτουν υψηλό ”κίνδυνο χώρας” (country risk) και λόγω των κυκλικών χαρακτηριστικών τους δεν είναι σε θέση να ξεπερνούν τις αλλαγές στις παγκόσμιες νομισματικές πολιτικές.

Οι διεθνείς επενδυτές εμφανίζονται να έχουν ξεπεράσει τη διόρθωση και να έχουν ανακτήσει την ”όρεξή τους” για κίνδυνο στις τελευταίες συνεδριάσεις. Πολλοί είναι πάλι ενεργοί στα αναδυόμενα χρηματιστήρια και κάποιοι δείκτες έχουν ανακτήσει σημαντικό μέρος των απωλειών τους. Οι επενδυτικοί οίκοι τονίζουν ότι το bull market rally δεν έχει τελειώσει και δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα τόσο στους πολλαπλασιαστές και στις αποτιμήσεις των μετοχών, όσο και στους προσδοκώμενους ρυθμούς αύξησης των εταιρικών κερδών για ένα ακόμα έτος.

Ωστόσο, μια πιο προσεκτική ματιά για το 2007, από τις αρχές Ιανουαρίου και έπειτα, δείχνει ότι οι αρνητικές αναθεωρήσεις των εταιρικών κερδών για τις εταιρείες του S&P 500 έχουν ξεπεράσει τις θετικές και η διαφορά στις αρχές Μαρτίου προσέγγισε τις 217. Το τελικό συμπέρασμα για το τι μέλλει γενέσθαι και για το αν οι παγκόσμιες αγορές μετοχών συνήλθαν πλήρως από το πλήγμα των τελευταίων ημερών του Φεβρουαρίου μόνο ο χρόνος θα το δείξει.

* Οι αναλυτικοί πίνακες δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη ”Συνοδευτικό Υλικό”.

** Αναδημοσίευση από το φύλλο 468 της εφημερίδας ”ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ”, 9-13/3/2007