Τουρκοκουρδική «συμμαχία» για τα... πετροδολάρια

Τα πετρέλαια στην περιοχή του Κουρδιστάν αποτελούν το μήλον της έριδος ανάμεσα στη Βαγδάτη και το Ερμπίλ και όλοι προβλέπουν ότι τα επόμενα χρόνια η περιοχή θα εξελιχθεί σε χρυσωρυχείο για την αγορά πετρελαίου.

Ήδη πολυεθνικές αλλά και μικρότερες πετρελαϊκές εταιρίες έχουν υπογράψει συμβόλαια εξόρυξης και εκμετάλλευσης των αποθεμάτων πετρελαίου που βρίσκονται στις κουρδικές περιοχές, ενώ στο παιγνίδι έχει μπεί και η Τουρκία η οποία φιλοδοξεί να γίνει ο κύριος εξαγωγικός βραχίονας του κουρδικού πετρελαίου.

Δεκάδες ξένες εταιρίες, όπως η αγγλοτουρκική Genel Energy, η κινεζική Addax Petroleum, η γαλλική Total, η νορβηγική DNO και η ρωσική Gazprom, έσπευσαν να καθιερώσουν ένα μερίδιο σε αυτό που ο Tony Hayward, ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της BP, περιέγραψε το 2011 ως «ένα από τα τελευταία μεγάλα σύνορα πετρελαίου και φυσικού αερίου».

Μέχρι το 2012, ακόμη και μεγάλες αμερικανικές πετρελαϊκές, όπως η Chevron και η ExxonMobil, είχαν σφραγίσει συμφωνίες εξερεύνησης και παραγωγής άμεσα με το Ερμπίλ, προκαλώντας ανοιχτά τη Βαγδάτη.

Αυτές τις μεγάλες αμερικανικές πετρελαϊκές τις ακολούθησαν πέντε μικρότερες αμερικανικές εταιρίες – οι Hess, HKN, Hunt, Marathon και Murphy - και πάνω από 40 εταιρίες από τον Καναδά, την Κίνα, τη Νορβηγία, τη Ρωσία και διάφορες αραβικές και ασιατικές χώρες, αξιοποιώντας μια κουρδική φλέβα που εκτιμάται από εμπειρογνώμονες του κλάδου ότι θα ανέλθει σε 45 δισ. βαρέλια πετρελαίου και σε 99 τρισ. - 201 τρισ. κυβικά πόδια φυσικού αερίου.

Παρά αυτό το απροσδόκητο γεγονός, η κουρδική «κυβέρνηση» (KRG) εξακολουθεί να χρειάζεται έναν τρόπο για να πάει το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο του Κουρδιστάν στη διεθνή αγορά. Το Ερμπίλ θα μπορούσε να το κατευθύνει μέσω ενός υφιστάμενου αγωγού – την κύρια γραμμή εξαγωγής αργού πετρελαίου στο βόρειο Ιράκ, που συνδέει την ιρακινή πόλη Κιρκούκ με το τουρκικό λιμάνι Τσεϊχάν, στη Μεσόγειο. Αλλά η Βαγδάτη ελέγχει την ιρακινή πλευρά αυτού του αγωγού και κατά συνέπεια θα ήλεγχε και τα έσοδα του πετρελαίου. Έτσι, η περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν αποφάσισε αντί αυτού να κατασκευάσει έναν νέο αγωγό, από το πετρελαϊκό κοίτασμα Taq Taq, στο κεντρικό Κουρδιστάν, ως τα τουρκικά σύνορα, όπου θα συνδεθεί με τον αγωγό Τσεϊχάν - μια άμεση πρόκληση στην αξίωση της Βαγδάτης για αποκλειστικό έλεγχο του πετρελαίου του Ιράκ.

Ωστόσο, η KRG δεν θα μπορούσε να προχωρήσει μόνη της. Χρειαζόταν τη συνεργασία της βόρειας γειτονικής χώρας, της Τουρκίας. Μετά από κάποιους δισταγμούς, η τουρκική κυβέρνηση συμφώνησε να επιτρέψει να συνδεθεί ο νέος κουρδικός αγωγός με τη γραμμή Τσεϊχάν. Αλλά το πιο σημαντικό, η Άγκυρα συμφώνησε επίσης να καταθέσει τις πληρωμές για το κουρδικό πετρέλαιο σε έναν κουρδικό τραπεζικό λογαριασμό στην Τουρκία, και όχι στον εθνικό λογαριασμό του Ιράκ στη Νέα Υόρκη, όπου πηγαίνουν όλες οι άλλες πληρωμές ιρακινού πετρελαίου.

Η υποστήριξη της τουρκικής κυβέρνησης στην αναζήτηση οικονομικής ανεξαρτησίας από την KRG ήταν μια εκπληκτική στροφή, δεδομένου ότι είχε αντιταχθεί από καιρό στην αυτονομία τού ιρακινού Κουρδιστάν ως ένα επικίνδυνο προηγούμενο, δεδομένου του δικού της μεγάλου κουρδικού πληθυσμού στην Τουρκία, ο οποίος έχει εξελισσόμενες, εκκρεμείς και συχνά βίαιες διαμάχες με την Άγκυρα.

Η Τουρκία είχε επιδιώξει επίσης να διατηρεί καλές σχέσεις τόσο με τη Βαγδάτη όσο και με το Ερμπίλ, αλλά η χώρα χρειάζεται νέες, φθηνές προμήθειες πετρελαίου και φυσικού αερίου για την ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία της.

Η Τουρκία, όπως είπε ο υπουργός Ενέργειας, Τανέρ Γιλντίζ, σε μια συνέντευξη προς ένα ιρακινοκουρδικό ειδησεογραφικό πρακτορείο τον περασμένο Δεκέμβριο, δεν θα μπορούσε να «μείνει σιωπηλή». Στα τέλη του περασμένου έτους, το Κουρδιστάν άρχισε να στέλνει πετρέλαιο στο Τσεϊχάν, με σχέδια να φτάσει το ένα εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα, από το τέλος τού 2015. Το Κουρδιστάν, με τη σχετική ασφάλεια και σταθερότητά του, επίσης παρουσιάζει ένα πολύ πιο ευνοϊκό κλίμα για τις τουρκικές επιχειρήσεις από ό,τι το υπόλοιπο Ιράκ.

Μέχρι το 2012, το 70% του συνόλου των εμπορικών συναλλαγών και των επενδύσεων μεταξύ των δύο χωρών συγκεντρώθηκε στο Κουρδιστάν, παρ' όλο που ο πληθυσμός του αντιπροσωπεύει μόνο το ένα έκτο του συνόλου τού Ιράκ.

Καθόλου απρόσμενα, η προοπτική των εξαγωγών πετρελαίου από το ιρακινό Κουρδιστάν στην Τουρκία προκάλεσε έντονες διαμαρτυρίες από τη Βαγδάτη. H KRG υποσχέθηκε να περάσει το 83% των εσόδων στη Βαγδάτη, τηρώντας τον σημερινό τύπο επιμερισμού που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο των υπό εξέλιξη διαπραγματεύσεων για τον προϋπολογισμό. Ωστόσο οι κουρδικές Αρχές έχουν επίσης καταστήσει σαφές ότι θα αφαιρέσουν από το μερίδιο της Βαγδάτης τα 50 δισ. δολάρια καθυστερούμενων οφειλών που ισχυρίζονται ότι δικαιούνται. Το Ερμπίλ έχει επίσης απειλήσει να αφαιρέσει τις αποζημιώσεις για τις ζημίες που υπέστη το Κουρδιστάν από τον Σαντάμ πριν από το 1991, τις οποίες η KRG εκτιμά στα 380 δισ. δολάρια.

Η τελευταία απειλή είναι κυρίως ρητορική. Παρ' όλα αυτά, είναι σαφές ότι η Βαγδάτη δεν θα λάβει ολόκληρο το 83% του μεριδίου της οποτεδήποτε σύντομα. Η κεντρική κυβέρνηση θα μπορούσε βέβαια να προχωρήσει σε αντίποινα, κόβοντας όλες τις πληρωμές πετρελαίου στο Κουρδιστάν. Αλλά από τη στιγμή που οι κουρδικές εξαγωγές πετρελαίου φθάσουν τα 450.000 βαρέλια την ημέρα, ίσως τόσο σύντομα όσο στο τέλος τού τρέχοντος έτους, το Κουρδιστάν θα κερδίζει αρκετά για να αντικαταστήσει αυτά που λαμβάνει από τη Βαγδάτη, τα οποία πέρσι ήταν 12 δισ. δολάρια.

Παρά τις διαμαρτυρίες της Βαγδάτης, το ιρακινό Κουρδιστάν και η Τουρκία συνέχισαν κλείνοντας συμφωνίες και βαθαίνοντας την ενεργειακή τους συμμαχία.

Τον περασμένο Νοέμβριο, ο πρωθυπουργός του Κουρδιστάν, Nechirvan Barzani, και ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ανακοίνωσαν νέες συμφωνίες για την κατασκευή ενός δεύτερου αγωγού πετρελαίου για να μεταφέρουν κουρδικό βαρύ αργό στο Τσεϊχάν και ενός αγωγού φυσικού αερίου για να προμηθεύει σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Τουρκία.

Σύμφωνα με τις εκθέσεις που διέρρευσαν, η Τουρκία σχεδιάζει αρχικά να αγοράσει 353 δισ. κυβικά πόδια κουρδικού φυσικού αερίου ετησίως - και τελικώς να διπλασιάσει την ποσότητα αυτή.

Πηγή: Premium.paratiritis.gr