Peer to Peer lending: Ο νέος τρόπος χρηματοδότησης

Σημαντική ανάπτυξη σε χώρες της Ευρώπης, αλλά και στις ΗΠΑ παρουσιάζει ο θεσμός του Peer to Peer lending, (P2P lending) στο πλαίσιο του οποίου ιδιώτες αλλά και επιχειρήσεις εξασφαλίζουν δανεισμό απευθυνόμενοι όχι στα καθιερωμένα τραπεζικά σχήματα, αλλά απευθείας σε έτερους ιδιώτες, αποταμιευτές και επενδυτές, που συμβάλλουν σε μία εναλλακτική τραπεζική.

Στην πράξη, ο θεσμός λειτουργεί μέσα από ελεγχόμενες διαδικτυακές πλατφόρμες, στις οποίες δημιουργείται μια ηλεκτρονική αγορά και η προσφορά συναντά τη ζήτηση.

Η συγκεκριμένη πρακτική είναι απλή: άτομα που έχουν ρευστό το οποίο θέλουν να επενδύσουν το δανείζουν σε δανειολήπτες όπως επιχειρήσεις ή ιδιώτες μέσω μιας ιντερνετικής πλατφόρμας που τους φέρνει σε επαφή. Ο δανειστής μεγαλώνει την επένδυσή του λαμβάνοντας τακτικές αποπληρωμές του επιτοκίου από τον δανειολήπτη.

Οι συγκεκριμένες τιμές έχουν συμφωνηθεί από την αρχή μεταξύ των συμβαλλομένων. Ο online μεσάζοντας παίρνει προμήθεια από το επιτόκιο. Ο δανειολήπτης λαμβάνει το δάνειό του και αποπληρώνει τα ποσά που δανείστηκε, συν τους τόκους, σε συγκεκριμένες ημερομηνίες.

Με χαμηλό κόστος παγίων, τα P2P sites προσφέρουν στους δανειστές μέχρι και 15% απόδοση προ φόρων.

Παρότι οι διαδικασίες δεν είναι απολύτως ίδιες ανάμεσα στις διάφορες πλατφόρμες, βασικό στοιχείο τους είναι η ύπαρξη ενός διαμεσολαβητή. Του ιδιοκτήτη συνήθως της πλατφόρμας, που ελέγχει την πιστοληπτική ικανότητα των υποψήφιων δανειοληπτών, έχοντας ο ίδιος τα κατάλληλα επαγγελματικά εχέγγυα και πιστοποιητικά για risk management, credit scoring κ.λπ.

Βασικό στοιχείο για τη διασφάλιση των δανειστών, πέραν της αξιολόγησης που κάνει ο διαμεσολαβητής, είναι η διασπορά κινδύνου, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις ο αποταμιευτής καλείται να δανείσει μικρά ποσοστά του κεφαλαίου του σε πολλές διαφορετικές επιχειρήσεις ή πρόσωπα. Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει επιπροσθέτως κι ένα «συνεγγυητικό κεφάλαιο», το οποίο αποσκοπεί στην αποπληρωμή δανειστών, όταν κάποιες επιχειρήσεις δεν δύνανται να αντεπεξέλθουν.

Το όφελος για αμφότερες τις πλευρές είναι σημαντικό. Οι δανειστές εξασφαλίζουν κατά κανόνα επιτόκιο το οποίο είναι σημαντικά υψηλότερο από οποιαδήποτε προθεσμιακή κατάθεση και ανταγωνίζεται άλλες επενδύσεις. Οι δανειζόμενοι είτε διασφαλίζουν χαμηλότερο επιτόκιο σε σχέση με αυτά που προσφέρουν οι τράπεζες, είτε βρίσκουν χρήματα που δεν θα μπορούσαν να βρουν διαφορετικά, καθώς η «απομόχλευση» του τραπεζικού συστήματος λόγω της κρίσης είναι διεθνές φαινόμενο, περιορίζοντας τη χρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Η ανάπτυξη αυτού του θεσμού (μαζί με τον «συγγενή» θεσμό του crowd funding) υπήρξε αλματώδης τα τελευταία χρόνια, με τζίρους που αυξάνονται θεαματικά. Για παράδειγμα το www.ratesetter.com στη Μεγάλη Βρετανία έχει δώσει μέσα σε περίπου τρία χρόνια λειτουργίας δάνεια αξίας περίπου 143 εκατ. λιρών, ενώ άλλα 186 εκατ. λίρες έχει δανείσει το www.fundingcircle.com, που ειδικεύεται στον δανεισμό μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Φυσικά, νέες επιχειρήσεις που προσφέρουν τη συγκεκριμένη τραπεζική συναλλαγή δημιουργούνται συνεχώς.

Ήδη στη Μεγάλη Βρετανία έχει διαμορφωθεί το θεσμικό πλαίσιο εποπτείας του P2P lending από τις αρμόδιες αρχές, το οποίο θα ισχύσει από το 2014. Αντίστοιχα βήματα γίνονται και στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς διαπιστώνεται ότι τα ποσά που διακινούνται συνολικά είναι πολύ σημαντικά, άρα προκύπτουν θέματα «ασφάλειας» των αποταμιευτών-δανειστών.

Παρότι στην αρχή χειροκροτήθηκε ως θεσμός που θα μπορούσε να «καταργήσει» τις παραδοσιακές τραπεζικές διαδικασίες, σταδιακά γίνεται αντιληπτό, ακόμη και στους πρωταγωνιστές του, ότι πρόκειται περισσότερο για ένα συμπληρωματικό εργαλείο, με τα δικά του πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από τις τράπεζες, αλλά και από μεγάλους επενδυτικούς οργανισμούς, προκειμένου να προσεγγίσουν μια άλλη αγορά «διακίνησης» του χρήματος.

Είναι δε χαρακτηριστικό ότι στη Μεγάλη Βρετανία το υπουργείο Οικονομικών διέθεσε 100 εκατ. λίρες για κρατικές επιχορηγήσεις σε «μη παραδοσιακά» κανάλια χρηματοδότησης, όπως το P2P lending.

Στην Ελλάδα ωστόσο ο θεσμός παραμένει έως και εντελώς άγνωστος, καθώς δεν έχουν αναληφθεί πρωτοβουλίες για την υιοθέτησή του, παρά την εγνωσμένη αδυναμία των τραπεζών να χρηματοδοτήσουν την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα, ιδίως σε ό,τι αφορά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Εξαίρεση στον κανόνα της ελληνικής υστέρησης, ως προς τις διεθνείς εξελίξεις, μια εισηγμένη ιδιωτική εταιρία, με έντονα εξαγωγικό προσανατολισμό.

Πρόκειται για τον όμιλο PROFILE, που ειδικεύεται στο χρηματοοικονομικό λογισμικό και τα τελευταία χρόνια έχει δώσει μεγάλη έμφαση στην επέκτασή του στις διεθνείς αγορές. Προφανώς γι' αυτόν τον λόγο η ελληνική εταιρία έχει ήδη αναπτύξει εξειδικευμένο software για την υποστήριξη εργασιών Peer 2 Peer lending, παρότι στην έδρα της ο θεσμός είναι ανύπαρκτος.

«Είναι πλέον πραγματικότητα η ανάδειξη του Peer to Peer lending σε μια νέα μορφή χρηματοδότησης και ηλεκτρονικής τραπεζικής σε Βόρεια Ευρώπη, Αμερική και Ασία» σημειώνει ο κ. Χαράλαμπος Στασινόπουλος, CEO της PROFILE.

«Έχοντας ήδη παρουσία στις αγορές της Ευρώπης και της Ασίας, ήταν επόμενο για μας να παρουσιάσουμε λύσεις που θα προσφέρουν ευελιξία και ολοκληρωμένη κάλυψη στις απαιτήσεις του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού κλάδου. Η λύση 'FMS.next P2P Lending' της PROFILΕ διαθέτει σημαντικό εύρος λειτουργιών για την ολοκληρωμένη κάλυψη των απαιτήσεων ενός οργανισμού P2P lending.

Ενδεικτικά, προσφέρεται ελκυστικό περιβάλλον λειτουργίας για τους δανειστές και δανειολήπτες, με εργαλεία για διαχείριση κινδύνου των επενδύσεων και δανείων, πρόσβαση σε στατιστικά απόδοσης επενδύσεων, πλήρης έλεγχος πιστοληπτικής ικανότητας και δυνατότητα άμεσης εφαρμογής πολιτικών μέσω δημιουργίας νέων προϊόντων.

Σημαντικό πλεονέκτημα της λύσης είναι η αρθρωτή δομή της ώστε να εμπλουτίζεται και να τροποποιείται αναλόγως της διεύρυνσης των δραστηριότητων του οργανισμού. Στοιχεία τα οποία είναι απαραίτητα για την ομαλή λειτουργία της νέας υπηρεσίας, η οποία δύναται να συμπεριλάβει και νέες 'πολιτικές' όπως εξελίσσεται ο κλάδος, με ασφαλή πάντα πρόσβαση για δανειστές και δανειολήπτες».

Το ερώτημα είναι αν και πότε θα έρθει ο νέος θεσμός του Peer to Peer lending και στην Ελλάδα, σε μια περίοδο κατά την οποία η αγορά διψάει για χρηματοδότηση. Ο κ. Στασινόπουλος εμφανίζεται αισιόδοξος: «Πιστεύουμε ότι οι κανονιστικές αρχές σύντομα θα ανταποκριθούν στα μηνύματα των καιρών για πιο ευέλικτη και κυρίως πιο ασφαλή χρηματοδότηση, όπως για παράδειγμα στην Αγγλία.

Αποτελεί την εξέλιξη στην παραδοσιακή τραπεζική, και με τη δημιουργία μικρών, ευέλικτων σχημάτων, που όμως εφαρμόζουν πιστά διαδικασίες risk management, credit scoring κ.ά., προσφέρεται η εναλλακτική πρόταση στην αγορά, που μπορεί να εξελιχθεί ώστε να παρέχεται και μέσω τραπεζών».

Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει το Euro2day.gr, πράγματι έχουν ήδη ξεκινήσει κάποιες πρωτόλειες προσπάθειες οργανωμένης «συζήτησης» για τον νέο θεσμό, κυρίως από την πλευρά στελεχών του χρηματοοικονομικού χώρου, που έχοντας βρεθεί σε υψηλές θέσεις στο εξωτερικό παρακολουθούν αρκετά στενά τις εξελίξεις.

Πολλά όμως θα κριθούν από τη μορφή που θα πάρουν τελικά οι νέες διατάξεις για τον φόρο υπεραξίας, αφού σύμφωνα με πληροφορίες οι συντάκτες τους επιμένουν προς το παρόν να θεωρούν ότι συναλλαγές όπως αυτές που σχετίζονται με το Peer to Peer lending επιφέρουν «επιχειρηματικό κέρδος» για τους δανειστές(!), και αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να ανοίξουν… λογιστικά βιβλία ως επιτηδευματίες…