Πορτογαλία, Ελλάδα ξυπνούν το τέρας της κρίσης

Η παραπαίουσα πορτογαλική κυβέρνηση δείχνει πως η κρίση χρέους της ευρωζώνης, που βρισκόταν σε νάρκη για σχεδόν έναν χρόνο, μπορεί να είναι έτοιμη να... ξαναξυπνήσει.

Από την Ελλάδα μέχρι την Κύπρο, τη Σλοβενία, την Ισπανία και την Ιταλία, και τώρα την Πορτογαλία, όπου οι υπουργοί Οικονομικών και Εξωτερικών παραιτήθηκαν μέσα σε δύο μέρες, μια σειρά προβλημάτων αρχίζει και πάλι να ανακινείται μετά από 10 μήνες σχετικής ηρεμίας που έφερε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας, Pedro Passos Coelho, δήλωσε σε διάγγελμά του προς τον πορτογαλικό λαό ότι δεν δέχεται την παραίτηση του υπουργού Εξωτερικών και πως θα προσπαθήσει να συνεχίσει να κυβερνά.

Εάν η κυβέρνησή του τελικά καταρρεύσει, κάτι που πλέον φαίνεται πιο πιθανό, θα εγείρει άμεσα ερωτήματα αναφορικά με την ικανότητα της Λισαβόνας να τηρήσει τους όρους της διάσωσης ύψους 78 δισ. ευρώ στην οποία συμφώνησε το 2011 με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Η Πορτογαλία θεωρούνταν παράδειγμα χώρας που έχει ενταχθεί σε πρόγραμμα διάσωσης και κάνει όλες τις σωστές κινήσεις ώστε να συνεφέρει την οικονομία της. Αυτή η φήμη είναι πλέον δύσκολο να διατηρηθεί, ενώ και πριν ακόμα ξεσπάσει η τελευταία κρίση το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην έκθεσή του τον περασμένο μήνα ανέφερε ότι η θέση του χρέους της Πορτογαλίας «είναι πολύ εύθραυστη».

Καθώς οι πολιτικές εξελίξεις στη χώρα έρχονται λίγες μόνο ημέρες μετά την παρ' ολίγον κατάρρευση της ελληνικής κυβέρνησης -η οποία έχει μέχρι τη Δευτέρα να δείξει ότι μπορεί να τηρήσει τους όρους του δικού της πακέτου διάσωσης- η ευρωζώνη ενδέχεται να βρίσκεται στο χείλος της εκ νέου βύθισης σε μια πλήρη κρίση.

Οι αξιωματούχοι της Ε.Ε. προσπαθούν αγωνιωδώς να υποβαθμίσουν την αναταραχή, στηριζόμενοι στην ηρεμία που επικρατεί στις χρηματοοικονομικές αγορές από τότε που ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας τήρησε τη δέσμευσή του να κάνει ό,τι χρειαστεί για να προστατέψει το ευρώ, μέσω ενός προγράμματος αγοράς κρατικών ομολόγων.

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, έχει μιλήσει για το τέλος της χειρότερης οικονομικής κρίσης, ενώ ο επίτροπος οικονομικών υποθέσεων Όλι Ρεν έχει συχνά απορρίψει τις Κασσάνδρες που κάποτε προέβλεψαν ότι το ευρώ θα καταρρεύσει.

Όμως, παρά την επιθυμία να προβάλουν μια ήρεμη κατάσταση, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι σιωπηρά παραδέχονται ότι δεν είναι όλα καλά και πως υπάρχουν ζητήματα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν και πάλι αναταραχή στην ευρωζώνη.

«Πάντα υπάρχουν θέματα που κοχλάζουν κάτω από την επιφάνεια», δήλωσε διπλωμάτης της Ε.Ε. που διαχειρίζεται από πρώτο χέρι την κρίση από τότε που ξέσπασε στην Ελλάδα στις αρχές του 2010.

«Απέχει μακράν από το να έχει τελειώσει. Μπορεί το επείγον του θέματος να έχει υποχωρήσει, όμως νομίζω πως όλοι γνωρίζουμε ότι κάτω από την επιφάνεια υπάρχουν ακόμα πολλά πράγματα που μπορεί να επιστρέψουν και να μας δαγκώσουν».

Κατά τη διάρκεια συνεδρίασης των υπουργών Οικονομικών των 17 χωρών της ευρωζώνης την Τρίτη, υπήρξε συμφωνία ότι «η αισιοδοξία στην ευρωζώνη δεν είναι δικαιολογημένη, πως βρισκόμαστε σε χειρότερη κατάσταση από αυτήν που φαίνεται», σύμφωνα με πηγή που συμμετείχε στη συζήτηση.

Η κατάσταση στην Πορτογαλία αποτελεί ιδιαίτερη εστία ανησυχίας, σύμφωνα με τον οικονομολόγο της JP Morgan, Άλεξ Γουάιτ.

«Η ανακοίνωση σήμερα το απόγευμα ότι ο Πάουλο Πόρτας, ο υπουργός Εξωτερικών, έχει παραιτηθεί, κλιμακώνει σημαντικά τις βραχυπρόθεσμες ανησυχίες μας», ανέφερε σε σημείωμα προς τους πελάτες του. «Προς το παρόν, τα ρίσκα φαίνονται αυξημένα».

Όλα αυτά συμβαίνουν την ώρα που τα κόστη δανεισμού της ευρωζώνης αυξάνονται και πάλι μετά την ανακοίνωση της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας για στρατηγική εξόδου από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσής της.

Η απόδοση του 10ετούς πορτογαλικού ομολόγου εκτινάχθηκε στο 8% σήμερα Τετάρτη, την ώρα που τα πορτογαλικά μέσα ενημέρωσης έκαναν λόγο για περισσότερες παραιτήσεις υπουργών, θέτοντας σε κίνδυνο το μέλλον του κυβερνητικού συνασπισμού.

Ο Πόρτας πρέπει να αποφασίσει εάν θα παραμείνει στη θέση του ή εάν θα απομακρύνει το δεξιό κόμμα CDS-PP από τον συνασπισμό, αφαιρώντας έτσι την πλειοψηφία από την κυβέρνηση.

Πίεση για μέτρα στην Αθήνα

Εξίσου ανησυχητική είναι η κατάσταση και στην Ελλάδα, η οποία έχει ξαναξεκινήσει τις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ.

Η διαδικασία των αποκρατικοποιήσεων, που υποτίθεται ότι θα βοηθούσε τη χώρα να μειώσει το υπέρογκο χρέος της, βρίσκεται σε τέλμα και η πρόοδος σε ό,τι αφορά τη μεταρρύθμιση του δημόσιου τομέα εξασθενεί.

Ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο νέου γύρου περικοπών, η κυβέρνησή του προσπαθεί να χαμηλώσει τον στόχο των εσόδων από τις αποκρατικοποιήσεις μετά την αποτυχία πώλησης της ΔΕΠΑ και υπάρχει μια «τρύπα» 1 δισ. ευρώ στο ΕΟΠΥΥ, έτσι οι δανειστές της χώρας μπορεί να απαιτήσουν μέτρα για να καλυφθεί αυτό το κενό.

Υπάρχουν ορισμένοι υπαινιγμοί ότι η Ε.Ε. και το ΔΝΤ μπορεί να αρνηθούν να πληρώσουν τουλάχιστον μέρος της δόσης των 8,1 δισ. ευρώ και να την καταβάλουν τμηματικά έτσι ώστε να... ξανασυγκεντρωθεί η Αθήνα. Οτιδήποτε πιο δραματικό θα ήταν επικίνδυνο, αφού η Ελλάδα έχει τον επόμενο μήνα να ξεπληρώσει ένα μεγάλο ποσό ομολόγων και κανένας δεν θέλει χρεοκοπία.

Εν όψει των γερμανικών εκλογών τον Σεπτέμβριο, η κυβέρνηση της Άγκελα Μέρκελ είναι αποφασισμένη να μην ταράξει τα νερά πριν από αυτές.

Η κρίση ξυπνάει από τη νάρκη

Η Ισπανία και η Ιταλία, δύο πολύ μεγαλύτερες οικονομίες, που αποτελούν επίσης μεγάλους κινδύνους, καθώς και τα προβλήματα του τραπεζικού τομέα της Σλοβενίας, οι βραδείες μεταρρυθμίσεις στην Κύπρο και το σκάνδαλο στην Ιρλανδία έχουν κλονίσει την εμπιστοσύνη.

Σε σημείωμα προς τους πελάτες της τον περασμένο μήνα, η ιταλική Mediobanca προειδοποίησε ότι η χώρα «αναπόφευκτα θα καταλήξει να ζητήσει διάσωση από την Ε.Ε.» τους επόμενους έξι μήνες, εκτός εάν τα κόστη δανεισμού μπορούν να διατηρηθούν χαμηλά και η οικονομία να βρει κάποια κινητήρια δύναμη.

Ο πρωθυπουργός Ενρίκο Λέττα, που ανέλαβε τα καθήκοντά του μόλις τον Απρίλιο, αντιμετωπίζει αστάθεια στον συνασπισμό του, ενώ ο πρώην πρωθυπουργός Μάριο Μόντι απειλεί να αποσύρει τη στήριξή του λόγω του αργού ρυθμού των αναγκαίων οικονομικών μεταρρυθμίσεων.

Όσον αφορά την Ισπανία, αν και μπορεί να έχει αποφύγει μια πλήρη διάσωση μέχρι στιγμής, οι τράπεζές της -που έλαβαν 40 δισ. ευρώ από το ταμείο διάσωσης της ευρωζώνης το 2012- έχουν μπροστά τους πολύ δρόμο μέχρι να αποκατασταθούν, όπως άλλωστε και οι τράπεζες της Ιρλανδίας. Το ΔΝΤ επαίνεσε και τις δύο χώρες για τις προσπάθειές τους τον περασμένο μήνα, όμως προειδοποίησε και για κινδύνους στη συνέχεια.

«Υπάρχουν τόσα αρνητικά εκτός της Ελλάδας. Τα υπόλοιπα απλώς θέλουμε να τα αναβάλουμε για μετά το καλοκαίρι», ανέφερε ανώτατος αξιωματούχος της ευρωζώνης.

Στην Ιρλανδία, η οποία έχει εμφανίσει τις καλύτερες επιδόσεις από τις χώρες που εντάχθηκαν σε προγράμματα διάσωσης και αναμένεται να βγει από το πρόγραμμα αργότερα φέτος, τα προβλήματα αφορούν περισσότερο τη φήμη παρά την εφαρμογή.

Απομαγνητοφωνημένα κείμενα από τηλεφωνικές συνομιλίες που πραγματοποιήθηκαν το 2008 αποκάλυψαν ότι τραπεζίτες της Anglo Irish Bank αστειεύονταν με την απόφαση της ιρλανδικής κυβέρνησης να εγγυηθεί τις ζημίες τους, κίνηση που τελικά έφερε υπέρογκα χρέη στη χώρα.

Οι τραπεζίτες γελοιοποίησαν επίσης τη Γερμανία -τον βασικό ανάδοχο όλων των δανείων διάσωσης της Ευρώπης- τραγουδώντας το "Deutschland uber alles", γεγονός που εξόργισε τους Γερμανούς αξιωματούχους, αυτούς δηλαδή που η ιρλανδική κυβέρνηση πρέπει να κρατά ικανοποιημένους.

Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε χαρακτήρισε τους τραπεζίτες περιφρονητικούς.

Ενώ τα προβλήματα της Ιρλανδίας είναι πιθανόν να καταλαγιάσουν, αντιθέτως αυτά της Πορτογαλίας, της Ελλάδας και της Κύπρου, η οποία και αυτή πρέπει να τηρήσει σκληρούς όρους στο πλαίσιο της διάσωσής της, είναι ξεκάθαρα και παρόντα, ενώ της Ιταλίας και της Ισπανίας δεν δείχνουν ότι θα εξαφανιστούν.

Οι οργανισμοί της Ε.Ε. ουσιαστικά κλείνουν τον Αύγουστο, όμως αυτό μπορεί να μη σταθεί ικανό να αποτρέψει ένα ανήσυχο καλοκαίρι καθώς η κρίση ξαναξυπνά, και μάλιστα με άγριες διαθέσεις.