Stratfor: H Tουρκία, οι ταραχές και το κουρδικό ζήτημα

Την ώρα που οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στις μεγάλες πόλεις της Τουρκίας τραβούν την προσοχή των μέσων ενημέρωσης, το καζάνι βράζει στα νοτιοανατολικά της χώρας όπου κατοικούν οι Κούρδοι. Το ΡΚΚ έβαλε κατά τουρκικής στρατιωτικής βάσης κοντά στα σύνορα της Τουρκίας με το Ιράκ. Η παραβίαση της εκεχειρίας εγείρει ερωτήματα ως προς το ποια επίπτωση θα έχει η λαϊκή αμφισβήτηση του κυβερνώντος κόμματος στη βραδύτατα κινούμενη, ευαίσθητη ειρηνευτική διαδικασία που πραγματοποιείται μεταξύ της κυβέρνησης και του PKK.

Ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ένα φιλόδοξο σχέδιο να πλέξει μια ειρηνευτική συμφωνία με τους Κούρδους αντάρτες, με τις δικές του προεδρικές φιλοδοξίες. Ο Ερντογάν χρειάζεται να περάσει ένα δημοψήφισμα που θα μετατρέπει την Τουρκία από κοινοβουλευτικό σύστημα σε προεδρικό. Ο θητεία του ως πρωθυπουργού λήγει το 2015, όμως προσπαθεί να συγκεντρώσει εξουσία στην προεδρία ώστε ο ίδιος να θέσει υποψηφιότητα στις προεδρικές εκλογές του 2014 για να συνεχίσει την εξουσία του. Για να έχει πιθανότητα επιτυχίας το δημοψήφισμα, θα χρειαστεί ψήφους και από το εκλογικό σώμα των Κούρδων της Τουρκίας.

Και εδώ είναι που ξεκινά το πραγματικό παζάρι. Αν ο Ερντογάν μπορέσει να επιδείξει αρκετή πρόοδο στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με το PKK και ανταποκριθεί στις χρόνιες απαιτήσεις των Κούρδων, θεωρητικά μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτήν τη δυναμική ώστε να ζητήσει ψήφους για το δημοψήφισμά του από τους υποστηρικτές του τουρκικού Κόμματος της Ειρήνης και της Δημοκρατίας, που τάσσεται υπέρ των Κούρδων.

Όμως, αυτό φαίνεται ότι θα είναι μια δύσκολη μάχη για τον Ερντογάν, ιδιαίτερα τώρα που πρέπει να αντιμετωπίσει τις επιπλέον πιέσεις που προκύπτουν από τις διαδηλώσεις που ξεκίνησαν την περασμένη εβδομάδα. Η ειρωνεία είναι ότι τις τελευταίες μέρες οι υποστηρικτές του Κόμματος τη Ειρήνης και της Δημοκρατίας διαδηλώνουν κατά του Ερντογάν μαζί με τους ακροδεξιούς Τούρκους εθνικιστές. Η συμμετοχή Κούρδων υποστηρικτών στις διαδηλώσεις, που παρουσιάζουν τον Ερντογάν ως δικτάτορα, δεν είναι καλός οιωνός για την ικανότητά του να συγκεντρώσει κουρδικές ψήφους για ένα δημοψήφισμα που θα παρέτεινε την εξουσία του.

Οποιαδήποτε σοβαρή αμφιβολία ως προς το αν ο Ερντογάν θα μπορέσει να προχωρήσει σε ένα λεπτομερές ειρηνευτικό σχέδιο με το PKK πιθανότατα θα οδηγήσει σε καθυστερήσεις στις διαπραγματεύσεις τις επόμενες εβδομάδες και τους μήνες που θα ακολουθήσουν. Στην πρώτη φάση της ειρηνευτικής διαδικασίας, οι μαχητές του PKK, αρχής γενομένης από τον Μάιο, άρχισαν να μεταφέρονται στο όρος Κουαντίλ στο βόρειο Ιράκ. Τώρα που το PKK έχει αρχίσει να αποσύρεται σταδιακά από την Τουρκία, περιμένει το AKP να τηρήσει τη δική του πλευρά της συμφωνίας και να αρχίσει τη δικαστική μεταρρύθμιση που θα επιτρέπει τη χορήγηση αμνηστίας σε ορισμένα μέλη του PKK, τη μείωση των στρατιωτικών σημείων ελέγχου στα νοτιοανατολικά και τον διορισμό κουρδόφωνων κυβερνητών στα νοτιοανατολικά.

Όμως, τώρα με τις διαδηλώσεις, ο Ερντογάν θα δυσκολευτεί πολύ περισσότερο να εξασφαλίσει την πολιτική ομοφωνία που χρειάζεται στη Βουλή ώστε να προχωρήσει αυτές τις μεταρρυθμίσεις. Η ηγεσία του PKK έχει ήδη κατηγορήσει την κυβέρνηση για καθυστερήσεις και έχει υπαινιχθεί ότι δεν είναι έτοιμη να «κάνει τη χάρη» στον Ερντογάν για ένα μεγάλο πολιτικό παζάρι. Σε μια πρόσφατη συνέντευξή του στην εφημερίδα Taraf, ο διοικητής του PKK Μουράτ Καραγιλάν τόνισε πως οι διαπραγματεύσεις του PKK και οι άλλες πολιτικές μεταρρυθμίσεις πρέπει να είναι διαχειρίσιμες ξεχωριστά. Η πρόσφατη επίθεση του PKK στην τουρκική στρατιωτική βάση μπορεί να ήταν η προειδοποιητική βολή προς τον Ερντογάν ότι η εκεχειρία δεν θα συνεχιστεί αν δεν υπάρξει πρόοδος από την πλευρά της κυβέρνησης στα αιτήματά τους. Πράγματι, το PKK θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τις διαδηλώσεις υπέρ του σε αυτές τις διαπραγματεύσεις.

Ο Ερντογάν ξεκίνησε αυτήν τη φιλόδοξη ειρηνευτική διαδικασία με τους Κούρδους όχι μόνο για να βοηθήσει τις προεδρικές του βλέψεις, αλλά και για να απομακρύνει ένα τεράστιο αγκάθι από τα πλευρά της Τουρκίας ώστε η χώρα να μπορέσει να επικεντρώσει την προσοχή της στη σειρά συγκρούσεων και ευκαιριών στην περιφέρειά της. Όμως, τα εμπόδια μαζεύονται με ταχύτατο ρυθμό και υπάρχουν πολλοί «παίκτες» τόσο στην Τουρκία όσο και στην περιοχή που θα επωφελούνταν από τον εκτροχιασμό της ειρηνευτικής διαδικασίας, αυξάνοντας έτσι τον αριθμό των προκλήσεων που έχει να αντιμετωπίσει το AKP.

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙΣΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ STRATFOR (στα αγγλικά)