Το αιώνιο πρόβλημα της Ευρώπης

Φίλτατοι, καλή σας ημέρα!

Εάν σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση αδυνατεί να διαδραματίσει τον γεωπολιτικό ρόλο που ιστορικά επωμίζονταν οι πάλαι ποτέ ευρωπαϊκές δυνάμεις και στέκει περίπου ανήμπορη μπροστά στις εμπόλεμες συγκρούσεις που εξελίσσονται γύρω της, τούτο οφείλεται στην αδυναμία της να μετεξελιχθεί από ένα κυρίως οικονομικό μόρφωμα, σε ένα συνεκτικό πολιτικό πλέγμα, με ενιαία εξωτερική και αμυντική πολιτική.

Όταν δεν έχει κατορθώσει, δε, να αποκτήσει ούτε καν ενιαία δημοσιονομική εποπτεία και διαχείριση, είναι σαφές ότι ακόμη απέχει σημαντικά από τον κάποτε διακηρυγμένο στόχο της περαιτέρω ενοποίησης.

Αυτό, δε, είναι το «αιώνιο» πρόβλημα της Ευρώπης. Το γεγονός ότι από τα κράτη-μέλη της απουσιάζει η βούληση εκχώρησης μεγαλύτερου τμήματος της εθνικής τους κυριαρχίας σε ένα υπερεθνικό σώμα όπως είναι η ΕΕ. Κυριαρχίας που αφορά τη χάραξη της αμυντικής, της εξωτερικής και βεβαίως ακόμη και της δημοσιονομικής πολιτικής.

Εξαιρέσεις υπάρχουν, προφανώς, κατά καιρούς, ιδίως σε ζητήματα δημοσιονομικής διαχείρισης. Ωστόσο, υπό το φως όλων αυτών, αδυνατεί σήμερα η Ευρώπη να στεφθεί με τον τίτλο της υπερδύναμης, αν και από οικονομικής απόψεως δεν απέχει από αυτήν τη θέση σημαντικά, και άρα στέκει παραγκωνισμένη από πραγματικές υπερδυνάμεις, όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα.

Την ώρα της κρίσης, όμως, ξέρεις σε ποιον θα τηλεφωνήσεις σε αυτές τις τρεις χώρες. Όπως έλεγε προ πολλών ετών και ο αείμνηστος Χ. Κίσινγκερ, «στην Ευρώπη, ποιον πρέπει να καλέσω;».

Ακριβώς αυτό φρόντισε να διαμηνύσει, μόλις πρόσφατα, ο απερχόμενος Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ προς τους υπουργούς Εξωτερικών των κρατών-μελών της ΕΕ, προσερχόμενος σε συνεδρίαση του συμβουλίου τους, στις Βρυξέλλες.

«Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τη γλώσσα της ισχύος. Αυτό είναι περισσότερο αλήθεια σήμερα παρά ποτέ, αλλά για να το κάνουμε πρέπει να είμαστε ενωμένοι», τόνισε ο Μπορέλ και πρόσθεσε: «Πολλές φορές έπρεπε να συζητήσουμε για πάρα πολύ καιρό. Δεν γίνεται να λέμε ότι είμαστε γεωπολιτική δύναμη, αν για να φτάσουμε σε μια συμφωνία χρειαζόμαστε μήνες. Η τελευταία έκκλησή μου προς τους συναδέλφους μου είναι να είναι πιο ενωμένοι και να παίρνουν πιο γρήγορα αποφάσεις».

Όσο δίκιο, όμως, έχει ο φίλτατος Μπορέλ σε αυτήν του την επισήμανση, άλλο τόσο έχουν όσοι του καταλογίζουν απουσία πρωτοβουλιών προς αυτήν την κατεύθυνση κατά τη διάρκεια της θητείας.

Προφανώς, όμως, όλο αυτό είναι μία άλλη συζήτηση, η οποία άπτεται και της ύπαρξης ή μη βούλησης για την πραγματοποίηση βημάτων εκ μέρους των κρατών μελών προς μεγαλύτερη ενοποίηση.

Σε οποιαδήποτε περίπτωση, περιστάσεις όπως αυτές που εκτυλίχθηκαν μόλις χθες, με τη Ρωσία να ανακοινώνει ένα νέο αμυντικό δόγμα υπό το φως των πληγμάτων που εδέχθη από την Ουκρανία μέσω αμερικανικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς, καταδεικνύουν τη θέση αδυναμίας στην οποία στέκει σήμερα η ΕΕ.

Δίχως ένοπλες δυνάμεις ικανές να αντιπαρατεθούν σε τυχόν εξωτερικές επιβουλές και έχοντας εναποθέσει την ευθύνη της αμυντικής της ακεραιότητας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία, η Ευρώπη παραμένει άπραγη έναντι του «αιωνίου» προβλήματός της. Αυτού της αδυναμίας να προχωρήσει σε ποιοτική αναβάθμιση της ύπαρξής της. Ακόμη και νόμισμα υιοθέτησε, για περίπου της μισές χώρες της αλλά ενιαία δημοσιονομική διαχείριση -και άρα ισχύ πολιτικού ελέγχου- αδυνατούν να παραχωρήσουν τα κράτη-μέλη της.

Έτσι, όμως, δεν πάμε μακριά…