Το βρετανικό μάθημα

Φίλτατοι, καλή σας ημέρα!

Στον απόηχο των πολυήμερων εκδηλώσεων που ακολούθησαν τον θάνατο της Ελισάβετ ΙΙ του Η. Β., ελάχιστες αμφιβολίες υπάρχουν ως προς την απήχηση του θεσμού της βασιλείας στη συγκεκριμένη χώρα. Η ισχύς της εκλιπούσης ήταν όντως η αγάπη του λαού.

Τουλάχιστον αυτό πιστοποιούν οι εκατοντάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια των Βρετανών, που είτε περίμεναν επί ώρες ώστε να αποτίσουν ύστατο χαιρετισμό προς την εκλιπούσα τις ημέρες που η σορός της είχε τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα είτε συνέρρευσαν μαζικά στην κηδεία της.

Πολλοί εξ αυτών, ερωτηθέντες εκ μέρους εκπροσώπων του Τύπου, απέδιδαν τα συναισθήματά τους, μεταξύ άλλων, στο αίσθημα σταθερότητας που αποκόμιζαν από την παρουσία της εκλιπούσας στον θρόνο, τα τελευταία 70 χρόνια. Ένα αίσθημα το οποίο, δίχως αμφιβολία, είναι συνυφασμένο και με τη σταθερότητα των θεσμών στη Βρετανία. Του θεσμού της βασιλείας, αλλά βεβαίως και των τριών διακριτών εξουσιών, εκτελεστικής, δικαστικής και νομοθετικής, εκάστη εκ των οποίων χαρακτηρίζεται από την ανεξαρτησία της αλλά και τον σεβασμό της έναντι των λοιπών δύο.

Ας μην ξεχνάμε, ότι εκτός από Κοινοβουλευτική Μοναρχία, η Βρετανία είναι και η κοιτίδα του σύγχρονου κοινοβουλευτισμού. Είναι μία χώρα η οποία έχει επανειλημμένως αποδείξει ότι η ανάληψη ευθύνης εκ μέρους κρατικών λειτουργών και πολιτικών προσώπων ισοδυναμεί με παραίτηση από τα καθήκοντά τους και όπου το κράτος δικαίου δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση σε οποιαδήποτε βαθμίδα ή έκφανσή του.

Τέτοιου είδους σταθερότητα, όπως αυτή που χαρακτηρίζει το βρετανικό πολίτευμα, είναι όντως δυσεύρετη διεθνώς. Για παράδειγμα, κατά πάσα βεβαιότητα, δεν θα ετίθετο υπό αμφισβήτηση, σε μία χώρα όπως η Βρετανία, η υποχρέωση των μυστικών υπηρεσιών να είναι υπόλογες έναντι του Κοινοβουλίου ή των Μόνιμων ή Ειδικών Επιτροπών του.

Όπως επίσης δεν θα ετίθετο υπό αμφισβήτηση η σύνθεση των προεδρείων τυχόν Εξεταστικών Επιτροπών, οι οποίες στη χώρα μας προκύπτουν μονοκομματικές. Ή, αντίστοιχα, κατά πόσον ή όχι θα έπρεπε να τηρηθεί απόρρητο έναντι του περιεχομένου των παρακολουθήσεων ή άλλων ενεργειών των μυστικών υπηρεσιών, ενώπιον επιτροπών του Κοινοβουλίου οι οποίες τελούν υπό καθεστώς μυστικότητας. 

Είναι λυμένα αυτά τα ζητήματα και δεν λύνονται ad hoc, όταν προκύπτουν. Αντίστοιχα, η διερεύνηση και διαλεύκανση αυτών των υποθέσεων σε μόνιμες κοινοβουλευτικές επιτροπές, όπως η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας, δεν θα συναντούσε την άρνηση του προεδρείου της Βουλής.

Υπ’ αυτό το πρίσμα, ενδεχομένως, υπάρχει έδαφος άντλησης διδαγμάτων από το βρετανικό παράδειγμα.

Δίχως αμφιβολία, σε μία βαθιά ταξική κοινωνία όπως η βρετανική, απαντώνται ενίοτε πολυποίκιλες στρεβλώσεις και αθέμιτες διακρίσεις υπέρ μελών της καθεστηκυίας τάξης.

Παραμένει ακλόνητη και γενικευμένη, ωστόσο, η πεποίθηση των μελών της κοινωνίας των πολιτών ότι τούτες οι στρεβλώσεις δεν συνιστούν τον κανόνα αλλά την εξαίρεση και ότι όντως υφίσταται κράτος δικαίου.

Ότι, δηλαδή, ο πολίτης μπορεί να βρει το δίκιο του στα δικαστήρια, ότι υφίστανται έλεγχοι έναντι της εξουσίας, ότι υφίσταται ισονομία. Και τούτο διότι σπανίως παρέχονται ευκαιρίες ικανές να κλονίσουν αυτή την πεποίθηση. Ακόμη και τότε, δε, η ιστορική αλήθεια δεν αποκρύπτεται.

Έτσι, λοιπόν, πριν προχωρήσει με συνοπτικές διαδικασίες μία υπόθεση όπως αυτή της διερεύνησης των υποκλοπών, ίσως να ήταν σκόπιμο να δοθεί η δέουσα προσοχή στην επίγευση που τούτη θα αφήσει στον πολιτικό ουρανίσκο της χώρας.

Αν μη τι άλλο, να τηρηθούν τα προσχήματα, όπως ίσως θα έλεγαν και οι φίλτατοι Βρετανοί.