Το μετέωρο βήμα του ευρώ

Φίλτατοι, καλή σας ημέρα!

Ένας εύσχημος τρόπος για τη συνέχιση της στήριξης που παρέχει η ΕΚΤ στα ευρωομόλογα του Νότου εμφανίζεται να είναι το νέο εργαλείο που αναμένεται να παρουσιάσει σύντομα, υπό την επωνυμία Μηχανισμός Προστασίας Μετάδοσης (Transmission Protection Mechanism).

Κύριος στόχος του συγκεκριμένου εργαλείου είναι η διατήρηση της ψαλίδας που χωρίζει τις αποδόσεις των γερμανικών ομολόγων από εκείνες των κρατών του ευρωπαϊκού Νότου και ιδίως της Ιταλίας και της Ελλάδος, σε «λογικά» επίπεδα, αποτρέποντας έτσι, επί της ουσίας, μία ενδεχόμενη επανάληψη μίας κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη. 

Πρόκειται για μία συζήτηση σε εξέλιξη, ωστόσο, καθώς αυτό το εργαλείο κατά του λεγόμενου «κατακερματισμού» εμφανίζεται ως αμφιλεγόμενο από τους υπέρμαχους της «νομισματικής ορθοδοξίας», όπως οι φίλτατοι της Bundesbank. 

Στο επίκεντρο των ενστάσεών τους βρίσκονται τα αίτια που θα πυροδοτούν την εκάστοτε ενεργοποίηση του συγκεκριμένου μηχανισμού και εάν αυτά θα αφορούν σε θεμελιώδεις ή μη λόγους. 

Για παράδειγμα, τι τμήμα της διεύρυνσης των περιθωρίων των ιταλικών ομολόγων, έναντι των αντίστοιχων γερμανικών, αφορά στην τρέχουσα πολιτική κρίση που βιώνει η Ιταλία και τι στα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη της συγκεκριμένης χώρας; 

Με άλλα λόγια, κατά πόσο τυχόν παροχή στήριξης από την ΕΚΤ στα ιταλικά ομόλογα, υπό τον μανδύα του TPM, θα αφορούσε σε νομισματική ενίσχυση, η οποία θα εμπεριείχε ηθικό κίνδυνο (moral hazard), σε περίπτωση που αυτή δεν θα συνοδευόταν από μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης, ή άλλως πώς, ένα μνημόνιο; 

Επί της ουσίας, η συγκεκριμένη συζήτηση, υπό το φως των περιστάσεων, αφενός, αφορά σε έναν φαύλο κύκλο, εάν η πολιτική αστάθεια της γείτονος αντικατοπτριστεί στην υγεία της οικονομίας της, αφετέρου, είναι μάταιη υπό το φως των επιπτώσεων που θα υπάρξουν στην υπόσταση ολόκληρης της Ευρωζώνης, σε περίπτωση προβλημάτων αναχρηματοδότησης του ιταλικού δημόσιου χρέους. 

Εντέλει, αυτή η συζήτηση αναδεικνύει την ελλειμματική αρχιτεκτονική του ευρώ, η οποία ακόμη και υπό τις παρούσες περιστάσεις (δημιουργία ESM, δημοσιονομικό εξάμηνο, εργαλεία εποπτείας κ.λπ.) εξακολουθεί να πάσχει από την απουσία ενιαίου δημοσιονομικού ελέγχου. 

Εργαλεία όπως αυτό που εκτιμάται ότι θα παρουσιάσει, ενδεχομένως και την τρέχουσα εβδομάδα, η ΕΚΤ, δεν αποτελούν τίποτε περισσότερο από εμβαλωματικού χαρακτήρα λύσεις έναντι των σοβαρών προβλημάτων τα οποία χαρακτηρίζουν τη λειτουργία των οικονομιών ορισμένων κρατών-μελών της Ευρωζώνης. Προβλημάτων τα οποία άπτονται, σε μεγάλο βαθμό, με τις «ιδιοσυγκρασίες» της κάθε οικονομίας και που δεν μπορούν να εκλείψουν παρά μόνον εάν υπάρξουν οι προσήκουσες μεταρρυθμίσεις στη λειτουργία τους, κατά τρόπο ενιαίο. 

Η απουσία πολιτικής βούλησης, κυρίως εκ μέρους της Γερμανίας αλλά και σειράς «συνοδοιπόρων» της, στην υιοθέτηση της πρότασης Μακρόν για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού υπουργείου Οικονομικών και την -επί της ουσίας- έναρξη της υιοθέτησης ενιαίων δημοσιονομικών κριτηρίων και εποπτείας, φέρει βεβαίως το κύριο βάρος ευθύνης για την παρούσα κατάσταση.

Στη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας, η Ευρωζώνη προχώρησε στην κάλυψη πολλών εκ των προβλημάτων της, με τη δημιουργία των κατάλληλων θεσμών, όπως o European Financial Stability Facility (EFSF) αρχικώς και εν συνεχεία ο European Stability Mechanism (ESM).  Ωστόσο, μέχρι να αντλήσει το πολιτικό θάρρος που θα της επιτρέψει να προχωρήσει τη διαδικασία ενοποίησης, με την υιοθέτηση ενός ευρωπαϊκού Υπουργείου Οικονομικών, θα παραμένει δέσμια των εγγενών αδυναμιών του ενιαίου νομίσματος.