Το διαχρονικό έγκλημα με τον ΦΠΑ

Φίλτατοι, καλή σας ημέρα!

Με την εξαίρεση απόλυτων ζητημάτων όπως για παράδειγμα ο θάνατος, τα περισσότερα πράγματα σε αυτή τη ζωή δεν είναι μαύρο ή άσπρο. Αντίθετα, βρίσκονται σε κάποια βαθμίδα του γκρίζου. Ιδίως, όταν άπτονται της οικονομίας.

Για παράδειγμα, σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε χθες στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή,  υπό τον τίτλο “VAT Gap in the EU” (2021), η Ελλάδα κατατάσσεται δεύτερη μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ, πίσω από τη Ρουμανία, ως προς τη φορολογική της συμμόρφωση έναντι του ΦΠΑ, αν και στη διάρκεια των τελευταίων ετών κατόρθωσε να βελτιώσει τις επιδόσεις της στον συγκεκριμένο τομέα.

Σύμφωνα με την έκθεση (συνημμένη), η Ελλάδα έχασε το 2019, έτος στο οποίο αφορούν τα συγκεκριμένα στοιχεία, ποσό ύψους 5,35 δισ. ευρώ από τη φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ, που αντιστοιχεί σε ποσοστό 25,8% των συνολικών εσόδων που θα μπορούσε να έχει αποκομίσει υπό άλλες συνθήκες από τον συγκεκριμένο φόρο (Gap ή ψαλίδα συμμόρφωσης) ή περίπου 3% του ΑΕΠ. Ακόμη, όμως, κι αυτή η επίδοση, η οποία την κατατάσσει δεύτερη στη συνολική κατάταξη μετά τη Ρουμανία, που εμφάνισε το υψηλότερο εθνικό έλλειμμα συμμόρφωσης προς τον ΦΠΑ έχοντας απολέσει το 34,9% των εσόδων της από τον συγκεκριμένο φόρο το 2019, είναι χαμηλότερη εκείνης που κατέγραψε η Ελλάδα το 2017, οπότε είχε απολέσει το 31,5% των δυνητικών της εσόδων.

Τι σημαίνουν όλα αυτά, στον καθ’ όλα σχετικό κόσμο που ζούμε;

Πρώτον, ότι η επίτευξη φορολογικής συμμόρφωσης (η οποία δεν αφορά μόνο θέματα απάτης ή φοροδιαφυγής αλλά και πρακτικών βελτιστοποίησης του ΦΠΑ, καθώς και χρεοκοπιών ή πτωχεύσεων) αποτελεί ένα ζήτημα επί του οποίου μπορεί να υπάρξει σαφής πρόοδος. Όπως επισημαίνεται στην ίδια έκθεση, η Ελλάδα επέδειξε την τρίτη μεγαλύτερη μείωση της ψαλίδας μεταξύ δυνητικών εισπράξεων ΦΠΑ και απολεσθέντων εισπράξεων στην ΕΕ, μετά την Κροατία και την Κύπρο.   

Δεύτερον, ότι τυχόν περαιτέρω πρόοδος στον τομέα της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής ή της βελτιστοποίησης των πρακτικών της φορολογικής διοίκησης σε σχέση με τον ΦΠΑ θα μπορούσε να αντικατοπτριστεί σε αυξημένα έσοδα και ενδεχομένως να μεταφραστεί σε δυνατότητα φορολογικών μειώσεων σε άλλους φόρους, όπως για παράδειγμα ο ΕΝΦΙΑ.

Σύμφωνα με την ΑΑΔΕ, το 2021, το τελικό ποσό εκκαθάρισης ΕΝΦΙΑ ανήλθε σε 2,58 δισ. ευρώ (συνημμένο). Εάν η φορολογική διοίκηση μπορούσε να συλλέξει έστω και το ήμισυ από το ποσό που της διέφυγε το 2019 από τον ΦΠΑ, δεν θα χρειαζόταν να επιβάλει ούτε ένα ευρώ ΕΝΦΙΑ…

«Είναι αυτό δυνατό;», ίσως αναρωτηθείτε. Απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα θα μπορούσε να αποτελέσει το γεγονός ότι περίπου το ένα δεύτερο των (28 τότε) κρατών-μελών της ΕΕ εμφάνισαν το 2019 ψαλίδα φορολογικής συμμόρφωσης της τάξης του 8,6% (έναντι του δικού μας 25,8%) και ότι υπήρξαν χώρες όπως η Κροατία, που κατέγραψε έλλειμμα 1%, η Σουηδία με 1,4% και η Κύπρος με 2,7%.  Ακόμη και η Πορτογαλία, η οποία αποτελεί σύνηθες σημείο αναφοράς για την Ελλάδα καθώς διαθέτει ανάλογα μεγέθη με τη χώρα μας, σημείωσε έλλειμμα 7,9%, καταδεικνύοντας ότι αντίστοιχα μεγέθη θα μπορούσαμε να εμφανίσουμε και εμείς.

Κυριότερα, όμως, σε αυτό τον σχετικό κόσμο που ζούμε, οφείλουμε να κατανοήσουμε ότι αν και οι έμμεσοι φόροι, όπως ο ΦΠΑ, είναι κατεξοχήν άδικοι, ως εκ της φύσεώς τους, καθώς επιβάλλονται κατά τρόπο μη αναλογικό εκείνου των εισοδημάτων των πολιτών, μπορούν να οδηγήσουν σε ακόμη μεγαλύτερη αδικία, εάν συνοδεύονται από φοροδιαφυγή, καθώς οδηγούν σε χαμηλότερα έσοδα και άρα μικρότερη ανταποδοτικότητα.

Με άλλα λόγια, όσο η χώρα μας στέκει αδύναμη, αν όχι να πατάξει, τουλάχιστον να αντιμετωπίσει σε κάποιο βαθμό τη φοροδιαφυγή, διαιωνίζει την κυριότερη πηγή οικονομικής και κατά προέκταση κοινωνικής αδικίας.

Ας τα θυμόμαστε όλα αυτά την επόμενη φορά που θα ακούσουμε υποσχέσεις για περαιτέρω μείωση του ΕΝΦΙΑ… 

* Τα στατιστικά στοιχεία για τις δηλώσεις ΕΝΦΙΑ από την ΑΑΔΕ και η Έκθεση “VAT Gap in the EU” δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".