Δεύτερη ευκαιρία για την Ευρωζώνη η κρίση

Φίλτατοι, καλή σας ημέρα!

Η ορμή με την οποία η παρούσα πανδημία παρασύρει πολλά από όσα θεωρούσαμε ως δεδομένα έως τώρα αποτελεί, ενδεχομένως, έναν σύγχρονο Ιανό. Δίπλα στο βαρύ κόστος, υπάρχει και μία ευκαιρία αναδόμησης των πραγμάτων, κατά τρόπο, ελπίζουμε, αρτιότερο εκείνου που υφίστατο έως σήμερα. Ούτως ή άλλως, τα τρωτά του συστήματος ήσαν από πολλού χρόνου γνωστά.

Το Παρίσι φρόντισε να μας θυμίσει αυτή την κατάσταση πραγμάτων χθες, αναφερόμενο στους κανόνες που διέπουν την ύπαρξη του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, οι οποίοι τελούν σε αναστολή ήδη από τον Μάρτιο, μέσω της ενεργοποίησης της περίφημης «ρήτρας διαφυγής» από τον «στενό κορσέ» του Συμφώνου Σταθερότητας.

Δια στόματος του αρμόδιου υφυπουργού για Ευρωπαϊκές Υποθέσεις Κλεμάν Μπον, η Γαλλία κατέστησε σαφή τη βούλησή της να αδράξει την ευκαιρία και να ηγηθεί της προσπάθειας αναμόρφωσης των κανόνων της ευρωζώνης. «Δεν μπορούμε να φανταστούμε να τίθεται εκ νέου σε ισχύ το ίδιο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, που καθορίζει αυτούς τους κανόνες». «Χρειάζονται δημοσιονομικοί κανόνες; Σίγουρα. Πρέπει να τους αναθεωρήσουμε; Επίσης σίγουρα», δήλωσε ο φίλτατος Μπον.

Ούτως ή άλλως, ο πρόεδρος Εμ. Μακρόν είχε επιχειρήσει και κατά το -σχετικά πρόσφατο- παρελθόν την αναμόρφωση των κανόνων που διέπουν τη λειτουργία της ευρωζώνης, προωθώντας ένα είδος «υπουργείου Οικονομικών» και δείχνοντας προς την κατεύθυνση της ενιαίας οικονομικής διακυβέρνησης ή και του ενιαίου ευρωπαϊκού δανεισμού, ακόμη και στην ιδέα του οποίου εξανίστανται στην Καγκελαρία.

Μπόρεσε η παρούσα πανδημία και η οικονομική κρίση που τη συνοδεύει να τα γκρεμίσει όλα αυτά; 

Ας κοιτάξουμε γύρω μας για την απάντηση: Το Ταμείο Ανάκαμψης, συνολικού ύψους 750 δισ. ευρώ, συνιστά μία γιγαντιαία ενιαία δημοσιονομική παρέμβαση, δίχως προηγούμενο για την Ευρώπη. Η συνέχιση -για όσο απαιτηθεί- του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, με κεφάλαια άνω του 1,1 τρισ. ευρώ και βεβαίως η ίδια η αναστολή των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας εκ μέρους της Κομισιόν, που άνοιξε την πόρτα σε κάθε λογής κρατικές παρεμβάσεις και στηρίξεις σε επιχειρήσεις  στις εθνικές οικονομίες, προσφέρουν μία πρώτη απάντηση.

Εάν, δε, ατενίσουμε την προηγούμενη δεκαετία και τα προβλήματα λειτουργίας του ευρώ που αυτή αποκάλυψε, τότε η απάντησή μας καθίσταται πληρέστερη. Προφανώς, η πιστωτική κρίση και η κρίση χρέους που την ακολούθησε, έδωσαν την ευκαιρία στην Ευρωζώνη να αποκαταστήσει πολλά από τα κακώς κείμενα που χαρακτήριζαν τα πρώτα χρόνια ύπαρξης του ενιαίου νομίσματος. Παρ' όλα αυτά, δεν οδήγησαν στο ποιοτικό άλμα που θα έθετε τις οικονομίες της ευρωζώνης στην ίδια αφετηρία για την κατάκτηση του όποιου οικονομικού στόχου.

Θεσμοί όπως ο EFSF, ο ESM, εισήγαγαν την Ευρωζώνη σε μία μορφή -από κοινού δανεισμού-, δεν οδήγησαν όμως στο «ευρω-ομόλογο». Αντίστοιχα, η στενότερη παρακολούθηση της εφαρμογής των κανόνων δημοσιονομικής εποπτείας μπορεί να απομάκρυνε το ενδεχόμενο μίας νέας κρίσης χρέους, όμως δεν οδήγησε στην ενιαία οικονομική διακυβέρνηση.

Πλέον, δε, με την πανδημία να καθιστά ορατό ένα δεύτερο lockdown για την Ευρώπη -και τις προσπάθειες για την ανακάλυψη εμβολίου να παρατείνονται-, ο χρόνος επιστροφής στους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας  παραμένει απροσδιόριστος και πάντως εκτιμάται μετά το 2021. Αυτό είναι, όμως, το «παράθυρο ευκαιρίας» για το ενιαίο νόμισμα και για την οικονομία των κρατών-μελών της ευρωζώνης. Οι λύσεις είναι γνωστές.

Η βούληση ήταν πάντα το ζητούμενο...