Τα μνημόνια, τα λάθη της Ευρώπης και η χαμένη ευκαιρία

Φίλτατοι, καλή σας ημέρα!

Εάν υπάρχει κάποια χρησιμότητα από αναλύσεις απολογιστικού χαρακτήρα, όπως αυτή που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα υπό τον τίτλο “Lessons from Financial Assistance to Greece” (Μαθήματα από την παροχή χρηματοοικονομικής βοήθειας στην Ελλάδα), αυτή προφανώς έγκειται στην αποτροπή του ενδεχομένου επανάληψης αντίστοιχων λαθών στο μέλλον.

Στην περίπτωση, όμως, των «ελληνικών λαθών», δηλαδή των αστοχιών οι οποίες χαρακτήρισαν την οκταετή μνημονιακή πορεία της χώρας μας, αυτό το οποίο αναδεικνύεται δεν αφορά μόνον την Ελλάδα ή μόνον τους λεγόμενους «θεσμούς» (πάλαι ποτέ τρόικα) και τις μεταξύ τους σχέσεις ή ακόμη και τις σχέσεις μεταξύ των κοινοτικών μας εταίρων. Κυριότερα, αφορά στο σύνολο του οικοδομήματος και αναδεικνύει τα θεμελιώδη προβλήματα που συνοδεύουν την Ευρωζώνη από τη γέννησή της έως και σήμερα. Ορισμένα, δε, από αυτά τα προβλήματα αντιμετωπίστηκαν μόνον χάρη στην ανάδειξή τους επί των ημερών της ελληνικής κρίσης, όπως ομολογείται και στην παραπάνω έκθεση.

Εάν θεωρήσουμε ότι το μέγα όφελος για την Ελλάδα, από τα τρία μνημόνια στα οποία υπήχθη, ήταν η παραμονή της στην Ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και η μερική -ακόμη και έως σήμερα- αντιμετώπιση των παθογενειών της, το κύριο όφελος για τους εταίρους μας ήταν η διατήρηση της ακεραιότητας της Ευρωζώνης και η ανάσχεση της διαδικασίας μετάδοσης της κρίσης από το ένα κράτος-μέλος στο άλλο. Γεγονός το οποίο εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τις πολιτικές στοχεύσεις σειράς κρατών-μελών και δη των λεγόμενων «κορυφαίων», κατά την περίοδο της κρίσης.

Στοχεύσεις οι οποίες προέτασσαν τη δημοσιονομική παράμετρο, διασφαλίζοντας την ικανότητα της Ελλάδας να αποπληρώσει τις οφειλές της προς τους ίδιους και έθεταν σε δεύτερη μοίρα την παράμετρο της οικονομικής ανάπτυξης, με τις όποιες συνεπακόλουθες κοινωνικές επιπτώσεις (υψηλή ανεργία, διεύρυνση ανισοτήτων κ.λπ.).    

Υπό αυτό το πρίσμα, πέραν της χρησιμότητας που έχει το πόνημα που δημοσιοποιήθηκε χθες, το οποίο συντάχθηκε για λογαριασμό του ESM από ανεξάρτητη επιτροπή υπό την καθοδήγηση του πρώην επιτρόπου Οικονομικών Υποθέσεων της Ε.Ε. Χοακίν Αλμούνια, για την ανάδειξη ζητημάτων όπως η ανάγκη μεγαλύτερης «ιδιοκτησίας» προγραμμάτων του είδους αυτού από τις εθνικές κυβερνήσεις στις χώρες όπου αυτά εφαρμόζονται ή καλύτερης «επικοινωνίας» μεταξύ των θεσμών, η κύρια αξία του έγκειται στο ότι καταδεικνύει το έλλειμμα λογοδοσίας που χαρακτήρισε την όλη προσπάθεια.

Διότι ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι οι εθνικές κυβερνήσεις -εν προκειμένω οι ελληνικές- αντιμετώπισαν τα επίχειρα των όποιων επιλογών τους μέσω των εκλογικών αποτελεσμάτων που εισέπραξαν στη συνέχεια, έναντι ποιας αρχής στάθηκαν υπόλογοι οι πολιτικοί υπεύθυνοι της εκάστοτε τρόικας; Τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, τα οποία «διέσωσαν» την Ελλάδα ώστε να «διασωθούν» και τα ίδια από τη μετάδοση της κρίσης και να διατηρήσουν ακέραια την Ευρωζώνη, έναντι ποιου στέκονται υπόλογα για τα όποια λάθη τους στη χώρα μας;

Ουδεμία αμφιβολία υπάρχει ότι το 2010 η Ελλάδα νοσούσε βαριά και ότι συνέτρεχαν πραγματικοί και ουσιαστικοί λόγοι για τη χρεοκοπία της. Η «διάσωσή» της, όμως, υπήρξε μόνο μερική, καθώς αλλεπάλληλες ελληνικές κυβερνήσεις αντιστάθηκαν σφοδρά στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων ενώ βασική προτεραιότητα των κοινοτικών μας εταίρων ήταν η δυνατότητα της χώρας μας να τους αποπληρώνει.

Έτσι, όμως, η Ελλάδα έχασε μία -ενδεχομένως μοναδική- ευκαιρία να προωθήσει όλες εκείνες τις μεταρρυθμίσεις που θα διασφάλιζαν την αυριανή της πορεία.

Κέρδισε βέβαια την παραμονή της στην Ευρωζώνη. Από το ολότελα…