Το σχέδιο Μάρσαλ δεν ήταν δανεικά

Φίλτατοι, καλή σας ημέρα!

Ούτε το συνολικό «κοκτέιλ» μέτρων, εκ μέρους της Κομισιόν, του ESM και της ΕΤΕπ, ύψους άνω του μισού τρισ. ευρώ, που συζήτησαν επί ώρες χθες οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης μπορεί να θεωρηθεί αμελητέα ποσότητα, ούτε βεβαίως η αναστολή των παγίων κανόνων περί ελλειμμάτων, που έχει ήδη αποφασιστεί. 

Ασφαλώς, δε, δεν μπορεί να αγνοηθεί το νομισματικό «περιβάλλον» περιρρέουσας ρευστότητας που δημιουργεί το έκτακτο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης ύψους 750 δισ. ευρώ, το οποίο ανακοίνωσε πρόσφατα η ΕΚΤ, επιπροσθέτως του υφισταμένου, στο πλαίσιο της μάχης κατά των επιπτώσεων της πανδημίας Covid-19 ή ακόμη, η άρση του “waiver” για τα ελληνικά ομόλογα, μόλις χθες. 

Ακόμη, λοιπόν, κι αν υποθέσουμε ότι αυτό το πακέτο αρκεί, τουλάχιστον σε πρώτη ανάγνωση, για την αντιμετώπιση των άμεσων επιπτώσεων της τρέχουσας πανδημίας -κάτι που είναι προδήλως αμφίβολο-, αποτελεί άραγε μία νέα «βουτιά» σε χρέη, απάντηση στα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη και ειδικότερα η ήδη υπερχρεωμένη νότια περιφέρειά της;

Κυριότερα, συνιστούν αυτά τα νέα δανεικά έκφραση ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, από το ένα κράτος-μέλος προς το άλλο;

Εάν η απάντηση σε αμφότερα αυτά τα ερωτήματα είναι αρνητική, τότε ας μην απορούμε είτε για τις χθεσινές αντιδράσεις χωρών του Νότου αλλά και της Γαλλίας στο Eurogroup και την τροπή που έλαβε η συνεδρίασή του, είτε για την αναβίωση ευρωσκεπτικιστικών ιαχών και του ενδεχομένου εξόδου της Ιταλίας.

Όταν ο πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τούσκ δηλώνει πως η κατάσταση σήμερα είναι πολύ πιο ανησυχητική απ’ ό,τι ήταν κατά τη διάρκεια της κρίσης στην Ευρωζώνη, τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά και τονίζει ότι «...η απώλεια φήμης είναι τεράστια» για την Ε.Ε. υπό το φως της απουσίας αλληλεγγύης, τι θα μπορούσε να είναι σαφέστερο;  

Σύμφωνα με τον ίδιο, «πρέπει να σώσουμε την Ιταλία, την Ισπανία και ολόκληρη την Ευρώπη και όχι να φοβηθούμε τα έκτακτα μέτρα. Πρόκειται για κατάσταση έκτακτης ανάγκης». 

Αυτό για το οποίο μιλά ο φίλτατος Τουσκ δεν αφορά δανεικά αλλά απευθείας στήριξη. Δηλαδή, ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ, για το οποίο έκανε λόγο πρόσφατα και η -επίσης φιλτάτη- Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Κομισιόν.

Το σχέδιο Μάρσαλ βάσει του οποίου στάθηκε η Ευρώπη στα πόδια της μετά τον Β' Π.Π., όμως, χαρακτηριζόταν, κυρίως, από διορατικότητα.  

Η παροχή αυτής της τερατώδους αμερικανικής κεφαλαιακής ενίσχυσης σε σειρά ευρωπαϊκών κρατών, συμπεριλαμβανομένης βεβαίως της Γερμανίας, δεν στόχευε μόνο στην αντιμετώπιση της τότε ανθρωπιστικής κρίσης που εξελισσόταν στο μεγαλύτερο τμήμα της Ευρώπης. Είχε ως στόχο και την εξασφάλιση όρων ευημερίας για τους λαούς της Ευρώπης και μέσω αυτών την αποφυγή επικράτησης των άκρων στη Γηραιά Ήπειρο. 

Ο «πρόγονος» της ΕΕ, δε, η Συνθήκη Άνθρακα και Χάλυβα, συνομολογήθηκε για την ενδυνάμωση των οικονομικών δεσμών μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών ως του πλέον δόκιμου «εργαλείου» για την αποφυγή τυχόν επανάληψης ακόμη μίας αιματοχυσίας μεταξύ αυτών των κρατών και της Γερμανίας (γιατί να το κρύψωμεν... άλλωστε). 

Οι συνθήκες που επικρατούν σήμερα στην Ευρώπη προφανώς δεν προσομοιάζουν με εκείνες του τέλους του Β’ Π.Π. Είναι όμως πρωτοφανείς και ικανές να βυθίσουν την Ευρώπη σε βαθιά ύφεση και εξαιρετικά υψηλή ανεργία. Υπ’ αυτό το πρίσμα, η αλληλεγγύη συνεχίζει να είναι απαραίτητη και ούτε τυχόν αιρεσιμότητα ούτε δυσβάσταχτοι όροι εξυπηρέτησης νέου χρέους έχουν θέση σε ένα πακέτο παροχής στήριξης.                                                                                              

Αντίθετα, αυτό που απαιτείται, τουλάχιστον για ορισμένα κράτη-μέλη, είναι ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ. Αυτό δεν μας το προσέφερε χθες το Eurogroup. Αντίθετα, όσα διαδραματίστηκαν ήσαν χαμηλότερα των περιστάσεων και ευλόγως, απογοητευτικά.