Γιατί κατέρρευσε η αγορά πετρελαίου θέρμανσης

Οι υπάρχοντες μύθοι και η «συναισθηματική» αντίδραση των πολιτών μέσα στο νεφέλωμα της κρίσης. Οι επισφάλειες κοινοχρήστων, τα καταστατικά των πολυκατοικιών και το συμφέρον των ιδιοκτητών. Γράφει ο Χ. Σαμαράς.

Δημοσιεύθηκε: 5 Ιανουαρίου 2013 - 09:47

του Χρήστου Σαμαρά*

Γιατί κατέρρευσε η αγορά πετρελαίου θέρμανσης

Όταν πληροφορηθεί κάποιος την εντυπωσιακή -άνω του 50%- κατάρρευση στην αγορά πετρελαίου θέρμανσης σε σχέση με πέρσι (χρονιά σημαντικής κρίσης επίσης), η πρώτη απάντηση που θα δώσει είναι ότι η πλειονότητα του κόσμου βρίσκεται σε τόσο απελπιστική οικονομική κατάσταση ώστε να μην έχει λεφτά ούτε καν για να βάλει λίγο πετρέλαιο να ζεσταθεί.

Είναι αυτό το συμπέρασμα ακριβές; Θα έλεγα πως όχι ακριβώς.

Η θέρμανση είναι βασικότατη ανθρώπινη ανάγκη, σχεδόν όσο η τροφή και ο ύπνος. Υποθέτω ότι πριν φτάσει κανείς να κόψει τη θέρμανση έχει περιορίσει πολλά άλλα έξοδα όπως το τσιγάρο, τους καφέδες, τις εφημερίδες, άλλου είδους διασκεδάσεις, κ.λπ.

Θα δεχόμουν ότι είναι όντως η κρίση και η ανέχεια που έχει κλείσει τόσο πολύ τις κάνουλες του πετρελαίου θέρμανσης αν έβλεπα την ίδια κατάρρευση από πέρσι ως φέτος και σε άλλους κλάδους, που βρίσκονται μάλιστα πιο ψηλά στην πυραμίδα των αναγκών. Αν έβλεπα κατά κυριολεξία τα μισά αυτοκίνητα στους δρόμους, τη μισή ποσότητα βενζίνης, τα μισά μαγαζιά ανοιχτά, τα μισά ταξί, τα μισά καφέ, τα μισά κομμωτήρια, τα μισά σινεμά, τα μισά σκουπίδια στους κάδους.

Αλλά παρόλη την ύφεση, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει, τουλάχιστον σε τέτοιον βαθμό.

Άλλος ένας παράγοντας που συνηγορεί σαφέστατα υπέρ του συμπεράσματός μας είναι ότι οι ίδιοι που δεν ανάβουν καλοριφέρ σχεδόν πάντα ανάβουν εναλλακτικά για να ζεσταθούν air conditions, ηλεκτρικά σώματα, αερόθερμα, τζάκια, τρέχουν να αγοράσουν ξυλόσομπες κ.λπ.

Άρα η κατάρρευση δεν είναι αποκλειστικό αποτέλεσμα της οικονομικής ανέχειας, αλλά οφείλεται εν πολλοίς σε μια διαδικασία υποκατάστασης, η οποία ίσως και να μην γίνεται πάντοτε με ορθολογικό τρόπο.

Με τη γλώσσα των αριθμών

Όταν μάλιστα συζητήσει κανείς, θα διαπιστώσει ότι πολλοί διέκοψαν το πετρέλαιο και πέρασαν σε άλλες μεθόδους θέρμανσης χωρίς να εξετάσουν ούτε τα βασικά: Πόσο κάνει το λίτρο του πετρελαίου, πόση επιδότηση δικαιούνται, αν τη δικαιούνται, τι πρέπει να κάνουν για να την πάρουν, πόσο τους κοστίζει συνολικά η εναλλακτική μέθοδος, πόσο βολική είναι, τι εξοικονομούν και αν αξίζει τον κόπο...

Έχοντας ως δεδομένο πως δικαιούνται επιδότηση πετρελαίου 0,28€/λίτρο περίπου το 80% των πολιτών (από τα έως τώρα στατιστικά των αιτήσεων) και με τιμή πετρελαίου περί το 1,26-1,28€, προκύπτει ότι το πετρέλαιο θέρμανσης για τη μεγάλη πλειονότητα των πολιτών μπορεί να κοστίζει όσο και πέρσι (δηλαδή οριακά κάτω από 1 ευρώ το λίτρο).

Μάλιστα, τα επιδόματα θέρμανσης έχουν αρχίσει ήδη να καταβάλλονται και κατατίθενται αυτομάτως με καθυστέρηση 20 ημερών από την εκάστοτε αγορά του πετρελαίου. Άρα η επιδότηση ρολάρει ταυτόχρονα με τα κοινόχρηστα μέσα στον χειμώνα και δεν δημιουργεί έντονο ζήτημα ρευστότητας.

Ένα σύνηθες διαμέρισμα μεσοαστικής οικογένειας, δηλαδή των 100-120 τετραγωνικών, τη χειμερινή πεντάμηνη σεζόν (μέσα Νοέμβρη-μέσα Απρίλη), καταναλώνει περίπου 650-900 λίτρα πετρελαίου αναλόγως γεωγραφικής περιοχής, καιρού, ποιότητας θερμομόνωσης, ωρών λειτουργίας της κεντρικής θέρμανσης, προσανατολισμού, αριθμού διαμερισμάτων της πολυκατοικίας κ.λπ.

Δηλαδή κάπου 130-180 λίτρα πετρελαίου τον μήνα.

Όντως, η επιδοτούμενη ποσότητα σε ένα τέτοιο διαμέρισμα είναι στο πλαίσιο αυτό, δηλαδή έχει πλαφόν έως 850-900 λίτρα.

Η επιβάρυνση που προκύπτει σε σχέση με πέρσι για κάποιον που δεν θα επιδοτηθεί είναι για παράδειγμα περίπου 224 ευρώ (800 λίτρα *0,28 €/lt), ή 45 ευρώ τον μήνα, για να συνειδητοποιούμε για τι μιλάμε.

Άρα, αυτοί που επιδοτούνται (δηλαδή οι συντριπτικά περισσότεροι), αν δεν έχουν περάσει στην ανεργία ώστε να αλλάξουν άρδην τα οικονομικά τους, δεν θα είχαν ιδιαίτερο λόγο να αλλάξουν καταναλωτική συμπεριφορά στη θέρμανση σε σχέση με πέρσι.

Για τους μη επιδοτούμενους (δηλαδή για το υπόλοιπο 20% των πολιτών) το επιπλέον κόστος δεν είναι ασήμαντο (κάπου 250 ευρώ τη σεζόν), πάντως όχι τόσο απαγορευτικό (ώστε να ξεπαγιάσει η οικογένεια) όταν έχεις ένα εισόδημα των 35.000 (+3.000/παιδί), ή για κάποιον που έχει αυτοκίνητο άνω των 2.000 κυβικών εκατοστών κ.λπ.

Τα πραγματικά αίτια

Άρα η θεαματική κατάρρευση στη ζήτηση πετρελαίου θέρμανσης σημαίνει ότι:

• Πολλούς τους έπιασε πανικός ή επηρεάστηκαν από μια γενικότερη τάση να μην ανάψουν κεντρική θέρμανση. Ήταν μειοψηφία όσοι έψαξαν και υπολόγισαν τα μεγέθη και το κόστος και αποφάσισαν σκεπτόμενοι και χωρίς προκαταλήψεις,

• Δυστυχώς ο μέσος συμπολίτης μας περισσότερο αντιδρά συναισθηματικά μέσα στο νεφέλωμα της κρίσης, παρά σκέπτεται και μετρά.

• Ενδεχομένως η συμπεριφορά είναι και προϊόν οργής π.χ. το ''δεν ανάβω φέτος τον καυστήρα'' ισοδυναμεί στο μυαλό πολλών με το ''θέλουν κι άλλους φόρους; Θα κάνω αντίσταση στο κράτος''.

• Ίσως επίσης το 'τζάκι' και το 'άναμμά' του αποτελούν συνεκδοχές της 'λαϊκής ψυχής', της 'παράδοσης', της 'αυθεντικότητας', της 'ελληνικότητας'.

• Η μη υποβολή ακόμα σημαντικού αριθμού αιτήσεων επίσης σημαίνει ότι πάρα -μα πάρα πολλοί- αφήνουν τέτοια ζητήματα για αργότερα ακόμα κι από την απολύτως τελευταία στιγμή ή δεν ξέρουν να κάνουν μια απλή ηλεκτρονική αίτηση στο internet, ενώ κάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι δεν υπάρχει περίπτωση το κράτος να τους επιδοτήσει τα υπεσχημένα.

• Τέλος, υπάρχει και μια άλλη σημαντική διάσταση που πιστεύω είναι καθοριστική ιδίως στις πιο λαϊκές γειτονιές, σε πολυκατοικίες με πολλούς ανέργους, χαμηλοσυνταξιούχους, αλλοδαπούς, κλειστά διαμερίσματα κ.λπ.:

Όλοι αυτοί δυσκολεύονται ή αδυνατούν εντελώς να πληρώσουν και οι ιδιοκτήτες κλειστών διαμερισμάτων είναι εύλογο να προτιμούν να μη λειτουργεί η κεντρική θέρμανση.

Δυστυχώς, όπου δεν υπάρχει αυτόνομη θέρμανση, δηλαδή στην πλειονότητα των πολυκατοικιών πριν από το 1990, η κεντρική θέρμανση όταν ανάψει λειτουργεί για όλους, πληρώνουν, δεν πληρώνουν.

Η κατακόρυφη πτώση κατανάλωσης πετρελαίου, λοιπόν, πέραν της οικονομικής δυσπραγίας, προκύπτει ως προϊόν της μεγίστης δυσκολίας των διαχειριστών να εισπράξουν επαρκώς και εγκαίρως τα καθυστερούμενα κοινόχρηστα, σε συνδυασμό με το σημαντικότατο πλέον ύψος του ποσού που χρειάζεται προκαταβολικά για αγορά πετρελαίου.

Όπου αν στην πολυκατοικία υπάρχουν και σημαντικά παλαιότερα χρέη ενοίκων, τελικά θα πρέπει οι συνεπείς ένοικοι να ξαναβάλουν αποθεματικό, για να αγοραστεί πετρέλαιο, και με αμφιβολίες αν τελικά θα εισπραχθούν τα λεφτά από όλους, έστω και με καθυστέρηση.

Εκεί λοιπόν «μαγκώνει ο κασμάς» της διαχείρισης, διότι σε τέτοιες εποχές ρευστότητα δεν υπάρχει σε κανέναν, ούτε υπάρχουν περιθώρια να μείνουν ανείσπρακτα κοινόχρηστα, και βέβαια τους συνεπείς τους πιάνουν τα διαόλια να πληρώνουν για να θερμαίνονται και οι τζαμπατζήδες.

Οπότε αποφασίζουν να μην ανάψουν καθόλου τον λέβητα, και καθένας να πορευτεί και να ζεσταθεί όσο και όπως μπορεί…

ΥΓ.1: Οι ιδιοκτήτες που εκμισθώνουν διαμερίσματα μπορεί να ευνοούνται στα κοινόχρηστα από την παραπάνω κατάσταση για όσο τα διαμερίσματά τους παραμένουν ανοίκιαστα, πρέπει όμως να λαμβάνουν υπ' όψιν ότι τυχόν μη λειτουργία της κεντρικής θέρμανσης από την πολυκατοικία τελικά απαξιώνει την ιδιοκτησία τους, διότι θα χάσουν ένα καλύτερο ενοίκιο και πολλούς σοβαρούς ενοικιαστές οι οποίοι δεν θα νοικιάσουν ένα διαμέρισμα που δεν θερμαίνεται.

ΥΓ.2: Το αν θα λειτουργήσει η πολυκατοικία τον λέβητα προβλέπεται από τον εκάστοτε κανονισμό της πολυκατοικίας και συνήθως δεν είναι θέμα απόφασης της πλειοψηφίας των ενοίκων.

Συνήθως ορίζεται η χειμερινή περίοδος και κάποια εξωτερική θερμοκρασία περιβάλλοντος π.χ. 15 C, κάτω από την οποία, έστω και αν ένας ένοικος απαιτεί να λειτουργήσει η κεντρική θέρμανση, ο διαχειριστής είναι υποχρεωμένος να την ανάψει τουλάχιστον ώστε να διατηρείται μια εσωτερική θερμοκρασία περί τους 18-20 C.

* Ο κ. Χρήστος Σαμαράς είναι αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Επενδυτών και Διαδικτύου. Οι απόψεις του είναι προσωπικές.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.