Rogoff: Την είδαν λάθος οι κεντρικοί τραπεζίτες

Για εσφαλμένη διάγνωση σε ό,τι αφορά την τρέχουσα κρίση μιλά ο Rogoff. Προτείνει διαγραφές χρεών ή υψηλό πληθωρισμό. Ζητά από τις κεντρικές τράπεζες να ξοδέψουν από το απόθεμα αξιοπιστίας τους.

Δημοσιεύθηκε: 5 Αυγούστου 2011 - 07:53

Rogoff: Την είδαν λάθος οι κεντρικοί τραπεζίτες

Για λανθασμένη διάγνωση σε ό,τι αφορά την τρέχουσα οικονομική κρίση κάνει λόγο ο κορυφαίος οικονομολόγος κ. Kenneth Rogoff, τονίζοντας πως δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε την κατάσταση σαν να πρόκειται για ένα άσχημο κρυολόγημα, αλλά σαν να πρόκειται για πνευμονία.

"Γιατί εξακολουθούν όλοι να αναφέρονται στην πρόσφατη οικονομική κρίση ως η Μεγάλη Ύφεση;", διερωτάται ο κ. Kenneth Rogoff. "Ο όρος, άλλωστε, στηρίζεται σε μια επικίνδυνη, λανθασμένη διάγνωση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ και άλλες χώρες, η οποία οδηγεί σε κακές προβλέψεις και σε κακές πολιτικές".

Σύμφωνα με τον κ. Rogoff, "η έκφραση Μεγάλη Ύφεση δημιουργεί την εντύπωση ότι η οικονομία ακολουθεί το περίγραμμα μιας τυπικής ύφεσης, μόνο πιο σοβαρής - κάτι σαν να λέμε ένα πολύ άσχημο κρυολόγημα. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο -καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της κρίσης- οι αναλυτές που έχουν προσπαθήσει να κάνουν συγκρίσεις με τις μεταπολεμικές υφέσεις στις ΗΠΑ έχουν κάνει τόσο λάθος. Επιπλέον, είναι πολλοί οι policymakers που βασίστηκαν στην εκτίμηση ότι στο τέλος αυτή είναι απλώς μια βαθιά ύφεση, που μπορεί να περιοριστεί με συμβατικά πολιτικά εργαλεία, είτε αυτά λέγονται δημοσιονομική πολιτική είτε μαζικές διασώσεις.

Όμως, το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι η παγκόσμια οικονομία είναι ιδιαίτερα υπερμοχλευμένη και δεν υπάρχει γρήγορη διέξοδος χωρίς ένα πλαίσιο για τη μεταφορά πλούτου από τους δανειοδότες προς τους δανειολήπτες. Είτε μέσω χρεοκοπιών και χρηματοοικονομικών περιορισμών είτε μέσω πληθωρισμού".

Όπως υποστηρίζει, ένας πιο ακριβής, αν και λιγότερο καθησυχαστικός, ορισμός για τη συνεχιζόμενη κρίση θα ήταν η Δεύτερη Μεγάλη Πτώση, με βάση τη διάγνωση ότι η κρίση είναι μια τυπική βαθιά οικονομική κρίση και όχι μια τυπική βαθιά ύφεση. Ο όρος πτώση δεν αφορά μόνο στην παραγωγή και στην απασχόληση, όπως ισχύσει σε μια κανονική ύφεση, αλλά και στο χρέος και στην πίστωση, καθώς και στην απομόχλευση που συνήθως χρειάζεται πολλά χρόνια για να ολοκληρωθεί.

"Γιατί στεκόμαστε τόσο στη σημασιολογία;", διερωτάται. "Φανταστείτε ότι έχετε πνευμονία, αλλά νομίζετε ότι έχετε απλώς ένα άσχημο κρυολόγημα. Θα μπορούσατε εύκολα να μην πάρετε τα σωστά φάρμακα και σίγουρα θα περιμένατε να επιστρέψετε στους κανονικούς σας ρυθμούς πιο γρήγορα, κάτι που όμως δεν είναι ρεαλιστικό.

Σε μια συμβατική ύφεση, η επανάκαμψη της ανάπτυξης υποδηλώνει μια λογικά σύντομη επιστροφή στην κανονικότητα. Η οικονομία δεν ανακτά μόνο το χαμένο της έδαφος, αλλά μέσα σε ένα έτος συνήθως επιστρέφει στη μακροπρόθεσμη ανοδική της πορεία.

Όμως, το επακόλουθο μιας τυπικής βαθιάς οικονομικής κρίσης είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Συνήθως, μια οικονομία χρειάζεται περισσότερα από τέσσερα χρόνια μόνο για να ξαναπιάσει το ίδιο επίπεδο κατά κεφαλήν εισοδήματος που είχε στην προ της κρίσεως κορύφωσή της. Μέχρι στιγμής, εξετάζοντας μια σειρά μακροοικονομικών μεταβλητών -συμπεριλαμβανομένων της παραγωγής, της απασχόλησης, του χρέους, των τιμών κατοικιών, ακόμα και των μετοχών-, βλέπουμε ότι είναι πιο ακριβής η σύγκρισή τους με προηγούμενες μεταπολεμικές βαθιές οικονομικές κρίσεις απ' ό,τι θα ήταν η σύγκριση με συμβατικές υφέσεις.

Πολλοί σχολιαστές υποστηρίζουν πως τα δημοσιονομικά κίνητρα έχουν ήδη αποτύχει όχι γιατί κινούνταν προς τη λάθος κατεύθυνση, αλλά διότι δεν ήταν αρκετά μεγάλα για να αντιμετωπίσουν μια Μεγάλη Ύφεση. Όμως, σε μια Μεγάλη Πτώση, το Νο 1 πρόβλημα είναι το υπερβολικό χρέος. Αν οι κυβερνήσεις που έχουν ισχυρές πιστοληπτικές αξιολογήσεις θέλουν να δαπανήσουν αποτελεσματικά τους περιορισμένους πόρους τους, η πιο αποτελεσματική προσέγγιση θα είναι η κατάλυση του χρέους και των περικοπών.

Για παράδειγμα, οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να διευκολύνουν τις διαγραφές στεγαστικών δανείων, με αντάλλαγμα ένα μερίδιο σε μια οποιαδήποτε μελλοντική ανατίμηση των τιμών των κατοικιών. Ανάλογη προσέγγιση μπορεί να υπάρξει και στην περίπτωση χωρών. Για παράδειγμα, οι ψηφοφόροι των πλούσιων κρατών της Ευρώπης θα μπορούσαν ίσως να πειστούν να εμπλακούν σε μια πολύ μεγαλύτερη διάσωση της Ελλάδας (μία που να είναι αρκετά μεγάλη ώστε να έχει πραγματικά αποτέλεσμα), με αντάλλαγμα μεγαλύτερες πληρωμές σε 10 - 15 χρόνια, αν υπάρξει υπεραπόδοση της ελληνικής ανάπτυξης".

Υπάρχει εναλλακτική λύση στα χρόνια πολιτικών περιστροφών και αναποφασιστικότητας;

Ο κ. Rogoff αναφέρει: "Το 2008 υποστήριξα ότι ο μόνος πρακτικός τρόπος να περιοριστεί η επερχόμενη περίοδος οδυνηρής απομόχλευσης και επιβράδυνσης της ανάπτυξης θα ήταν να υπάρξει διατηρήσιμη αύξηση του πληθωρισμού, ας πούμε 4% - 6% για αρκετά χρόνια. Βέβαια, ο πληθωρισμός είναι μια άδικη και... πραξικοπηματική μεταφορά εισοδημάτων από τους αποταμιευτές προς τους οφειλέτες. Όμως, στο τέλος, τέτοιες μεταφορές είναι ο πιο άμεσος τρόπος για να υπάρξει ταχύτερη ανάκαμψη. Ούτως ή άλλως, αυτό είναι κάτι που θα γίνει στο τέλος, όπως αρχίζει πλέον να μαθαίνει -με οδυνηρό τρόπο- και η Ευρώπη.

Ορισμένοι παρατηρητές θεωρούν αιρετική ακόμα και την υπόνοια αύξησης του πληθωρισμού. Όμως οι Μεγάλες Πτώσεις, σε αντίθεση με τις υφέσεις, είναι πολύ σπάνια φαινόμενα, που συμβαίνουν ενδεχομένως μία φορά στα 70 - 80 χρόνια. Και τότε είναι που οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να ξοδέψουν μέρος της αξιοπιστίας που δημιούργησαν σε κανονικές εποχές.

Η μεγάλη βιασύνη για χαρακτηρισμό της κατάστασης ως Μεγάλης Ύφεσης οφείλεται στο ότι οι περισσότεροι αναλυτές και policymakers πολύ απλά δεν είχαν το σωστό πλαίσιο κατά νου. Δυστυχώς, πλέον είναι ξεκάθαρο πόσο λάθος είχαν.

Το να αναγνωρίσουμε ότι χρησιμοποιούμε το λάθος πλαίσιο αποτελεί το πρώτο βήμα για να βρούμε μια λύση. Η Ιστορία δείχνει ότι οι υφέσεις πολύ συχνά αλλάζουν ονομασία όταν καταλαγιάζει ο αχός. Ίσως σήμερα ο αχός να καταλαγιάσει λίγο γρηγορότερα, αν απορρίψουμε αμέσως την ταμπέλα της Μεγάλης Ύφεσης και την αντικαταστήσουμε με κάτι πιο εύστοχο, όπως η Μεγάλη Πτώση. Είναι πολύ αργά για να πάρουμε πίσω τις κακές προβλέψεις και τις λανθασμένες πολιτικές που σημάδεψαν το αποτέλεσμα της χρηματοοικονομικής κρίσης, δεν είναι όμως πολύ αργά για να κάνουμε κάτι καλύτερο".

*Ο κ. Kenneth Rogoff είναι καθηγητής Οικονομικών και Δημόσιας Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Harvard και υπήρξε κορυφαίος οικονομολόγος στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.