Οι μοντέρνοι Σπαρτιάτες και η κρίση

Οι Έλληνες μπορούν να εφαρμόσουν το πρόγραμμα σταθεροποίησης της οικονομίας και να επιτύχουν έναν σύγχρονο άθλο, όπως οι Σπαρτιάτες του Λεωνίδα, 2.500 χρόνια πριν. Οι προϋποθέσεις.

Δημοσιεύθηκε: 28 Δεκεμβρίου 2010 - 08:01

του Θεόδωρου Κρίντα

Χρειάστηκαν μόλις τριακόσιοι Σπαρτιάτες στρατιώτες, του πανίσχυρου Λεωνίδα, για να αντιμετωπίσουν τον στρατό του Ξέρξη. Το θάρρος και η μαχητικότητά τους ταξίδεψαν 2.500 έτη Ιστορίας μέχρι σήμερα.

Για το ίδιο κράτος, 35 συναπτά έτη αλόγιστα επεκτατικών οικονομικών πολιτικών ήταν αρκετά για να το δώσουν βορά στους τίτλους του διεθνούς Τύπου, παρουσιάζοντάς το ως αποδιοπομπαίο τράγο της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Η Ελλάδα συμπεριελήφθη στην κατηγορία των «τριτοκοσμικών» χωρών και των κυριολεκτικά πτωχευσάντων, όπου κανένας επενδυτής δεν εμφανίζεται, εκτός κι αν τα επιτόκια εκτοξευτούν στα ύψη!

Σε αυτήν τη συγκυρία, η οδός της σωτηρίας ήταν και είναι προκαθορισμένη και η μοναδική που υπάρχει: ελαχιστοποίηση του ελλείμματος και κατά συνέπεια περικοπή των δαπανών και των πληρωμών, επιδιώκοντας ταυτόχρονα το υψηλότερο δυνατό κρατικό εισόδημα. Έτσι, η χώρα εισήλθε σε μια περίοδο διεθνούς ταπείνωσης και αυστηρής λιτότητας, καθώς καμία προσπάθεια «δήλωσης προθέσεων» δεν έγινε αποδεκτή από τον διεθνή Τύπο και τις χρηματοοικονομικές αγορές.

Ταυτόχρονα, οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης διενήργησαν αγώνα δρόμου για να υποβαθμίσουν την ελληνική οικονομία, τα ομόλογά της και τις προοπτικές της. Με τον τρόπο αυτόν επικράτησε η θεώρηση διεθνώς ότι τα μοναδικά προϊόντα της εγχώριας παραγωγής είναι τα junk bonds, οι δημόσιοι υπάλληλοι και τα… “greek statistics”. Και κάπως έτσι, η απόδοση του δεκαετούς ομολόγου του ελληνικού δημοσίου έφτασε να είναι υψηλότερη του 11% ετησίως.

Tώρα όμως οι Έλληνες εμφανιζόμαστε να ακολουθούμε αυτό το ιδιαίτερα σφιχτό και σκληρό πρόγραμμα σταθεροποίησης της οικονομίας και περιορισμού των αναγκών χρηματοδότησης με τρόπο πολύ καλύτερο από τον αναμενόμενο.

Θα μπορούσε αυτό να αποδειχτεί αρκετό για τη διακήρυξη ενός νέου έπους, αυτού των σύγχρονων Σπαρτιατών; Πιστεύουμε ναι, υπό δύο προϋποθέσεις που θα αναλύσουμε στη συνέχεια. Αν τηρηθούν αυτές οι προϋποθέσεις, πιστεύω ότι μπορεί να δούμε στο μέλλον «διθυραμβικούς τίτλους» στον διεθνή οικονομικό Τύπο αναφορικά με την πρόοδο του ελληνικού σχεδίου λιτότητας και των ευνοϊκών απορροιών του.

Ας μην ξεχνάμε ότι οι παγκόσμιες αγορές πασχίζουν για αποδόσεις. Αυτή είναι η ουσία του παιχνιδιού των αγορών, αυτό ψάχνει η πλειονότητα των επενδυτών, ιδίως σε ένα περιβάλλον όπου τα επιτόκια παραμένουν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα.

Αν η ελληνική προσπάθεια συνεχιστεί με συνέπεια, αναμένουμε ότι τα spreads των ελληνικών ομολόγων θα αποκλιμακωθούν σημειώνοντας υπεραπόδοση έναντι εκείνων αντίστοιχων αγορών, γεγονός που θα τροφοδοτήσει εκ νέου θετικά σχόλια από τον διεθνή Τύπο και θα οδηγήσει σε ακόμη χαμηλότερα spreads.

Κι αυτό δεν θα αποτελεί θαύμα, αλλά γεγονός.

Η προσφορά ωθεί τις τιμές χαμηλότερα και η ζήτηση είναι υψηλότερα. Στην παρούσα χρονική συγκυρία, οι τιμές των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων στην Ελλάδα οδηγούνται σίγουρα από την προσφορά, καθώς η ζήτηση είναι από περιορισμένη έως ανύπαρκτη.

Ο τίτλος του μέλλοντος θα μπορούσε λοιπόν να είναι: "Μόνο Έλληνες μπορούν να το κάνουν". Όμως, για την επίτευξη αυτής της νέας σπαρτιάτικης δόξας απαιτούνται οι δύο προϋποθέσεις που θίξαμε παραπάνω:

Να μην υπάρξει Εφιάλτης και να αλλάξουμε τη νοοτροπία μας.

Το πρώτο είναι ξεκάθαρο, το δεύτερο στοιχείο χρήζει μεγαλύτερης αναφοράς. Ο φθηνός δανεισμός των προηγούμενων ετών κατά πάσα πιθανότατα έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί.

Για πολλά νοικοκυριά αυτό θα σημάνει μείωση της κατανάλωσης και αναβολή του συνταξιοδοτικού βίου. Για τα πιστωτικά ιδρύματα -και κυρίως για τις επενδυτικές τράπεζες- σημαίνει υψηλότερες κεφαλαιακές απαιτήσεις, λιγότερη ελευθερία όσον αφορά στη λειτουργία και καινοτομία και πιθανώς χαμηλότερη κερδοφορία.

Για τις κυβερνήσεις μεγαλύτερους περιορισμούς σε πόρους για την ιατρική περίθαλψη, την εκπαίδευση, τις συντάξεις, τις υποδομές, το περιβάλλον και την ασφάλεια, ενώ για τις επιχειρήσεις αναθεώρηση του ρόλου των κεφαλαίων.

Ειδικότερα, για πολλές επιχειρήσεις οι υψηλές αποδόσεις και η ταχεία ανάπτυξη των τελευταίων ετών οφείλονταν στην άντληση φθηνού χρέους, κατά συνέπεια η απομόχλευση (deleveraging) ισοδυναμεί με προσδοκίες για μέτρια κερδοφορία και οικονομική ανάπτυξη, συνέπεια των οποίων είναι ότι οι αποδόσεις των μετόχων-επενδυτών θα πρέπει να επαναπροσδιοριστούν εκ νέου.

Καθόσον θα συμβαίνει αυτό, η καμπύλη εμπειρίας θα προσεγγίσει στο λειτουργικό επίπεδο ένα είδος νέας ισορροπίας, όπου η χαμηλότερη παραγωγή θα είναι επαρκής για να στηρίξει τα πρότυπα τόσο της διαβίωσης όσο και της επιχειρηματικότητας.

Μέχρι πριν από δύο χρόνια, ο καθένας ζούσε τη ζωή ενός άλλου. Η οικονομική άνθηση δεν είχε καμία σχέση με τις πραγματικές πράξεις των ανθρώπων.

Αυτό μου θυμίζει την περίπτωση του 1999, λίγο πριν η χρηματιστηριακή αγορά καταρρεύσει. Τότε υπήρχε ένα ιδιόμορφο είδος μέσης σκέψης αναφορικά με την τιμολόγηση των περιουσιακών στοιχείων. Καθένας φαινόταν να πιστεύει ότι οι τιμές θα συνέχιζαν την άνοδο, παρά την υστέρηση στα θεμελιώδη μεγέθη.

Κατ' αναλογίαν, έως πρόσφατα οι δημόσιες και οι καταναλωτικές δαπάνες στην Ελλάδα δεν ήταν συνυφασμένες με τους εισοδηματικούς περιορισμούς. Κάποιοι θεωρούσαν ότι ο δανεισμός από τις αγορές θα ήταν αέναος στα ίδια ή σε χαμηλότερα επιτόκια και πως ποτέ κανένας δεν θα ζητούσε κάποια διαβεβαίωση της πιστοληπτικής μας ικανότητας.

Αυτό το αποκαλώ κατάσταση μακροφούσκας (macro-bubble) και όπως κάθε άλλη «φούσκα» έπρεπε να σκάσει. Από τα τέλη του 2009, η Ελλάδα υποβάλλεται σε μια διαδικασία να μάθει να ζει σε καθεστώς χαμηλότερης οικονομικής δραστηριότητας.

Είναι όπως το να μαθαίνεις να πετάς. Στην αρχή φαίνεται αδύνατον. Κατόπιν φαίνεται πραγματοποιήσιμο, αλλά όχι λογικό. Στο τέλος πετάς και δεν πιστεύεις ότι το κάνεις.

Η οικονομία είναι ένα δυναμικό σύστημα, που προσαρμόζεται στο περιβάλλον. Τα ανθρώπινα όντα είναι τα πλέον προσαρμόσιμα θηρία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο υπάρχουμε μέσω όλων των συνθηκών που συνήθως δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι.

Δεν εννοώ ότι η απομόχλευση της οικονομίας μας θα είναι εύκολη υπόθεση. Ξέρω ότι χιλιάδες άνθρωποι θα αντιμετωπίσουν σοβαρές δυσκολίες. Είμαι επίσης βέβαιος, όμως, ότι αυτή η προσαρμογή θα φέρει και την πολιτιστική μεταρρύθμιση? και πρέπει να την αναμένουμε με ανυπομονησία.

Στο τέλος θα ζήσουμε τις ζωές μας, απασχολούμενοι εκεί όπου θα έπρεπε, κάνοντας αυτό που είμαστε ικανοί, παράγοντας τη μέγιστη παραγωγή.

Ναι, έως τότε θα έχουμε μάθει να πετάμε? και το πέταγμα μπορεί να μας φτάσει οπουδήποτε…

* Ο κ. Θεόδωρος Ν. Κρίντας είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Attica Wealth Management ΑΕΔΑΚ.

** Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.