Δ. Τζάνας: Οι αγορές ξανασκέφτονται...

Τα δεδομένα της πολύμηνης ανοδικής κίνησης των αγορών αλλά και των ρευστοποιήσεων των τελευταίων ημερών αναλύει ο Δημήτρης Τζάνας της Proton. Οι παράγοντες που επιτρέπουν αισιοδοξία και η ορατή απειλή!

Δημοσιεύθηκε: 2 Νοεμβρίου 2009 - 08:02

του Δημήτρη Τζάνα*

Οι μέχρι τώρα φετινές αποδόσεις των χρηματιστηριακών αγορών (επιδόσεις βασικών δεικτών) είναι αναμφισβήτητα από τις υψηλότερες που έχουν σημειωθεί ιστορικά, ιδιαίτερα αν καταμετρηθούν από τις αρχές Μαρτίου, οπότε σημειώθηκαν οι χαμηλότερες φετινές τιμές.

Οι δείκτες των διεθνών αγορών αυξήθηκαν κατά 70% περίπου, ενώ ο Γενικός Δείκτης του Χ.Α. ξεπέρασε και το 90% (στα μέσα Οκτωβρίου έναντι των αρχών Μαρτίου), ξεπερνώντας και τις πλέον αισιόδοξες περυσινές προβλέψεις των αναλυτών.

Ευλόγως, οι διαχειριστές και οι επενδυτές δελεάστηκαν με τη σκέψη της κατοχύρωσης αυτών των αποδόσεων, ανεξάρτητα αν πραγματοποίησαν τοποθετήσεις στα χαμηλά επίπεδα του Μαρτίου (ελάχιστους τέτοιους γνωρίζω) ή απλώς διατήρησαν τις μετοχικές θέσεις τους.

Και αυτό εξηγεί κυρίως τις ρευστοποιήσεις των τελευταίων ημερών καθώς η σχεδόν απνευστί πολύμηνη ανοδική κίνηση των αγορών δικαιολογεί μια ανάπαυλα, ώστε να αξιολογηθούν τα νέα δεδομένα των οποίων τη μελλοντική πορεία θα δρομολογήσει, ιδιαίτερα για το επόμενο έτος.

Ας δούμε λοιπόν μερικά βασικά δεδομένα.

1. Παρά την ανοδική κίνηση των δεικτών των αγορών, αυτές εξακολουθούν να υστερούν σε σχέση με τις επιδόσεις κατά τα μέσα Σεπτεμβρίου 2008, οπότε και σημειώθηκε η χρεοκοπία της Lehman Brs. Αν και οι δραστηριότητες της Lehman συνιστούσαν την επιτομή της αλαζονικής συμπεριφοράς, όλοι σήμερα συμφωνούν ότι δεν έπρεπε να αφεθεί να καταρρεύσει αφού στη συνέχεια επιτάθηκαν η χρηματοοικονομική κρίση και η οικονομική ύφεση.

Το τραπεζικό ντόμινο που προκλήθηκε απαίτησε πολλές εκατοντάδες δισ. δολάρια και ευρώ για τη διάσωση πολλών τραπεζών που κινδύνευσαν με κατάρρευση, ενώ χρειάζονταν μόνο 30 δισ. δολάρια για τη διάσωση της Lehman. Ωστόσο, οι πρωτόγνωρης έκτασης παρεμβάσεις των νομισματικών και δημοσιονομικών αρχών που ακολούθησαν έχουν ήδη εδραιώσει την πεποίθηση ότι "τα χειρότερα είναι οριστικά πίσω μας". Με αυτό το δεδομένο ίσως είναι εύλογο οι χρηματιστηριακοί δείκτες να επανέλθουν στα επίπεδα του Σεπτεμβρίου 2008, που σημαίνει για το Χ.Α. ελαφρά ψηλότερα από τις 3.000 μονάδες.

2. Οι αναδυόμενες οικονομίες και ιδιαίτερα η Κίνα κινούνται ήδη με υψηλούς ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα μεγάλα δημοσιονομικά πακέτα που εφαρμόστηκαν τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα την τόνωση της εσωτερικής ζήτησης.

Όμως, και οι οικονομίες της Δύσης (ΗΠΑ, ευρωπαϊκές οικονομίες της Ε.Ε.) προσδοκάται βάσιμα να ανακάμψουν το 2010 καθώς οι τελευταίες τριμηνιαίες επιδόσεις διαμορφώνουν την πεποίθηση για αντιστροφή των δυσμενών επιδόσεων (στο ΑΕΠ, στην απασχόληση, στη βιομηχανική παραγωγή, στις λιανικές πωλήσεις).

Παράλληλα, η κερδοφορία εταιριών διαφόρων κλάδων (πληροφορικής, φαρμακοβιομηχανίας, κεφαλαιουχικών αγαθών) είναι ικανοποιητική, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του γ΄ τριμήνου, ασφαλώς δε και των τραπεζών που δέχτηκαν ποικιλόμορφη κρατική βοήθεια. Έτσι, το ΔΝΤ εκφράζει πλέον τη συγκρατημένη αισιοδοξία του για ουσιαστική ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας το 2010, αν και ουδείς μπορεί να προδικάσει αν θα είναι τύπου V (απότομη και βίαιη), ή U (αργή και μακρόσυρτη), ή τύπου W (βίαιη αρχικά, με σύντομη επάνοδο σε καθοδική τροχιά).

Ωστόσο, δύο παράγοντες μπορεί να διαμορφώσουν τις προϋποθέσεις να υλοποιηθούν τα αισιόδοξα σενάρια (ανάκαμψη τύπουV στο πλέον αισιόδοξο ή τύπου U στο λιγότερο αισιόδοξο σενάριο): πρώτον, η διαρκώς αυξανόμενη παγκόσμια συνεργασία στο πλαίσιο των αποφάσεων του G20 που συμβάλλει στην αυξημένη συνεννόηση για τη λήψη των κατάλληλων μέτρων και, δεύτερον, η συντήρηση της θετικής ψυχολογίας στις ΗΠΑ από τις πρωτοβουλίες του Προέδρου Obama τόσο εντός των ΗΠΑ όσο και στη διεθνή σκηνή. Μήπως δε εν όψει τέτοιων πρωτοβουλιών του δόθηκε το φετινό Nobel για την ειρήνη;

Οι αγορές και οι αναλυτές θα χρειαστούν εύλογο χρόνο για να πειστούν ότι η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας όντως πρόκειται να συντελεστεί καθώς και ότι η ιδιωτική κατανάλωση θα φέρει γνήσια αύξηση του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων. Αναπόφευκτα, αυτό θα απεικονιστεί και στην κερδοφορία των επιχειρήσεων που έχουν αναδιαρθρωθεί κατάλληλα, έχοντας περικόψει περιττά έξοδα αλλά ταυτόχρονα έχοντας δρομολογήσει τις κατάλληλες επενδύσεις.

Όμως, η παγκοσμιοποιημένη οικονομία και οι παγκοσμιοποιημένες αγορές (μετοχών, ομολόγων, εμπορευμάτων και νομισμάτων, υποκείμενες και υπερκείμενες) δεν θα περιμένουν: πολύ συντομότερα θα προεξοφλήσουν το αισιόδοξο σενάριο και θα ανακτήσουν την ανοδική δυναμική του διακινδυνεύοντας να λαθέψουν αν δεν συμβεί η ανάκαμψη ή αν αποδειχθεί βραχύβια ή αναιμική. Άλλωστε, ανέκαθεν η μεταβλητότητα ήταν οργανικό στοιχείο των αγορών, ιδιαίτερα σήμερα όπου η κερδοσκοπική φυσιογνωμία έχει υπερισχύσει κατά κράτος της επενδυτικής αφού κυριαρχούν σε μέγεθος όσοι δραστηριοποιούνται με βραχυχρόνιο επενδυτικό ορίζοντα.

Ωστόσο, υφίσταται μια ορατή απειλή: το ενδεχόμενο πρόωρης απόσυρσης της υπερβάλλουσας ρευστότητας που έχει διαχυθεί από τις βασικές κεντρικές τράπεζες (Federal Reserve, ECB, BoE, BoJ) έχοντας οδηγήσει τα παρεμβατικά επιτόκια συντονισμένα στα ιστορικά χαμηλότερα σημεία τους.

Αν και διαβεβαιώνεται ότι αυτό θα συμβεί μόνο εφόσον οι νομισματικές αρχές πειστούν ότι δρομολογήθηκε η ανάκαμψη των οικονομιών, είναι σαφές πως η συντήρηση υπέρμετρης ρευστότητας θα προκαλέσει άλλες παρενέργειες, όπως υπερτίμηση στις αγορές μετοχών - ομολόγων και λοιπών χρηματοοικονομικών προϊόντων.

Από την άλλη πλευρά, τυχόν αστοχία στον χρόνο απόσυρσης της ρευστότητας θα οδηγήσει σε εκτόξευση των επιτοκίων ομολόγων καθώς πολλές μεγάλες οικονομίες όπως οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Γαλλία και πλειάδα μικρών, μεταξύ των οποίων και η χώρα μας, έχουν υψηλά τρέχοντα δημοσιονομικά ελλείμματα και υπερμεγέθη δημόσια χρέη.

Η αναζήτηση πρόσθετου δανεισμού για τα τρέχοντα ελλείμματα και η αναχρηματοδότηση για τα παλαιά χρέη θα προκαλέσουν έκρηξη επιτοκίων διεθνώς, καθώς καμία χώρα δεν μπορεί να περιστείλει δραστικά στην παρούσα χρονική στιγμή τα ελλείμματά της. Μια τέτοια εξέλιξη θα αναδιαμορφώσει δραστικά τη ροπή προς τον επενδυτικό κίνδυνο που εμπεριέχουν οι μετοχικές τοποθετήσεις υπέρ βεβαίως των τοποθετήσεων σταθερής απόδοσης.

Αν, όμως, υπάρξουν κράτη με κίνδυνο αθέτησης των υποχρεώσεών τους, δύσκολα μπορούν να θεωρηθούν τα ομόλογα ασφαλείς συντηρητικές τοποθετήσεις, ούτε βεβαίως τα παραδοσιακά ισχυρά νομίσματα όπως το δολάριο, που ήδη έχει καταστεί το βασικό νόμισμα διενέργειας συναλλαγών της παγκόσμιας κερδοσκοπίας (carry-trade currency) λόγω του πρωτοφανώς χαμηλού επιτοκίου του!

Επομένως, οι ευθύνες των κεντρικών τραπεζών για τη διενέργεια των περίτεχνων εκείνων κινήσεων στον άριστο χρόνο σε σχέση με τη διαδικασία της απόσυρσης της υπερβάλλουσας ρευστότητας χρηματικών διαθεσίμων στις αγορές είναι μεγαλύτερες παρά ποτέ ώστε να καταστεί δυνατή η μετάπτωση της παγκόσμιας οικονομίας σε κατάσταση μονιμότερης ανάκαμψης από το 2010.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η εμπειρία και η βούληση να διενεργήσουν τους αναγκαίους χειρισμούς με επιτυχία, ακόμα και αν συνθήκες στις αγορές μοιάζουν με τα αχαρτογράφητα ύδατα της ναυσιπλοΐας. Η μέχρι στιγμής συνειδητοποίηση της ανάγκης για μεγιστοποίηση των παρεμβατικών μηχανισμών και του παγκόσμιου συντονισμού για τον έλεγχο της κρίσης συνιστά καλό οιωνό για για τη συνέχεια. Προς τον Βορρά λοιπόν ευελπιστούμε να πορευθούν πάλι οι αγορές!

* Ο κ. Δ. Τζάνας είναι σύμβουλος επενδύσεων της Proton Bank.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.