Ενα παραμύθι με πολλούς δράκους...

Όλα τα παραμύθια έχουν κάποια βασικά στοιχεία που τα κάνουν ξεχωριστά, ενδιαφέροντα και διαχρονικά. Το κεντρικό πρόσωπο κάθε παραμυθιού, συχνά είναι ένας απλός άνθρωπος, παιδί ή πλάσμα με όνειρα και στόχους.

Αυτό το πρόσωπο περνά από δοκιμασίες για να πετύχει τον σκοπό του. Σε κάθε παραμύθι υπάρχει και ένα πρόσωπο ή οντότητα που εμποδίζει τον ήρωα να πετύχει αυτό που θέλει. Αυτή η οντότητα συμβολίζει το κακό ή τον φόβο.

Παράλληλα, υπάρχουν και φίλοι, μαγικά πλάσματα, σοφοί δάσκαλοι ή αντικείμενα που βοηθούν τον ήρωα στο ταξίδι του. Αυτά πολλές φορές προσφέρουν συμβουλές ή δυνάμεις.

Υπάρχουν βεβαίως και μαγικά ξόρκια, ζώα που μιλούν, ιπτάμενα χαλιά ή παράξενα μέρη που δεν υπάρχουν στον πραγματικό κόσμο. Το παραμύθι μας κλείνει με ένα αισιόδοξο μήνυμα και την επικράτηση του καλού στο κακό και περιέχει ένα μήνυμα ή ένα δίδαγμα που περνάει στους αναγνώστες. Αυτό σχετίζεται με την αξία της καλοσύνης, του θάρρους ή της επιμονής.

Με αυτή τη σύντομη εισαγωγή θέλουμε να θυμίσουμε σε όλους μας όχι μόνο την ουσία, αλλά και την αίσθηση αυτών των ιστοριών με τις οποίες μεγαλώσαμε. Να ξεκαθαρίσουμε ότι αγαπάμε τα παραμύθια και τις παραβολές, ότι θεωρούμε την ύπαρξη τους αναπόσπαστο μέρος της υγειούς μετάβασης από την παιδική στην εφηβική ηλικία και πως σε καμία περίπτωση δεν τα θεωρούμε άχρηστα ή επικίνδυνα. Αυτό το τελευταίο βέβαια, απαιτεί την παρουσία τουλάχιστον ενός ενήλικα στο δωμάτιο, όπως και την επιμελή παρακολούθηση της νοητικής εξέλιξης των παιδιών.

Και τώρα που βρισκόμαστε όλοι με την ίδια κατανόηση των εννοιών που μας απασχολούν, μήπως πρέπει να εξετάσουμε το ενδεχόμενο να έχουμε απομακρυνθεί από τη διδακτική διάσταση των ιστοριών που πλάθουμε καθημερινά;

Μήπως οι παραβολές που συζητιούνται σε όλα τα σημεία της χώρας, αλλά και σε όλα τα μέσα, μετατρέπονται σε ενδεχόμενα που για κάποιο λόγο (εύκολα εφευρίσκεται ο «κακός») δεν πραγματοποιούνται;

Μόνο τα τελευταία δέκα χρόνια, στους ιστορικά κακούς έχουν προστεθεί οι εταίροι, η τρόικα, οι θεσμοί ως μετεξέλιξη της τρόικας, οι οίκοι αξιολόγησης, όλοι οι δανειστές και όλες οι τράπεζες, οι πολιτικοί που έκαναν επιλογές με τις οποίες διαφωνούμε, τα κόμματα που απέτυχαν να επαναλάβουν ένα λάθος μοντέλο, οι έχοντες – έτσι γενικά – η ΑΑΔΕ πάντα, οι φυσικές καταστροφές, η αδυναμία του κράτους να αποζημιώσει εύκολα, άμεσα γρήγορα και χωρίς ερωτήσεις.

Να μην ξεχάσω τις φαρμακευτικές, τα φαρμακεία, αυτούς που μπορούσαν να κυκλοφορούν την περίοδο του lock down, όπως και όσους εκμεταλλεύτηκαν την ίδια περίοδο τα κατοικίδια συντροφιάς. Τελευταία, τους ανατιμητές κερδοσκόπους, τον κάθε υπουργό Oικονομικών, τον πληθωρισμό – που ενισχύουμε μόνοι μας – τους ενδιάμεσους, τους παραγωγούς, τους μεταφορείς και πάντα την όποια κυβέρνηση που μας παραπλάνησε… Λες και διαβάσαμε με προσοχή το πρόγραμμα που παρουσίασε, ή αξιολογήσαμε την δυνατότητα εφαρμογής του.

Θα μου πείτε, τι παραμύθι είναι αυτό αν δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί μια «μαγική» συνταγή που να δώσει την λύση; Δυστυχώς ένα με πολλούς δράκους. Κάτι σαν τη Λερναία Ύδρα που της έκοβε ένα κεφάλι ο Ηρακλής και ξεφύτρωναν δύο…

Για να το προσδιορίσουμε, ή καλύτερα να το περιγράψουμε με απλά λόγια, έχουμε χρόνια τώρα προς επίλυση ένα οικονομικό πρόβλημα που χαρακτηρίζεται από μικρή παραγωγικότητα, περιορισμένη ποιοτική παραγωγή με βάση τα παγκόσμια ή ευρωπαϊκά δεδομένα, υψηλότατη κατανάλωση κυρίως με εισαγωγές, τεράστια συγκέντρωση του πληθυσμού σε δύο νομούς και υπέρ-εξάρτηση από δύο-τρεις κλάδους.

Η λίστα δεν είναι εξαντλητική, ούτε είναι ο σκοπός μας αυτός, όμως για την όποια πληρότητα να σημειώσουμε ότι ο οικονομικός αλφαβητισμός στη χώρα μας βρίσκεται στο ναδίρ. Ορίστε λοιπόν ένα μικρό δείγμα των δράκων που έχει το παραμύθι μας με τις εύκολες λύσεις. Αναζητείται λοιπόν ο Ορέστης ο «Φύλακας των Οικονομικών» που με όπλο τη φλογερή του ψυχή θα περάσει μέσα από την άβυσσο της ανέχειας και θα ανακαλύψει τη χρυσοτόκο μηχανή που θα φέρει πίσω τις καλές εποχές.

Το κεντρικό πρόσωπο αυτού του παραμυθιού είμαστε όλοι, ο κάθε απλός άνθρωπος με όνειρα. Το ερώτημα είναι έχουμε προσδιορίσει σωστούς στόχους. Έχουμε ορίσει δράσεις ώστε να περάσουμε τις δοκιμασίες και τελικά να πετύχουμε;

Είναι σαφές ότι υπάρχουν πολλά πρόσωπα και οντότητες που μας εμποδίζουν. Όλες αυτές συμβολίζουν το κακό και μόνο. Έτσι προκύπτει η τεράστια ανάγκη να υπάρχουν και φίλοι, μαγικά πλάσματα, σοφοί δάσκαλοι ή αντικείμενα που θα μας βοηθήσουν.

Όμως, σχεδόν αποκλειστικά τα περιμένουμε όλα από αυτούς. Στην «απελπισία» μας θα δεχθούμε και μαγικά ξόρκια, και ζώα που μιλούν, και ιπτάμενα χαλιά και κάθε λογής ακρότητα που δεν πρέπει να αναμένεται στον κόσμο σήμερα.

Το παραμύθι μας για να κλείσει με ένα αισιόδοξο μήνυμα και την επικράτηση του καλού στο κακό, επιβάλλεται να μπορεί να αναδείξει την αξία της καλοσύνης (με την έννοια της αριστείας), του θάρρους και της επιμονής, γιατί οι δράκοι είναι πολλοί. Αν δε γίνει έτσι τότε το ηθικό δίδαγμα θα είναι έωλο και ενδεχομένως να μετατραπεί σε ηθικό κίνδυνο.

Δεν το επιθυμούμε. Θέλουμε να κλείσει η αφήγηση με το ζήσαν αυτοί καλά… και κυρίως, εμείς καλύτερα!

* Founder & CEO, Koubaras Ltd (Συμβουλευτική εταιρεία με επίκεντρο τη Διαδοχή στις επιχειρήσεις), Επισκέπτης Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών