Πώς φτάσαμε στην εποχή των κρύπτο... συντάξεων

Για όσους δεν κατάλαβαν καλά ας το ξαναπούμε.

Σύμφωνα με την πρωθυπουργική εξαγγελία (αλλά και την ισχύουσα μνημονιακή νομοθεσία) οι αυξήσεις που θα λάβουν από 1ης Ιανουαρίου οι συνταξιούχοι θα είναι 2-2,5%. Πρακτικά αυτό σημαίνει για όσους λαμβάνουν συντάξεις 600 ευρώ ότι θα πάρουν αύξηση -στην καλύτερη περίπτωση- 15 ευρώ τον μήνα, δηλαδή ούτε ένα κουλούρι μετά σησαμίου ημερησίως.

Το κουλούρι και το σουσαμάκι του το εξασφαλίζουν σίγουρα όσοι παίρνουν συντάξεις 1.000 ευρώ μιας και θα λάβουν από 1/1/2025 το… εξαιρετικό ποσόν των 1025 ευρώ, ήτοι 80 λεπτά την ημέρα.

Φίλος συνταξιούχος «ενθουσιασμένος» από την πρωθυπουργική ανακοίνωση στη ΔΕΘ -και επειδή αποφεύγει τα… κουλούρια -είχε τη φαεινή ιδέα να μου προτείνει να επενδύουμε τη μηνιαία αύξηση σε κρυπτονομίσματα, μπας και στο μέλλον προκύψει κανά καινούργιο bitcoin και οι συντάξεις μας «εκραγούν» και μετατραπούν σε…. κρυπτοσυντάξεις και σωθούμε.

Πέρα από την πλάκα όμως. Οι συντάξεις στη συντριπτική τους πλειοψηφία μειώθηκαν πολλές φορές από το 2010 και εντεύθεν. Την περίοδο 2010-15 κόπηκαν δώρα και επιδόματα, δηλαδή δύο συντάξεις ετησίως που σήμαινε ότι οι συνταξιούχοι έχασαν τα 2/14 ή το 1/7 ή το 14,28% του ετήσιου εισοδήματός τους (απλή αριθμητική είναι).

Οι χαμηλοσυνταξιούχοι έχασαν από το 2012 μέχρι το 2017 και το ΕΚΑΣ που σε πολλές περιπτώσεις έφτανε και το 20% του ετήσιου εισοδήματος. Μετά ήρθε η μεταρρύθμιση Κατρούγκαλου που έφερε μεν τον ΕΦΚΑ στα «ίσα βάρκα -ίσα νερά» (γι΄αυτό και τον διατηρεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη) αλλά διέλυσε τους νέους συνταξιούχους (μετά το 2017) καθώς ουσιαστικά μείωσε σημαντικά τις μελλοντικές συντάξεις τους.

Αλλά δεν έφταναν όλα αυτά. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat ο πληθωρισμός από το 2012 ως το 2019 ήταν από μηδενικός έως αρνητικός λόγω της τρομερής περιοριστικής πολιτικής που επέβαλαν τα μνημόνια, συρρικνώνοντας τη ζήτηση μέσω της μείωσης των πραγματικών εισοδημάτων (deflation).

Με βάση το 100 το 2015 ο εναρμονισμένος δείκτης καταναλωτή στα τρόφιμα (ο πληθωρισμός τροφίμων στην Ελλάδα δηλαδή) το 2021 ήταν μόλις στο 103,5, δηλαδή είχε σημειώσει σε μια 6ετία άνοδο 3,5%.

Ακολούθησε η έκρηξη της περιόδου 2021-24. Από 1/1/2021 μέχρι τον περασμένο Μάιο του 2024 ο δείκτης τιμών  τροφίμων είχε ανεβεί στο 131,2 δηλαδή από το 2015 ως την άνοιξη του 2024 οι τιμές των τροφίμων «έτρεξαν» με ένα +31,2%. Η κάποια πολύ μικρή μείωση του Ιουνίου εξατμίστηκε από τις νέες αυξήσεις του προηγούμενου μήνα.

Τι πήραν από το 2021 μέχρι σήμερα οι συνταξιούχοι; +7,5% το 2023,+ 3% το 2024 και θα πάρουν 2,5% από 1/1/25.

Αυτές οι αυξήσεις αθροίζονται σε 13% και κάτι (λόγω της αύξησης επί των αυξήσεων αυτό το «και κάτι»). Αν  συγκριθεί με το μέγεθος του πληθωρισμού τροφίμων (γιατί εκεί πάει η συντριπτική δαπάνη των χαμηλοσυνταξιούχων αλλά και των μεσαίων, στα τρόφιμα…) σημαίνει πραγματική απώλεια εισοδήματος 18% περίπου (31,2%-13,2%=18%).

Δηλαδή οι συνταξιούχοι την περίοδο 2019 με 2024 χάνουν 4 ποσοστιαίες μονάδες επιπλέον από ό,τι έχασαν με το κόψιμο των δώρων και των επιδομάτων την περίοδο 2010-2015.

Αν κάποιοι υποστηρίξουν ότι βάση σύγκρισης πρέπει να είναι ο γενικός πληθωρισμός, και πάλι οι απώλειες είναι 8 ποσοστιαίες μονάδες ή το 60% των απωλειών της περιόδου 2010-2017. Δεν το λες και καλό...

Οι αριθμοί λένε πάντα την αλήθεια.

Βεβαίως, όπως λέει και η κυβέρνηση, το φαινόμενο είναι πανευρωπαϊκό. Γιατί και ο μέσος όρος του πληθωρισμού τροφίμων στην ΕΕ των 27 χωρών- μελών αυξήθηκε την ίδια περίοδο κατά 30,6%.

Ναι, αλλά υπάρχει μια τεράστια διαφορά. Εκεί οι συντάξεις δεν είχαν φάει τη σφαλιάρα της περιόδου 2010-2017 αφενός και ήταν πολύ υψηλότερες των ελληνικών. Αφετέρου σε κάμποσες χώρες μεταξύ των οποίων και η Κύπρος και το Λουξεμβούργο ισχύει η Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή. Ενώ σε Ισπανία, Πορτογαλία, Γερμανία δόθηκαν υψηλές αυξήσεις.

Άρα δεν είναι τυχαίο με τέτοια ουσιαστική μείωση των 2,5 εκατομμυρίων και πλέον συντάξεων που η αγοραστική δύναμη του εισοδήματος των Ελλήνων βρίσκεται κατά την Eurostat μεταξύ 25ης και 26ης θέσης στους 27 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πριν ένα μήνα το υπουργείο Εργασίας διέρρεε ότι για να ενισχυθούν κάπως οι συντάξεις θα μειωθεί κατά ένα ποσοστό η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ). Θα ήταν μια κάποια λύση η πλήρης κατάργησή της. 

Ποια αλήθεια είναι η ηθική βάση διατήρησής της; Επιβλήθηκε επί μνημονίων για να βοηθήσουν , οι λαμβάνοντες «υψηλές» συντάξεις, τους χαμηλοσυνταξιούχους. Μα αφού τώρα δεν υπάρχουν μνημόνια και η δημοσιονομική κατάσταση βελτιώνεται και το Χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώνεται, «τι χρείαν έχομεν» ως χώρα να εισπράττει ο προϋπολογισμός μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια από την εισφορά αλληλεγγύης;

Ή έχουμε;